Πριν πενήντα χρόνια κι ενώ η τουρκική προέλαση στην Κύπρο ολοκληρωνόταν, χαρασσόταν η γραμμή Αττίλα, η χώρα είχε ισοπεδωθεί, άνθρωποι σκοτώθηκαν, προσφυγοποιήθηκαν, χάθηκαν τα ίχνη τους, οι δολοφόνοι «κτύπησαν» ξανά, πρωί της 30ης Αυγούστου 1974. Εκείνο το πρωί του Αυγούστου αποπειράθηκαν να σκοτώσουν τον Βάσο Λυσσαρίδη, δολοφόνησαν το Δώρο Λοΐζου.
Ήταν μια επίθεση για να σιγήσουν φωνές, ιδέες. Πενήντα χρόνια από τότε οι δολοφόνοι εξακολουθούν να κυκλοφορούν ελεύθεροι. Το κυπριακό κράτος δεν διερεύνησε ποτέ σοβαρά αυτό το έγκλημα και έστειλε στα αζήτητα το φάκελο της υπόθεσης.
«Τα πρόσωπα και οι κινήσεις δυο εκ των δολοφόνων παρέμειναν αποτυπωμένα στο μυαλό μου. Ο ένας ήταν ψηλός, λεπτός με μουστάκι, μεταξύ 25-30 ετών. Ο δεύτερος ήταν μετρίου αναστήματος. Αλύπητα μας κτυπούσαν με τα αυτόματα όπλα τους σαν μανιακοί. Δεν ήθελαν να ζήσει κανένας μας. Γιατί η Αστυνομία δεν τους συλλαμβάνει; Γιατί οι δολοφόνοι κυκλοφορούν ελεύθεροι; Τι γίνεται με τις έρευνες; Γιατί η Αστυνομία δεν λέγει τίποτε;»
Αυτά τα έντονα ερωτήματα έθεσε ενώπιον του Δικαστηρίου κατά την πρώτη ημέρα της θανατικής ανάκρισης για την εν ψυχρώ δολοφονία του Δώρου Λοΐζου, στις 9 Σεπτεμβρίου 1974, η σύζυγός του Βαρβάρα.
Καταθέτοντάς ενόρκως η Βαρβάρα αναφέρθηκε αρχικά στην πολιτική δράση του δολοφονηθέντος συζύγου της μέσα από τις γραμμές της Σοσιαλιστικής Νεολαίας ΕΔΕΝ. Στη συνέχεια είπε πως το σπίτι τους παρακολουθείτο στενά από την ημέρα του πραξικοπήματος.
«Το πρωί της 30ης Αυγούστου ο Δώρος στη θέση του οδηγού, εγώ δίπλα του και στο πίσω κάθισμα ο αρχηγός της ΕΔΕΚ με τη δημοσιογράφος της αγγλικής εφημερίδος ‘’Γκάρντιαν’’, Λήντσοκ, ξεκινήσαμε για τα γραφεία της ΕΔΕΚ, που βρίσκονται στον οδό Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Περάσαμε πρώτα από το ‘’ Χίλτον’’ όπου αφήσαμε την Λήντσκοτ. Εμείς συνεχίσαμε για τα γραφεία». Η Βαρβάρα κατέθεσε τα όσα συγκλονιστικά βίωσε με συναισθηματική φόρτιση αλλά και με πολλές λεπτομέρειες, μεταφέροντας στο Δικαστήριο την πλήρη εικόνα. Ήταν ως να ξαναζούσε εκείνο το πρωινό.
«Κατευθυνθήκαμε προς τα γραφεία του κόμματος στην οδό Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Στα αριστερά μας βρισκόταν σταθμευμένο στο δρόμο ένα αυτοκίνητο χωρίς αριθμούς εγγραφής και ο σύζυγός μου είπε, πως τέτοια αυτοκίνητα χωρίς αριθμό εγγραφής είναι επικίνδυνα. Δεν είχαν αριθμούς εγγραφής και ανήκαν στην ΕΟΚΑ Β. Τελειώνοντας τη φράση του ο Δώρος είχαμε ήδη προσπεράσει το σταθμευμένο αυτοκίνητο και γύρισα πίσω για να δω το περίεργο αυτοκίνητο. Ταυτόχρονα, όμως, είδα3-4 οπλοφόρους να βγαίνουν βιαστικά από το αυτοκίνητο και σαν μανιακοί να πυροβολούν εναντίον μας με τα αυτόματα όπλα τους. Ένας από αυτούς έτρεξε από πίσω μας και πυροβολούσε… πυροβολούσε… πυροβολούσε.
