Δεν αναμένονται σημαντικές διαφοροποιήσεις στις σχέσεις ΗΠΑ-Κύπρου-Ελλάδα – Ο Τραμπ αντιμετωπίζει τις διεθνείς σχέσεις με επιχειρηματικούς όρους – Αναμένονται τριγμοί το ΝΑΤΟ, σε περίπτωση διακοπής της βοήθειας στην Ουκρανία
Του Μανώλη Καλατζή
Παρά το ότι θα αργήσουμε να μάθουμε το τελικό αποτέλεσμα των εκλογών στις ΗΠΑ, όλα δείχνουν ότι πολύ δύσκολα θα μπορούσε να ανατραπεί η τάση που οδηγεί στην σχεδόν βέβαιη επιστροφή του Ντόναλτ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, μετά από ένα «διάλειμμα» διακυβέρνησης από τους Δημοκρατικούς και τον Τζο Μπάϊντεν.
Advertisement
Θα διερωτηθεί κάποιος, γιατί να μας απασχολεί η εκλογική διαδικασία σε μία από τις εκατοντάδες χώρες της ιδιαιτέρως φέτος; Σύμφωνα με τον ΟΗΕ το 2024, έχουν καταγραφεί οι περισσότερες εκλογές στην ιστορία, με 72 χώρες να στήνουν κάλπες και συμμετοχή 3,7 δισεκατομμυρίων πολιτών.
Τι ιδιαίτερο έχουν λοιπόν οι εκλογές στις ΗΠΑ;
Προφανώς το ερώτημα είναι ρητορικό, καθώς όλοι αναγνωρίζουν πως πρόκειται για την χώρα με την μεγαλύτερη επίδραση –από κάθε άλλη– στο σύνολο της γης, λόγω της οικονομικής, στρατιωτικής, πολιτισμικής και εμπορικής ισχύος τους. Παράλληλα είναι ο θεματοφύλακας των αξιών, αυτού που ονομάζουμε δυτικό πολιτισμό, λόγω της λειτουργίας των δημοκρατικών θεσμών και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η χθεσινή εκλογική διαδικασία στις ΗΠΑ έχει χαρακτηριστεί, κομβική, ιστορική, κρίσιμη και για μια σειρά άλλων λόγων.
Οι δύο υποψήφιοι, των Ρεπουμπλικάνων και των Δημοκρατικών, έχουν σαφείς και διακριτές διαφορές, κάτι που σε άλλες εκλογικές αναμετρήσεις δεν συνέβαινε σε αυτό τον βαθμό. Μιλάμε για δύο κοσμοθεωρίες και δύο κόσμους που δύσκολα θα μπορούσε κάποιος να βρει σημεία επαφής.
Άλλες ιδιαιτερότητες είναι ότι, για πρώτη φορά, φαίνεται να επανεκλέγεται Πρόεδρος, χωρίς να είναι συνεχόμενη η δεύτερη θητεία του. Επίσης είναι η πρώτη φορά που υποψήφιος διεκδίκησε επανεκλογή κουβαλώντας ποινική καταδίκη, έχοντας παράλληλα σημαντικές δικαστικές εκκρεμότητες. Επίσης για πρώτη φορά, νυν Πρόεδρος αποσύρεται από την κούρσα επανεκλογής του, λίγο καιρό πριν στηθούν κάλπες, δίνοντας σκυτάλη σε υποψηφιότητα της Αντιπροέδρου του. Αν συνεχίσουμε να καταγράφουμε τις «πρωτιές» αυτών των εκλογών θα επισημάνουμε πολλές, αλλά αυτά πλέον αποτελούν ιστορία και το ενδιαφέρον πλέον μετατοπίζεται στο μέλλον.
Θολό το τοπίο
Επειδή όταν κρυώνει η Ουάσιγκτον φτερνίζεται ο πλανήτης, θα ήταν παράδοξο να περιμένει κάποιος πως δεν θα επηρεαστεί η πολιτική των ΗΠΑ στην περιοχή μας και ιδίως σε ότι αφορά τα εθνικά μας θέματα.
