Προτεραιότητα για την ΕΕ η ισότητα φύλων
Η ισότητα των φύλων βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κάτι που δεν προκαλεί έκπληξη, καθώς πρόκειται για ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα που είναι απαραίτητο για την οικοδόμηση δίκαιων και ευημερούντων κοινωνιών. Όταν οι άνδρες και οι γυναίκες έχουν ίσες ευκαιρίες, μπορούν να συμβάλλουν πλήρως στις κοινότητές τους και να οικοδομήσουν ένα καλύτερο μέλλον για όλους.
Η αρχή της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών όσον αφορά τις αμοιβές θεσπίστηκε στη Συνθήκη τηςΡώμης του 1957. Έκτοτε μια σειρά οδηγιών έχει διευρύνει την αρχή της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών για να περιλάβει τις συνθήκες εργασίας, την κοινωνική ασφάλιση, την πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες, την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, την προστασία της μητρότητας, τη γονική άδεια και την ίση μεταχείριση όσον αφορά γυναίκες και άνδρες που ασκούν αυτοτελή επαγγελματική δραστηριότητα.
Παρόλο που ηΕυρωπαϊκή Ένωση έχει κάνει σημαντική πρόοδο στην προώθηση της ισότητας των φύλων, εξακολουθούν να υφίστανται πολλές ανισότητες μεταξύ ανδρών και γυναικών σε όλα τα κράτη μέλη.
- Χάσμα αμοιβών: Το χάσμα αμοιβών μεταξύ ανδρών και γυναικών παραμένει σημαντικό. Το 2021, οι γυναίκες στην ΕΕ κερδίζουν κατά μέσο όρο 13% λιγότερα από τους άνδρες. Αυτό σημαίνει ότι για κάθε 1 ευρώ που κερδίζει ένας άνδρας, μια γυναίκα κερδίζει μόνο 87 σεντς. Το χάσμα αμοιβών ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών, με το μεγαλύτερο χάσμα στην Εσθονία (27,6%) και το μικρότερο στην Ιρλανδία (1,7%).
- Εκπροσώπηση: Οι γυναίκες εξακολουθούν να είναι υποεκπροσωπημένες σε θέσεις λήψης αποφάσεων σε όλους τους τομείς. Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι γυναίκες αποτελούν μόνο το 39% των μελών. H Κύπρος, δυστυχώς είναι από τις χώρες που η γυναίκεια παρουσία στην Ευρωβουλή είναι πολύ μικρή. Στα εθνικά κοινοβούλια, το ποσοστό κυμαίνεται από 27% στη Σλοβακία έως 47% στη Σουηδία. Σε διοικητικά συμβούλια εταιρειών, οι γυναίκες κατέχουν μόνο το 36% των θέσεων.
- Βία κατά των γυναικών: Η βία κατά των γυναικών αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μία στις τρεις γυναίκες έχει υποστεί σωματική ή σεξουαλική βία από τον σύντροφό της. Κάθε χρόνο, περίπου δύο εκατομμύρια γυναίκες πέφτουν θύματα σωματικής βίας από τον σύντροφό τους.
Με μια σειρά πρωτοβουλιών και δράσεων η ΕΕ λαμβάνει μέτρα για να αντιμετωπίσει το θέμα των ανισοτήτων. Ειδικά στο θέμα στις διαφορές στους μισθούς, πριν από ένα χρόνο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατέστησε υποχρεωτική τη δημοσιοποίηση στοιχείων από τις εταιρίες που δραστηριοποιούνται στα κράτη μέλη, ώστε να διευκολύνονται οι συγκρίσεις και να αποκαλύπτονται τυχόν μισθολογικές διαφορές ανάμεσα στα φύλα.
Σύμφωνα με τους νέους κανόνες, προκειμένου να διασφαλίζεται η δυνατότητα σύγκρισης των αμοιβών, τόσο τα κριτήρια για τη μισθολογική διάρθρωση όσο και τα συστήματα επαγγελματικής αξιολόγησης και κατάταξης πρέπει να είναι ουδέτερα ως προς το φύλο. Οι προκηρύξεις για θέσεις εργασίας και οι τίτλοι των θέσεων αυτών δεν πρέπει να αναφέρονται σε συγκεκριμένο φύλο, ενώ οι διαδικασίες πρόσληψης θα πρέπει να διεξάγονται χωρίς διακρίσεις.
Στις εταιρείες που διαπιστώνεται ότι το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων είναι πάνω από 5%, οι εργοδότες υποχρεούνται να αξιολογούν τις αμοιβές σε συνεργασία με τους εκπροσώπους των εργαζομένων τους. Τα κράτη μέλη πρέπει να θεσπίσουν αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις, όπως πρόστιμα για τους εργοδότες που παραβιάζουν τους κανόνες, ενώ εργαζόμενα άτομα που έχουν υποστεί ζημία λόγω της παραβίασης των κανόνων έχουν πλέον το δικαίωμα να ζητούν αποζημίωση.
