Το κεφάλαιο Μακάριος αποτελεί ακόμα και σήμερα ένα ταμπού για την Κύπρο. Πολλά έχουν γραφεί που τον θεοποιούν λίγα τα οποία προσεγγίζουν τη ζωή και τη δράση του πρώτου προέδρου της Κύπρου, με ένα κριτικό φακό.
Ο Γιώργος Παπαδόπουλος-Κυπραίος είναι ένας εκ των λίγων συγγραφέων πουπροσεγγίζουν το κεφάλαιο Μακάριος με κριτική διάθεση. Το βιβλίο του «Μακάριος: Οι μεγάλες αλήθειες», καταγράφει τη «πορεία μεταξύ ατομικών φιλοδοξιών και εθνικών ονείρων από τα παιδικά του χρόνια μέχρι τις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου».
Η συγγραφή τουβιβλίου πάει πίσω τρία-τέσσερα χρόνια, αλλά η συλλογή στοιχείων είχε ξεκινήσει το τέλος του Αγώνα της ΕΟΚΑ παραμονές των πρώτων προεδρικών εκλογών. Ο Γιώργος Παπαδόπουλος λίγο πριν φύγει για σπουδές στην Αθήνα είχε πάει στο χωριό του, τον Πεδουλά: «Ο αδελφός μου, που ήταν κι αυτός ένα σημαντικό στέλεχος της ΕΟΚΑ, μου έδωσε να διαβάσω ένα χαρτάκι που έμοιαζε πολύ με τις επιστολές που κάναμε στο διάστημα του αγώνα της ΕΟΚΑ.Αυτό το χαρτάκι το οποίο υπέγραφε ο Γιωρκάτζης, με λίγα λόγια, μας έλεγε ότι ‘επειδή παρατηρήθηκε ότι μερικοί αγωνιστές δεν θα υποστηρίξουν τον Μακάριο, επειδή αντιτίθενται στις συμφωνίες, γνωστοποιούμε σε όλους τους αγωνιστές ότι εμείς θα υποστηρίξου τις συμφωνίες ακόμα και αν χρειαστούν θυσίες’. Αυτό με έφερε σε μια διαφωνία και ξεκίνησα για πράγματα που γίνονταν ή που μας έλεγαν να τα θέτω υπό κρίση. Άρχισα να παίρνω σημειώσεις, να συγκεντρώνω αποκόμματα εφημερίδων, ιδιαίτερα τα πρώτα χρόνια μετά τον αγώνα. Σημείωνα τις απαγωγές, τις εκτελέσεις, τους εκβιασμούς κ.λπ.».
Συνεχίζοντας ο Γ. Παπαδόπουλος-Κυπραίος υπογραμμίζει πως όλα αυτά τον ώθησαν να γράψει το βιβλίο «για να φανεί ή να δείξω, εν πάση περιπτώσει, την πραγματικότητα και όχι όπως μα την εξιστορούν. Πέρασαν 50-60 χρόνια από τότε».
Το κεφάλαιο Μακάριος ήταν πάντα ευαίσθητο για την Κύπρο και μόλις τα τελευταία δύο τρία χρόνια εμφανίζονται βιβλία τα οποία διαφοροποιούνται από την παραδοσιακή γραφή μέσω της οποίας θεοποιείτο. Ο κ. Παπαδόπουλος μας παραπέμπει σ’ ένα δημοσίευμα, 38 χρόνια μετά το θάνατο του Μακαρίου, το οποίο απαντούσε στο ερώτημα «τι ήταν εκείνο που απέτρεπε στο να γραφτούν βιβλία που να ασκούν κριτική στο Μακάριο και τους χειρισμούς του». Στο συγκεκριμένο δημοσίευμα σημειωνόταν πως «η ιστορία συμπεριφέρθηκε πολύ ευγενικά στον Μακάριο και ότι θα ήταν αμείλιχτη όταν τελικά μαθευτεί η αλήθεια».
Η δική μου απορία προς το συγγραφέα ήταν κατά πόσο υπήρχε κάποιος λόγο ή απλώς ήταν μια θεοποίηση που ωθούσε και στην μετά το 1977 εποχή να ερευνούν το βίο και την πολιτεία του Μακαρίου ή μήπως τα μυστικά του ήταν πολύ καλά κρυμμένα. Με παραπέμπει σε μια αναφορά του Παπαχελά ο οποίος είχε σημειώσει πως ακόμα και τώρα οι κυβερνήσεις στην Κύπρο εκλέγονται με βάση τις παρακαταθήκες του Μακαρίου… «και νομίζω δεν είναι ψέμα. Ας βγει κάποιος πολιτικός και να πει ότι ‘εγώ δεν συμφωνώ με τον Μακάριο’ για εκείνο και το άλλο. Δεν θα έχει καμιά τύχη».
Η «αγιοποίηση» ξεκινά πριν από την περίοδο της ΕΟΚΑ και ο κ. Παπαδόπουλος αναφέρει ως παράδειγμα τα όσα γράφονταν από τον μετέπειτα ηγούμενο του Κύκκου, Χρυσόστομο, ο οποίος ήταν και πνευματικός πατέρας του Μακαρίου. Έλεγε ότι «ο Μακάριος με τις σπουδές τους στη Βοστόνη έγινε τεράστιος, ότι μιλούσε τα αγγλικά καλύτερα από τη γλώσσα του και γνώρισε φυσιογνωμίες που θα βοηθούσαν αργότερα ο Κυπριακό, κ.λπ.».