Ο Ντόναλτ Τραμπ, είναι πρωτίστως επιχειρηματίας και διαχειρίζεται την πολιτική με λογικές κέρδους – κόστους. Αν κρίνει πως ο ίδιος δεν έχει να αποκομίσει κανενός είδους κέρδος, δεν πρόκειται να ασχοληθεί με το Κυπριακό. Ωστόσο αν η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί στη Μέση Ανατολή, συνεχίσει να δημιουργεί προβλήματα στις επιδιώξεις των ΗΠΑ, η Κύπρος εκ των πραγμάτων θα συνεχίσει να αποτελεί σημείο ενδιαφέροντος και για την κυβέρνηση Τραμπ. Αυτό σημαίνει πως η στρατηγική σχέση θα διατηρηθεί και θα προχωρήσουν τα θέματα που αφορούν την άρση του εμπάργκο και την κατάργηση της βίζας. Ως προς την στρατιωτική συνεργασία μπορεί να αντιμετωπίσει προβλήματα για οικονομικούς και μόνο λόγους.
Το ζητούμενο όμως για εμάς, είναι η άσκηση επιρροής των ΗΠΑ στην Τουρκία ώστε να προχωρήσει η διαδικασία διαπραγμάτευσης για επίλυση του Κυπριακού. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί, μόνο αν ο Ντόναλτ Τραμπ έκρινε ότι πρέπει να πιέσει τη Τουρκία για να κερδίσει σε οικονομικό επίπεδο, λόγω του εύρους της αγοράς της. Θα ήταν λοιπόν απομακρυσμένο το ενδεχόμενο ενεργής εμπλοκής των ΗΠΑ, τουλάχιστον τον πρώτο χρόνο μετά την ανάλψη των καθηκόντων από τον Ντόλναντ Τραμπ. Ο λίγος χρόνος που απομένει μέχρι τον Ιανουάριο, δεν είναι αρκετός ώστε η κυβέρνηση Μπάιντεν να βάλει τη σφραγίδα της με τρόπο που θα καθορίσει τις εξελίξεις.
Με τα ελληνοτουρκικά η κατάσταση είναι πιο περίπλοκη, καθώς οι ΗΠΑ έχουν επενδύσει πολλά στην Ελλάδα, με τις βάσεις στην Αλεξανδρούπολη και τη Σούδα, ενώ από την άλλη δεν θα ήθελαν να χάσουν την Τουρκία, η οποία είναι ένας παράγοντας που μπορεί να αλλάξει τις ισορροπίες τόσο στη Μέση Ανατολή όσο και στην Ουκρανία. Σε κάθε περίπτωση, πολλά θα εξαρτηθούν και από το Κογκρέσσο και τη Γερουσία τα οποία όλα δείχνουν πως θα κερδίσουν οι Ρεπουμπλικάνοι, δίνοντας μεγαλύτερη ευχέρεια κινήσεων στον Τραμπ.
Πολλοί αναλυτές εκτιμούν πως η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ θα είναι πιο ανοικτή στην παροχή στρατιωτικού υλικού στην Τουρκία, χωρίς να αποκλείεται η επανένταξη της στο πρόγραμμα για τα αεροσκάφη F-35, αν πουληθούν ή απενεργοποιηθούν οι S-400 που αγόρασε από τη Ρωσία.
Η βελτίωση του οικονομικού – επενδυτικού κλίματος στην Ελλάδα, είναι ένας παράγοντας που θα επηρεάσει τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις, καθώς η θέση της Αθήνας θα ισχυροποιηθεί αν γίνουν αμερικανικές επενδύσεις, οι οποίες θα πρέπει να προστατευθούν.
Δασμοί και προστατευτισμός
Στο ευρύτερο πλαίσιο της εξωτερικής πολιτικής της νέας κυβέρνησης των ΗΠΑ, και πάλι ο Τραμπ θα μετρήσει τα πράγματα με οικονομικούς όρους. Το κέντρο βάρους αναμένεται να μετατοπιστεί στη Κίνα, θέλοντας να περιορίσει την εμπορική της ισχύ στις ΗΠΑ. Ο Τραμπ έχει ξεκαθαρίσει ότι σχεδιάζει να επιβάλει καθολικό δασμό 20% σε όλες τις ξένες εισαγωγές, ενώ για τα προϊόντα από τη Κίνα ο δασμός μπορεί να φτάσει και στο 60% ως 200% σε κάποια προϊόντα. Τέτοιες κινήσεις σύμφωνα με τους οικονομολόγους μπορεί να εκτοξεύσουν τον πληθωρισμό αλλά και να προκαλέσουν αντίποινα και οικονομικούς πολέμους, τους οποίους οι ΗΠΑ δεν είναι εύκολο να αντέξουν. Οι αναλυτές προβλέπουν ότι οι φορολογικές περικοπές που προτείνει ο Τραμπ θα μπορούσαν να προσθέσουν 5,8 τρισεκατομμύρια δολάρια στο εθνικό χρέος σε μια δεκαετία.
