Υποστηρίζεται από την τουρκική πλευρά ότι οι πράξεις στις οποίες προέβη το Καλοκαίρι του 1974, καθώς και η έκτοτε συνεχιζόμενη παρουσία των τουρκικών στρατευμάτων στα εδάφη της Κυπριακής Δημοκρατίας, (εισβολή και κατοχή), είναι νόμιμη, αφού ενήργησε, όπως επικαλείται, σύμφωνα με την Συνθήκη Εγγυήσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Με αφορμή την συμπλήρωση 50 ετών από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, εξετάζονται οι νομικές πτυχές των γεγονότων του 1974, αλλά και αυτών που ακολούθησαν. Επίσης, θα υποβληθούν εισηγήσεις, για τρόπους επιδίωξης αποκατάστασης της νομιμότητας στην επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω προσφυγής ενώπιον του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, (ΔΠΔ).
Εισβολή
Η τουρκική θέση περί δήθεν νόμιμης επέμβασης στο ανεξάρτητο Κράτος της Κυπριακής Δημοκρατίας, εδράζεται στις πρόνοιες του άρθρου 4, παρ. 2 της Συνθήκης Εγγυήσεως του 1960. Επιπλέον, προβάλλεται σαν ισχυρισμός ότι η «Ειρηνευτική Επιχείρηση Κύπρου», όπως η Τουρκία ονομάζει την εισβολή, συνιστά μία νόμιμη ανθρωπιστική παρέμβαση υπέρ των Τουρκοκυπρίων και την άσκηση του δικαιώματος στην αυτοάμυνα. Εκτός των άλλων, οι ενέργειες της Τουρκίας από το 1974 μέχρι σήμερα στην Κύπρο εμπίπτουν στην επιτέλεση του Εγκλήματος της Επιθετικότητας, ένα Έγκλημα που έχει υπαχθεί στην αρμοδιότητα του Δ.Π.Δ.
Σύμφωνα όμως, με το άρθρο 2 παρ. 4 του Χάρτη του Ο.Η.Ε.: «Όλα τα Μέλη στις διεθνείς τους σχέσεις θα απέχουν από την απειλή ή τη χρήση βίας, που εκδηλώνεται είτε εναντίον της εδαφικής ακεραιότητας ή της πολιτικής ανεξαρτησίας οποιουδήποτε κράτους, είτε με οποιαδήποτε άλλη ενέργεια ασυμβίβαστη προς τους Σκοπούς των Ηνωμένων Εθνών». Το άρθρο αυτό έχει παραβιαστεί πολλάκις και συνεχίζει να παραβιάζεται από την Τουρκία, με πλέον χαρακτηριστικά τα γεγονότα του 1974, όταν η Τουρκία χρησιμοποίησε ένοπλη βία εναντίον της εδαφικής ακεραιότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας, μία κατάσταση, η οποία συνεχίζεται μέχρι σήμερα, μέσω της στρατιωτικής κατοχής του ενός τρίτου της επικράτειας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Σύμφωνα δε, με το άρθρο 103 του Χάρτη του ΟΗΕ: «Αν υπάρχει σύγκρουση ανάμεσα στις υποχρεώσεις που έχουν τα Μέλη των Ηνωμένων Εθνών, σύμφωνα με αυτόν το Χάρτη και στις υποχρεώσεις που πηγάζουν από οποιαδήποτε άλλη διεθνή συμφωνία, θα υπερισχύουν οι υποχρεώσεις που πηγάζουν από αυτόν το Χάρτη». Έτσι γίνεται κατανοητό πως ακόμη και σε περίπτωση που θα υπήρχε κάποια διεθνής συνθήκη, που θα έδινε το δικαίωμα στην Τουρκία να επιτεθεί, η πρόβλεψη αυτή θα ήταν άκυρη, καθώς έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις πρόνοιες του Χάρτη του ΟΗΕ.