Φώναξα στο Δώρο: Τρέξε γρήγορα θα μας σκοτώσουν. Προσπάθησε πράγματι ο Δώρος να αναπτύξει ταχύτητα. Ήθελε να μας σώσει. Με αγαπούσε ο Δώρος… Αγαπούσε και το Βάσο.
… Όταν το αυτοκίνητο σταμάτησε στο πεζοδρόμιο κοντά στο περίπτερο του «ΟΧΙ» νόμιζα πως ο Δώρος ήταν μόνος τραυματισμένος. Γύρισα και είδα τονΔρα Λυσσαρίδη στο πίσω κάθισμα βουτηγμένο στο αίμα και νόμισα ότι ήταν νεκρός. Συνήλθα όμως όταν φώναξε να βγούμε όλοι έξω από το αυτοκίνητο διότι υπήρχε κίνδυνος να πιάσει φωτιά».
Στη συνέχεια η Βαρβάρα περιέγραψε την μεταφορά του Δώρου στο νοσοκομείο όπου η ίδια υπέστη νευρικό κλονισμό. Για το θάνατο του συζύγου της το πληροφορήθηκε αργά το απόγευμα της ίδιας ημέρας.
Ένα δε άλλο πρόσωπο, οΧρυσήλιος Μαυρομάτης, ο οποίος βρισκόταν σε κατάστημα επί της οδού Ξάνθης Ξενιέρου έναντι του περιπτέρου «ΟΧΙ» τραυματίσθηκε από τους πυροβολισμούς και μετεφέρθη εις το νοσοκομείο όπου απεβίωσε την 3/9/74 από τα τραύματα του.
Η κατάθεση της Φροσούλας
Στο δικαστήριο κατέθεσε και η Φροσούλα Θωμά Νικολάου, η οποία διατηρούσε κατάστημα στην οδό Ιπποκράτους για κατασκευή φύλλου του μπακλαβά. Μετά τους πυροβολισμούς πήγε στο χώρο του εγκλήματος. Είδε δίπλα της έναν οπλοφόρο, ο οποίος έριξε το όπλο του εντός αυτοκινήτου, το οποίο είχε σταματήσει μπροστά της. Τον οδηγό τον αναγνώρισε. Ήταν ο Γ.Π. Η μάρτυρας κατάθεσε δυο φορές τα όσα είδε στους ανακριτές και αναγνώρισε και σε φωτογραφία τον ύποπτο. Ο Γ. Π. ήταν και ο μόνος που είχε συλληφθεί αλλά 24 ώρες μετά αφέθηκε ελεύθερος. Είχε, όπως αναφέρθηκε, άλλοθι. Το υπηρεσιακό του όπλο, το οποίο κατείχε ως ειδικός αστυνομικός, χάθηκε… Γι αυτό και δεν έγινε κατορθωτό να διενεργηθεί βαλλιστική εξέταση.
Το έγκλημα συγκαλύφθηκε. Ούτε η έρευνα έγινε σωστά, ούτε οι αυτόπτες μάρτυρες ανακρίθηκαν, έδωσαν καταθέσεις. Ήταν όλα στημένα από το παρακράτος που δρούσε ανενόχλητα.
Ο Ζήνωνας Σιερεπεκλής σε άρθρο του, εκείνες τις ημέρες, στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ»αναφέρει πως «έχει περάσει μια εβδομάδα από την απόπειρα-δολοφονία. Μια ολόκληρη εβδομάδα στην οποία θα μπορούσαν να ανακριθούν τουλάχιστον όσοι βρίσκονταν στη σκηνή του εγκλήματος. Κάνει μεγάλη εντύπωση γιατί η υπεύθυνη υπηρεσία της Αστυνομίας δεν κάλεσε ακόμη τόσους ανθρώπους πού βρίσκονταν στην πλατεία του «ΟΧΙ», τη στιγμή της επίθεσης όταν μάλιστα για να ένα απλό αυτοκινητιστικό δυστύχημα σε προηγούμενες περιπτώσεις καλούνταν από το ραδιόφωνο όσοι γνώριζαν οτιδήποτε σχετικό να το αναφέρουν. Όλος ο κόσμος γνωρίζει ότι τη στιγμή εκείνη ήταν γεμάτη η πλατεία και όλοι οι δρόμοι πέριξ αυτής. Τι συμβαίνει; Μήπως η Αστυνομία καλύπτει το έγκλημα; Μήπως υπάρχει εύνοια στην εφαρμογή του νόμου ή μήπως δεν υπάρχει νόμος; Όλα αυτά είναι περίεργα, πρωτοφανή και το ολιγότερο ύποπτα».