Ο προστατευτισμός της οικονομίας των ΗΠΑ είναι προφανές πως θα οδηγήσει σε απομόνωση η οποία μπορεί να προσθέσει κάποιες εργασίας, αλλά θα μειώσει την διεθνή επιρροή της χώρας στον παγκόσμιο χάρτη.
Δεν υπάρχει κλιματική αλλαγή
Το πρόβλημα όμως που ενδεχομένως θα δημιουργηθεί δεν θα είναι μόνο οικονομικό. Θα υπάρξει πισωγύρισμα και στα θέματα περιβάλλοντος και στις προσπάθειες για περιορισμό των εκπομπών άνθρακα, καθώς δεν θα υπάρχει μοχλός πίεσης για συμμόρφωση της Κίνας ή άλλων χωρών που αποτελούν τις αναδυόμενες αγορές. Η επανεκλογή Ντόναλντ Τραμπ σημαίνει εγκατάλειψη των πολιτικών Τζο Μπάιντεν για την κλιματική αλλαγή.
Ο Τραμπ, σχεδιάζει να επαναλάβει την αποχώρηση της Ουάσιγκτον από τη συμφωνία των Παρισίων για την κλιματική αλλαγή , να καταργήσει τα μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος που εφάρμοσε ο Τζο Μπάιντεν και να επιτρέψει την απεριόριστη εκμετάλλευση των κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου των ΗΠΑ.
Έχει προαναγγείλει μείωση του κόστους ενέργειας με νέες γεωτρήσεις για πετρέλαιο και φυσικό αέριο, αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον, για τις οποίες πιστεύει ότι είναι «κόλπο» για να αποδυναμωθεί η Αμερική!
Τριγμοί στο ΝΑΤΟ
Ο Τραμπ με οικονομικούς όρους θα χειριστεί και τα θέματα του ΝΑΤΟ, καθώς θεωρεί ότι καμία χώρα μέλος της συμμαχίας δεν αξίζει προστασίας, αν δεν καταβάλλει το 2% του ΑΕΠ της για την άμυνα. Μάλιστα δεν είχε διστάσει να δηλώσει πως αν τους επιτεθεί ο Πούτιν, θα έκανε καλά!
Η αμφισβήτηση του Άρθρου 5 του συμφώνου συμμαχίας του ΝΑΤΟ θα δημιουργήσει σημαντικά θέματα ασφάλειας, αφού η πλέον ισχυρή χώρα του Βορειοατλαντικού Συμφώνου, θα δώσει το μήνυμα πως δεν αποτελεί υποχρέωση της να συμβάλλει στην προστασία των άλλων χωρών της συμμαχίας. Θα πρέπει να σημειωθεί πως παρόμοια ρήτρα υπάρχει και στις διμερείς αμυντικές συμφωνίες με την Ιαπωνία τη Ν. Κορέα και τη Ταϊβάν.
Πολλοί πρώην αξιωματούχοι, όπως ο πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας Τζον Μπόλτον, υποψιάζονται ότι ο Τραμπ θα επιδίωκε ακόμα και να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ ή να αποδυναμώσει την αποτελεσματικότητά του, μέσω της χλιαρής υποστήριξης. Είναι χαρακτηριστική η δήλωση του ότι «η Ταϊβάν πρέπει να μας πληρώσει για την άμυνα. Ξέρετε, δεν διαφέρουμε από μια ασφαλιστική εταιρεία». Κάπως έτσι αντιμετωπίζει και την ασφάλεια των ευρωπαϊκών χωρών.
Παράδοση της Ουκρανίας στη Ρωσία
Ο Τραμπ έχει δηλώσει επίσης πως θα τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία, διακόπτοντας την παροχή στρατιωτικής βοήθειας, για να αμυνθεί έναντι της Ρωσίας. Αυτό όπως όλοι οι αναλυτές εκτιμούν, σημαίνει πως θα πιέσει το Κίεβο να συνθηκολογήσει παραδίδοντας εδάφη στη Ρωσία.