Στο Άρθρο 4 της Συνθήκης Εγγυήσεως αναφέρεται πως αν παραβιαστούν οι πρόνοιες της Συνθήκης, τα συμβαλλόμενα μέρη, η Ελλάδα, η Τουρκία και το Ηνωμένο Βασίλειο, οφείλουν να διαβουλευτούν μεταξύ τους για να διασφαλίσουν την τήρηση των προνοιών της Συμφωνίας. Αν η συμφωνία για κοινή δράση δεν καταστεί εφικτή, τότε κάθε ένα από τα συμβαλλόμενα μέρη δύναται να προβεί μόνο του σε ενέργειες, και ασφαλώς όχι σε στρατιωτική επέμβαση, που μοναδικό σκοπό έχουν την αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης στην Κυπριακή Δημοκρατία. Καταρχάς, είναι αυταπόδεικτο πως η τουρκική εισβολή δεν είχε στόχο την αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης στην Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά την διχοτόμηση του νησιού. Αν, όπως ισχυρίζεται η Τουρκία, ο στόχος ήταν αυτός που αποσκοπούσε στην αποκατάσταση της συνταγματικής νομιμότητας, τότε, με δεδομένο ότι, η συνταγματική τάξη στην Κύπρο αποκαταστάθηκε στις 23 Ιουλίου 1974, μόνο οκτώ ημέρες, μετά το Πραξικόπημα που έδωσε αφορμή στην Τουρκία να εισβάλει στην Κύπρο, αφού η πραξικοπηματική κυβέρνηση παραιτήθηκε και ανέλαβε ως προεδρεύων ο Γλαύκος Κληρίδης, υπό την ιδιότητά του ως Πρόεδρος της Βουλής, σύμφωνα με το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, τότε μετά τις 23 Ιουλίου θα έπρεπε να αποσύρει τις δυνάμεις της από την Κύπρο. Αντ’ αυτού, η εισβολή συνεχίστηκε με τη δεύτερη φάση της, όταν στις 14 Αυγούστου 1974, η Τουρκία εξαπέλυσε εκ νέου επίθεση, καταλαμβάνοντας το 36.4% της Κύπρου. Έτσι, καθίσταται σαφές πως η Τουρκία δεν ενήργησε όπως το άρθρο 4 της Συνθήκης Εγγυήσεως όριζε, αντίθετα παραβίασε κατάφορα το άρθρο 2 της Συνθήκης Εγγυήσεως, που προβλέπει πως «οι εγγυήτριες δυνάμεις οφείλουν να αναγνωρίζουν και να εγγυούνται την ανεξαρτησία, την εδαφική ακεραιότητα και την ασφάλεια της Κυπριακής Δημοκρατίας».
Υποστηρίζει επίσης η Τουρκία ότι η εισβολή ήταν «ανθρωπιστική παρέμβαση», με σκοπό την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων. Το επιχείρημα αυτό καταρρίπτεται και δεν έχει καμία νομική ή πραγματική βάση. Όπως καταδεικνύουν τα γεγονότα, τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων δεν παραβιάστηκαν, κατά την περίοδο των οκτώ ημερών του πραξικοπήματος. Συγκεκριμένα δεν σημειώθηκε ούτε μία δολοφονία μέλους της τουρκοκυπριακής κοινότητας, μήτε καμία επίθεση σε Τουρκοκύπριο. Επίσης, ουδεμία δήλωση έγινε που να εθεωρείτο ότι αποτελούσε απειλή για τους Τουρκοκυπρίους. Το επιχείρημα αυτό όμως στερείται παντελώς και νομικής βάσης, αφού δεν υπάρχει στον Χάρτη του ΟΗΕ άρθρο που να επιτρέπει την ανθρωπιστική παρέμβαση. Ακόμη, όμως, και αν γινόταν δεκτή η νομιμότητα της ανθρωπιστικής παρέμβασης στο Διεθνές Δίκαιο, η εισβολή στην Κύπρο από την Τουρκία σε καμία περίπτωση δεν θα πληρούσε τα κριτήριά της, όπως αναλύονται από τον A. Pauer και συνίστανται σε σοβαρή παραβίαση των ανθρωπιστικών αρχών και απάνθρωπη μεταχείριση ανθρώπων, που να γίνεται σε μεγάλη κλίμακα.