Ο συγγραφέας ξεκινά με τα παιδικά χρόνια του Μακαρίου επιχειρώντας να δώσει απάντηση στο ερώτημα: «Γιατί ενδιαφέρουν τα παιδικά χρόνια ενός ηγέτη;». Ο ίδιος σημειώνει όλα τα βιβλία που έχουν γραφεί για τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο ασχολούνται ελάχιστα με τα παιδικά του χρόνια. Και αγγίζει ένα πολύ ευαίσθητο θέμα, το θάνατο της μητέρας του Μακαρίου ο ίδιος έλεγε… «η μητέρα μου πέθανε από βρογχοπνευμονία». Ο συγγραφέας αναφέρει πως ο ίδιος αποφεύγει να πει άποψη, καταγράφει γεγονότα και βάζει κάτω τα δεδομένα και τα όσα ίσχυαν στην Κύπρο πριν από ένα αιώνα: «Επικαλούμαι τον ετεροθαλή αδελφό του ο οποίος λέει ότι πράγματι ο Μακάριος μετά το θάνατο της μητέρας του, δόθηκε στη γιαγιά του. Καταλαβαίνω ότι για τον Χριστόδουλο [τον πατέρα του Μακαρίου] ήταν δύσκιολο να έχει τρία παιδιά και να είναι μόνος… Όμως εκείνο που με προβληματίζει είναι γιατί να δώσει τον Μιχάλη που ήταν σχεδόν 11 χρονών και να μην δώσει τη δεκάμηνη αδελφή του. Τότε τα παιδιά έμπαιναν από μικρή ηλικία στις δουλειές της οικογένειας, άρα ο Μιχάλης μπορούσε να βοηθήσει τον πατέρα του». Ο συγγραφέας παρουσιάζει διάφορες ενδείξεις μέσα από το βιβλίο του και αφήνει τον αναγνώστη να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα ως προς το τι μπορεί να είχε συμβεί.
Και επειδή πολλές φορές τα όσα γράφονται για τον Μακάριο και αμφισβητούν την πεπατημένη τυγχάνουν έντονων επικρίσεων, ρώτησα τον κ. Παπαδόπουλο εάν υπήρξαν αντιδράσεις στο βιβλίο του: «Μέχρι τώρα όχι. Ίσως γιατί πολλά από αυτά τα πράγματα που αναφέρονται μέσα ήταν κοινό μυστικό. Γιατί κοινά μυστικά υπήρχαν αλλά κανένας δεν τολμούσε να τα πει, ή τα έλεγαν ανώνυμα και δεν έπαιρναν δημοσιότητα».
Σημειώνει σε άλλο σημείο της κουβέντας μας ότι κάποιοι είτε έγραφαν θεοποιώντας τον Μακάριο και κάποιοι απέφευγαν να γράψουν οτιδήποτε φοβούμενοι τον χαρακτηρισμό «αντιμακαριακός». Ακόμα και ο ίδιος περνά μέσα από το συγκεκριμένο φακό και κάποιοι που διάβασαν το βιβλίο, του έστειλαν μηνύματα χαρακτηρίζοντας το ως «μακαριακό».
Μιλώντας με κάποιο που μελέτησε τον Μακάριο το εύλογο ερώτημα είναι εάν θεωρεί πως ο πρώτος πρόεδρος της Κύπρου ήταν πολιτικός. «Πιστεύω ότι ο Μακάριος δεν ήταν πολιτικός» αναφέρει ο κ. Παπαδόπουλος και σημειώνει πως «δεν έλαβε καθόλου υπόψη τις συνθήκες της εποχής και δεν υπολόγιζε τις αντιδράσεις και τη διεθνή κατάσταση». Και, ενδεχομένως, σε αντίθεση με την επικρατούσα άποψη δηλώνει πως «δεν ήταν διορατικός» ο Μακάριος, αλλά «αξιοποιούσε τις καταστάσεις που του παρουσιάζονταν». Σύμφωνα με τον κ. Παπαδόπουλο ο Μακάριος δεν ήθελε ένα ένοπλο αγώνα κατά τον Άγγλων με θυσίες. Πίστευε πως με κάποιες εκρήξεις οι Άγγλοι θα τον φώναζαν να κάτσουν κάτω και να συζητήσουν για να βρουν μια λύση. Υποστηρίζει ακόμα ότι ο Μακάριος δεν ήταν υπέρ της Ένωσης.
Για να μάθουμε την αλήθεια
Προλογίζοντας το βιβλίο του ο Γιώργος Παπαδόπουλος-Κυπραίος σημειώνει πως σκοπός του «δεν είναι να καταλογίσει ευθύνες, ούτε να κατηγορήσει και να καταδικάσει όσους με τις πράξεις, τις παραλείψεις ή τα λάθη τους συνέβαλαν στη δημιουργία όλων εκείνων των καταστάσεων που οδήγησαν το Κυπριακό, από θέμα Αυτοδιάθεσης-Ένωσης, σε κολοβή Ανεξαρτησία».
Περαιτέρω σημειώνει πως σκοπός του βιβλίου είναι «να μάθουμε την αλήθεια, όπως αυτή προκύπτει από νεότερα στοιχεία που είδαν το φως της δημοσιότητας στο διάστημα των δεκαετιών που πέρασαν από τότε» και «να μάθουμε πως από τον τιτάνιο αγώνα της ΕΟΚΑ για Ένωση φτάσαμε να υπογράψουμε τις Συνθήκες Ζυρίχης-Λονδίνου».
Πηγή: Φilenews