Κάτι τέτοιο όμως θα προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις στην Ευρώπη αφού ο κίνδυνος για νέες εισβολές της Ρωσίας, στις Βαλτικές χώρες, την Πολωνία τη Σουηδία και τη Φινλανδία, είναι υπαρκτός.
Αναμφίβολα η πρόθεση του Τραμπ, θα δημιουργήσει σημαντικό ρήγμα στις σχέσεις ΗΠΑ – Ευρώπης, θεωρώντας πως ο ίδιος μπορεί να διαχειριστεί την κατάσταση και πάλι με επιχειρηματικούς όρους, ζητώντας ανταλλάγματα για να συνεχίσουν οι ΗΠΑ να προσφέρουν ασφάλεια, ξεχνώντας πως ουσιαστικά προστατεύουν τον εαυτό τους.
«Δώρο» για τον Νετανιάχου
Πριν καν ολοκληρωθεί η καταμέτρηση των ψήφων σις ΗΠΑ, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός έδωσε στίγμα των προθέσεων του. Εκπαραθύρωσε τον υπουργό Άμυνας ο οποίους διατηρούσε άριστες σχέσεις με τη κυβέρνηση Μπάϊντεν και εξέφραζε αντιρρήσεις για τις επιλογές Νετανιάχου, έναντι του Ιράν αλλά και των οργανώσεων δορυφόρων της Τεχεράνης (Χαμάς, Χεζμπολάχ, Χούθι). Ο Τραμπ φέρεται να έχει υποστηρίξει τον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» του Ισραήλ και βλέπει το Ιράν ως επικίνδυνο εχθρό, όπως και ο Β. Νετανιάχου. Αυτή η στάση δυνατόν να αποθρασύνει τον Ισραηλινό πρωθυπουργό με ορατή την πιθανότητα να επιχειρήσει μια πιο δυναμική παρέμβαση κατά του Ιράν.
Η «λογική» πίσω από τέτοιες σκέψεις είναι να διευκολυνθεί μια πολιτική συμφωνία με μια αποδυναμωμένη Τεχεράνη.
Ο Τραμπ στη πρώτη του θητεία είχε συμβάλλει στην υπογραφή των Συμφωνιών του Αβραάμ, οι οποίες εξομάλυναν τις σχέσεις μεταξύ του Ισραήλ και τεσσάρων αραβικών χωρών για πρώτη φορά. Πιστεύει ότι κάτι τέτοιο μπορεί να επαναληφθεί με το Ισραήλ να βρίσκεται σε θέση ισχύος. Ωστόσο η παλαιστινιακή ηγεσία έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν έχει καμία εμπιστοσύνη στον Ν. Τραμπ και είναι απίθανο να θέλει να συνεργαστεί μαζί του.
Εκδίκηση και πόλεμος στους θεσμούς
Το θέμα είναι πως η διεθνής εικόνα των ΗΠΑ δυνατόν να πληγεί, αν ο Τραμπ υλοποιήσει υποσχέσεις του για αλλαγές στο εσωτερικό της χώρας.
Έχοντας καταφέρει να πείσει πολλούς Αμερικανούς ότι το 2020 έχασε τις εκλογές λόγω νοθείας, δημιούργησε μια σοβαρή αμφισβήτηση στις δημοκρατικές διαδικασίες.
Ο ίδιος, δεν έχει κρύψει τις προθέσεις του για εκδίκηση, κάτι που θα οδηγήσει σε περαιτέρω διχασμό μιας ήδη βαθιά διχασμένης κοινωνίας. Στην βάση του άτυπου προεκλογικού του προγράμματος με τον τίτλο, Project 2025, προτίθεται να αντικαταστήσει δικαστές και στελέχη της γραφειοκρατίας με 50.000 αξιωματούχους που υπόσχονται πίστη στον ίδιο, κάτι που δημιουργεί σημαντικούς φόβους για δημιουργία καθεστώτος και σοβαρή εκτροπή από τους δημοκρατικούς θεσμούς.
Ακραίοι συνεργάτες του έχουν εισηγηθεί τη διάλυση ομοσπονδιακών υπηρεσιών, ώστε να παρακαμφθούν διαδικασίες που παρεμποδίζουν την πολιτική του ατζέντα.
Πηγή: Cyprus Times