Η τουρκική πλευρά επιχειρηματολογεί ακόμα πως, με την εισβολή άσκησε το νόμιμο δικαίωμα της σε αυτοάμυνα, σύμφωνα με το άρθρο 51 του Χάρτη του ΟΗΕ. Το επιχείρημα αυτό είναι στην ουσία αυτό-καταρριπτόμενο, καθώς ουδέποτε κηρύχθηκε πόλεμος από την Κυπριακή Δημοκρατία στην Τουρκία και δεν επιχειρήθηκε καμία επίθεση της Κύπρου σε τουρκικό έδαφος, ενώ, ούτε καν απειλήθηκε η Τουρκία.
Εθνοκάθαρση και Εγκλήματα Πολέμου, όπως και Εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας
Τα τουρκικά στρατεύματα κατά την διάρκεια της εισβολής, αλλά και μετά από αυτή, επιδόθηκαν στην προσπάθεια εθνοκάθαρσης του κατεχόμενου μέρους του νησιού. Χιλιάδες Ελληνοκύπριοι δολοφονήθηκαν, συμπεριλαμβανομένων αμάχων, γυναικών και παιδιών, ενώ σημειώθηκαν πάρα πολλοί βιασμοί γυναικών . Επίσης χιλιάδες άμαχοι Ελληνοκύπριοι απήχθησαν από τον τουρκικό στρατό και η τύχη τους αγνοείται, σε πολλές περιπτώσεις μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, εκτοπίστηκαν υπό καθεστώς βίας 162.000 Ελληνοκύπριοι από τις πατρογονικές τους εστίες, επιδιώκοντας η Τουρκία, μέσω μιας τέτοιας πολιτικής, την αλλοίωση της πληθυσμιακής σύστασης του νησιού, σκοπό που προσπαθεί επίσης να πετύχει και με τον παράλληλο παράνομο εποικισμό των κατεχόμενων, ένα άλλο Έγκλημα Πολέμου. Το Έγκλημα της Εθνοκάθαρσης εμπίπτει νομικά στον πλαίσιο των Εγκλημάτων κατά της Ανθρωπότητας, όπως αυτά ορίζονται στο άρθρο 7 του Καταστατικού του Δ.Π.Δ. Διαπράχθηκαν επίσης από την επιτιθέμενη Τουρκία και άλλα Εγκλήματα, σύμφωνα με το άρθρο 8 του Καταστατικού του Δ.Π.Δ., (δολοφονίες αστικού πληθυσμού, δολοφονίες αιχμαλώτων, καταστροφή νοσοκομείων και μη στρατιωτικών στόχων, βασανισμοί, απάνθρωπη μεταχείριση, κ.ο.κ.). Επίσης, με τις πράξεις της, η Τουρκία παραβίασε και τις πρόνοιες για την προστασία των αμάχων σε εμπόλεμη ζώνη της 4ης Σύμβασης της Γενεύης του 1949, η οποία είναι εφαρμοστέα και στην περίπτωση της Κύπρου, καθώς σύμφωνα με το άρθρο 2 της Σύμβασης: «η παρούσα Σύμβαση θα πρέπει να εφαρμόζεται σε όλες τις περιπτώσεις πολέμου που έχει κηρυχθεί ή άλλου είδους στρατιωτικής σύγκρουσης … ακόμα και αν η κατάσταση πολέμου δεν αναγνωρίζεται από ένα από τα αντιμαχόμενα μέρη».