Όλα αυτά είχαν γραφτεί μια εβδομάδα μετά το έγκλημα. Πέρασαν πενήντα χρόνια από τότε και οι δολοφόνοι κυκλοφορούν ανάμεσα μας ελεύθεροι Στο βιβλίο «Δώρος Λοΐζου- Οι δολοφόνοι κυκλοφορούν ελεύθεροι», των εκδόσεων Hippasus, σημειώνεται πως το πόρισμα του θανατικού ανακριτή, Αντώνη Ιωαννίδη, ήταν αρκούντως διαφωτιστικό. «Από την ενώπιον μου μαρτυρία είμαι της γνώμης ότι πράγμα- τι δεν έγιναν αι ενδεδειγμέναι έρευναι διά την διελεύκανσιν του εγκλήματος. Περιπλέον δε είμαι της γνώμης ότι την διελεύκανσιν του παρόντος εγκλήματος όφειλε αμέσως να είχε αναλάβει ομάς αξιωματικών εκ των πλέον πεπειραμένων αξιωματικών της αστυνομίας. Ελπίζεται όπως χάριν του δημοσίου συμφέροντος και της ασφάλειας εις το μέλλον θα έχουν τούτο πάντοτε κατά νούν οι εντεταλμένοι διά την διελεύκανσιν παρομοίων εγκλημάτων...»
Οι δολοφόνοι έστησαν ένα σχέδιο για να δολοφονήσουν τοΒάσο Λυσσαρίδη. Ηθελαν να σκοτώσουν και το Δώρο Λοΐζου. Ήθελαν να τους σκοτώσουν για τις ιδέες τους και την αντίστασή στα σχέδια τους.
Αμερικανική ανησυχία για επιθέσεις λυσσαριδικών κατά ΕΟΚΑ Β
Οι Αμερικανοί μετά την απόπειρα κατά του Λυσσαρίδη και τη δολοφονία του Δώρου ήταν ιδιαίτερα ανήσυχοι. Είχαν εκφράσει φόβους για κινήσεις αντεκδίκησης από τους οπαδούς του Λυσσαρίδη κατά παρανόμων τηςΕΟΚΑ Β. Ειδικά, όμως, η ανησυχία τους αφορούσε το ενδεχόμενο να γίνουν κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις έξω από την αμερικανική πρεσβεία από τους οπαδούς τηςΕΔΕΚ. Όλα αυτά περιγράφονται σε τηλεγραφήματα, που είχαν σταλεί εκείνες τις ημέρες από την πρεσβεία της Λευκωσίας προς το Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Παράλληλα, η πρεσβεία είχε ανοικτή επικοινωνία με τις αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας για ενίσχυση των μέτρων ασφάλειας έξω από το κτίριο της διπλωματικής αποστολής των ΗΠΑ. Η δολοφονική επίθεση της 30ης Αυγούστου έγινε έντεκα μέρες μετά τη δολοφονία του Αμερικανού πρέσβη, Ρότζερ Ντέιβις ( 19 Αυγούστου 1974), κι αυτό ήταν ένας ακόμη λόγος που προκαλούσε την ανησυχία των ΗΠΑ. Και τα δυο γεγονότα φαίνεται να συνδέονται σε κάποιο βαθμό. Έβλεπαν πίσω από τους δολοφόνους τηχούντα και την ΕΟΚΑ Β. Οι δράστες φαίνεται να επιδίωκαν, μεταξύ άλλων, αποσταθεροποίηση στο εσωτερικό, που θα λειτουργούσε αποτρεπτικά στην επάνοδο του Μακάριου. Επιδίωκαν την πρόκληση εσωτερικών αναταράξεων, αφήνοντας ανενόχλητη την κατοχική Τουρκία να συνεχίζει την υλοποίηση των σχεδίων της.
Πηγή: Φilenews