Οι κανόνες ορίζουν ότι τα εργαζόμενα άτομα και οι εκπρόσωποί τους έχουν το δικαίωμα να λαμβάνουν σαφείς και ολοκληρωμένες πληροφορίες σχετικά με τις ατομικές και τις μέσες αποδοχές ανά φύλο. Επίσης, απαγορεύτηκε το απόρρητο των αμοιβών. Οι συμβάσεις εργασίας δεν επιτρέπεται να εμποδίζουν τους εργαζόμενους να αποκαλύπτουν το επίπεδο του μισθού τους ή να αναζητούν πληροφορίες σχετικά με τις αμοιβές στη δική τους ή σε άλλη κατηγορία απασχόλησης.
Προς τον ίδιο δρόμο βαδίζει η ιστορικής σημασίας νομοθεσία για την εκπροσώπηση των φύλων στα διοικητικά συμβούλια που υιοθετήθηκε το 2022. Σύμφωνα με αυτή, μέχρι τα τέλη του 2026, όλες οι μεγάλες, εισηγμένες στα χρηματιστήρια εταιρείες της ΕΕ πρέπει να λάβουν μέτρα για να αυξηθεί η παρουσία των γυναικών στα ανώτατα κλιμάκιά τους.
Στόχος της οδηγίας είναι να καθιερωθούν διαφανείς διαδικασίες πρόσληψης στις εταιρείες, έτσι ώστε τουλάχιστον το 40% των θέσεων μη εκτελεστικών διοικητικών στελεχών ή το 33% του συνόλου των θέσεων διοικητικών στελεχών να καλύπτονται από το υποεκπροσωπούμενο φύλο έως τα τέλη Ιουνίου του 2026. Τα ατομικά προσόντα πρέπει να παραμείνουν το βασικό κριτήριο στις διαδικασίες επιλογής, οι οποίες θα πρέπει να είναι διαφανείς, σύμφωνα με τους νέους κανόνες.
Μία φορά τον χρόνο οι εισηγμένες εταιρείες πρέπει να παρέχουν στις αρμόδιες αρχές πληροφορίες σχετικά με την εκπροσώπηση των φύλων στα διοικητικά τους συμβούλια. Εάν δεν έχουν επιτευχθεί οι στόχοι, πρέπει να ενημερώνουν για τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζουν να τους επιτύχουν. Οι πληροφορίες αυτές θα δημοσιεύονται στον ιστότοπο κάθε εταιρείας με τρόπο εύκολα προσβάσιμο. Παράλληλα, για τις εταιρείες που δεν συμμορφώνονται και δεν εφαρμόζουν ανοικτές και διαφανείς διαδικασίες πρόσληψης τα κράτη μέλη πρέπει να θεσπίσουν κανόνες για την επιβολή αποτελεσματικών, αποτρεπτικών και αναλογικών κυρώσεων, όπως πρόστιμα. Οι δικαστικές αρχές θα μπορούν επίσης να ακυρώνουν τη σύσταση ενός διοικητικού συμβουλίου, εάν η σύνθεσή του αυτή παραβιάζει τις αρχές της οδηγίας.
Μέτρα για τη βία
Προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι και η αντιμετώπιση τηςβίας κατά των γυναικών. Ένα ζήτημα, που δυστυχώς παίρνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις. Για αυτό και είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι τον περασμένο Απρίλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε τους πρώτους κανόνες ενάντια στη βία κατά των γυναικών και την ενδοοικογενειακή βία. Η οδηγία υποχρεώνει τα κράτη μέλη να θεσπίσουν αυστηρότερους νόμους κατά της βίας στο διαδίκτυο, να παρέχουν καλύτερη βοήθεια στα θύματα και να λάβουν μέτρα για την πρόληψη των βιασμών.
Επίσης, οι κανόνες απαγορεύουν, βάσει ευρωπαϊκής νομοθεσίας πλέον, τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων και τους καταναγκαστικούς γάμους. Περιλαμβάνουν συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές για αδικήματα που διαπράττονται στο διαδίκτυο, όπως η χωρίς η συγκατάθεση του άλλου προσώπου δημοσίευση ιδιωτικών πληροφοριών και η αποστολή εικόνων γεννητικών οργάνων.
Προτεραιότητα, ταυτόχρονα πρέπει πλέον να δίνεται στην ασφάλεια και τη σωματική και ψυχική υγεία των θυμάτων, μεταξύ άλλων μέσω της πρόσβασής τους σε ξενώνες προστασίας. Πρέπει να εξασφαλίζεται η πρόσβαση των θυμάτων σε υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης, συμπεριλαμβανομένων υπηρεσιών σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας. Οι αρχές των κρατών μελών υπόκεινται σε αυστηρότερους κανόνες όσον αφορά τη συλλογή και την κοινοποίηση στοιχείων, ενώ πρέπει να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με το γεγονός ότι η σεξουαλική επαφή ελλείψει συναίνεσης αποτελεί ποινικό αδίκημα.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, εξάλλου, έχει επικυρώσει τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, η οποία αποτελεί ένα ολοκληρωμένο νομικό πλαίσιο για την προστασία των γυναικών από κάθε μορφή βίας. Αποσκοπεί στην πρόληψη, τη δίωξη και την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών και της εξ οικείων βίας, καθώς και στην εφαρμογή ολοκληρωμένων και συντονισμένων πολιτικών. Η ΕΕ στο σύνολό της συμφώνησε έτσι να δεσμεύεται από τη Σύμβαση, ενώ τα κράτη μέλη της πρέπει να εφαρμόσουν τα σχετικά μέτρα.