Κατοχή
Η τουρκική πλευρά ισχυρίζεται πως δεν υφίσταται κατοχή εδάφους ξένου κράτους, δήθεν επειδή τα κατοχικά στρατεύματα παραμένουν στην Κύπρο για την προστασία των Τουρκοκυπρίων. Η θέση αυτή δεν έχει καμία νομική βάση. Σύμφωνα με το άρθρο 42 των Πρωτοκόλλων της Σύμβασης της Χάγης του 1907: «Κομμάτι εδάφους θεωρείται κατεχόμενο όταν πραγματικά έχει τεθεί υπό την εξουσία εχθρικού στρατού. Η κατοχή εκτείνεται μόνο στο έδαφος στο οποίο τέτοια εξουσία έχει εγκαθιδρυθεί και δύναται να ασκηθεί». Είναι σαφές πως ο έλεγχος που ασκεί σήμερα η Τουρκία, με τις 40.000 περίπου κατοχικά στρατεύματα στο βόρειο κομμάτι της Κυπριακής Δημοκρατίας, εμπίπτει ακριβώς στο ρυθμιστικό πεδίο της διάταξης αυτής. Συγκεκριμένα, η Τουρκία κατέχει μέχρι και σήμερα, το 36.4% των εδαφών της Κυπριακής Δημοκρατίας, ασκώντας την εξουσία της, είτε απευθείας, είτε, μέσω μιας «υποτελούς τοπικής διοίκησης», σύμφωνα με το ΕΔΑΔ. Επιπλέον, με βάση το Διεθνές Δίκαιο, ξένος στρατός δεν επιτρέπεται να έχει παρουσία στο έδαφος ενός κράτους, χωρίς την συγκατάθεση του νόμιμου κράτους, σε αυτή την περίπτωση της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Το γεγονός ότι υφίσταται παράνομη στρατιωτική κατοχή από την Τουρκία σε εδάφη της Κυπριακής Δημοκρατίας γίνεται ευρέως αποδεκτό. Ειδικότερα, το αποδέχεται η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ σε πολλαπλά της Ψηφίσματα: Πρώτον, το Ψήφισμα 33/15 της 9ης Νοεμβρίου του 1978, που αναφέρει: «Η συνεχιζόμενη παρουσία ξένων ένοπλων δυνάμεων και ξένου στρατιωτικού προσωπικού στην εδαφική επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας και το γεγονός ότι μέρος της εδαφικής της επικράτειας είναι ακόμα κατεχόμενο από ξένες δυνάμεις…». Δεύτερον, το Ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης 37/252 της 13ης Μαϊου του 1983 απαιτεί: «την άμεση απόσυρση όλων των κατοχικών δυνάμεων από το έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας». Επίσης την συγκεκριμένη κατάσταση αναγνωρίζουν ως Κατοχή το σύνολο των Διεθνολόγων, π.χ. οι διεθνούς κύρους Καθηγητές Brownlie, Dugard και Macdonald.
Ο Εποικισμός
Η Τουρκία ανάμεσα στα υπόλοιπα Εγκλήματα του Διεθνούς Δικαίου που συνεχίζει να διαπράττει στην Κύπρο, επιτελεί και το Έγκλημα του Εποικισμού. Στο άρθρο 49 παρ. 6 της Σύμβασης της Γενεύης του 1949 αναφέρεται: «Η κατοχική δύναμη θα πρέπει να μην πραγματοποιεί διωγμούς ή να μεταφέρει ομάδες του δικού της άμαχου πληθυσμού στην κατεχόμενη περιοχή». Η Τουρκία παραβιάζει και τις δύο πρόνοιες αυτού του άρθρου. Ως αποτέλεσμα των συναφών ενεργειών της Τουρκίας, επακολούθησε ο διωγμός 162.000 Ελληνοκυπρίων που διέμεναν στο κατεχόμενο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας, γεγονός που αλλοιώνει την πληθυσμιακή σύσταση στο νησί. Παράλληλα όμως, η Τουρκία ασκεί μεθοδευμένες προσπάθειες εποικισμού στο κατεχόμενο κομμάτι του νησιού. Συγκεκριμένα, υπολογίζεται πως οι Τούρκοι έποικοι έχουν σήμερα ξεπεράσει σε αριθμό τους Τουρκοκυπρίους. Ο συνεχιζόμενος εποικισμός αποτελεί σαφή παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου από την Τουρκία, ένα Έγκλημα που έχει τεκμηριωθεί από το Συμβούλιο της Ευρώπης και το ΕΔΑΔ.
Kατάφωρες παραβιάσεις του Διεθνούς Δικαίου
Όπως γίνεται κατανοητό από τα πιο πάνω, το Έγκλημα της Επιθετικότητας, η εθνοκάθαρση, ο εποικισμός και τα Εγκλήματα Πολέμου, όπως και τα Εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας, που διαπράχθηκαν από την Τουρκία, καθώς και η ίδια η τουρκική εισβολή και κατοχή του 36.4% των εδαφών της Κυπριακής Δημοκρατίας, αποτελούν κατάφωρες παραβιάσεις του Διεθνούς Δικαίου.
Η Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας οφείλει να προσφύγει στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, καταγγέλλοντας τα τουρκικά Εγκλήματα και ζητώντας αποκατάσταση της νομιμότητας στην Κύπρο.
Οι πρόσφατες εξελίξεις, με τις κατηγορίες επιτέλεσης Εγκλημάτων αρμοδιότητας των Διεθνών Δικαστικών Σωμάτων, που εξαγγέλθηκαν για τις Συγκρούσεις στην Ουκρανία και στην Γάζα, καταδεικνύουν το επιβεβλημένο και το υλοποιήσιμο τέτοιων προσεγγίσεων.
Σύμφωνα με την Απόφαση του Δ.Π.Δ., από την στιγμή που στο έδαφος ενός κράτους μέλους στο Καταστατικό του Δικαστηρίου τελούνται εγκλήματα που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του Δικαστηρίου, τότε έχει δικαιοδοσία να επιληφθεί της εξέτασης και δίωξής τους. (Παλαιστίνη, άρα και Κύπρος, μέρος στο Καταστατικό του Δικαστηρίου από τις 7 Μαρτίου 2002).
Τα συναφή Εγκλήματα στην Κύπρο, ιδίως της Επιθετικότητας, αποτελούν Διαρκή και Συνεχιζόμενα Εγκλήματα, και άρα, ακόμα και σήμερα, μπορούν να διωχθούν.
Όπως ορίζει το Καταστατικό του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, το Δικαστήριο έχει δικαιοδοσία να επιληφθεί Εγκλημάτων που διαπράχθηκαν μετά την 1η Ιουλίου 2002. Επομένως, για την περίπτωση της Κυπριακής Δημοκρατίας, μπορεί να επιληφθεί και όσων τέτοιων Εγκλημάτων συνεχίζεται μετά την 1η Ιουλίου 2002 η διάπραξή τους. Ορισμένα από αυτά είναι: 1) το Έγκλημα της Επιθετικότητας, το οποίο συνεχίζεται και μετά από την πιο πάνω ημερομηνία, μέσω της παράνομης στρατιωτικής κατοχής, 2) η μη αποκάλυψη της τύχης των Αγνοουμένων, μετά από την πιο πάνω ημερομηνία, 3) η συνέχιση του εκτοπισμού των προσφύγων, μέσω της συνεχιζόμενης απαγόρευσης της επανεγκατάστασής τους στις πατρογονικές τους εστίες, 4) το συνεχιζόμενο Έγκλημα του Εποικισμού, κ.ο.κ.
Οφείλει, Κυπριακή Δημοκρατία να υλοποιήσει ένα τέτοιο εγχείρημα, χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση. Ήδη, υπάρχουν μελέτες στο Υπουργείο Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας, που υποδεικνύουν το επιβεβλημένο τέτοιων προσεγγίσεων. Μόνο η πολιτική βούληση απουσιάζει!
Μια τέτοια ενέργεια, θα αποτελέσει ένα πρακτικό βήμα επιβεβλημένης επανόρθωσης της αποκατάστασης της Συνταγματικής Τάξης σε ολόκληρη την επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας!
*Κοινό άρθρο του διδάσκοντα Διεθνές Δίκαιο στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο δρα Μιχάλη Σταυρινού και του φοιτητή Ξενοφώντα Φώτιου Καλλαντζή.
Πηγή: Φilenews
