Ο Ύπατος Εκπρόσωπος Ζοζέπ Μπορέλ τόνισε ότι η ΕΕ «ελπίζει πως η Τουρκία θα στηρίξει ενεργά διαπραγματεύσεις για μια δίκαιη, συνολική και βιώσιμη διευθέτηση στο κυπριακό εντός του πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών
ΗΕυρωπαϊκή Ένωση «αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στη συνέχιση και την πρόοδο των συνομιλιών για την επίλυση του Κυπριακού», τη στιγμή που ΕΕ και Τουρκία επιδιώκουν την επαναπροσέγγιση μεταξύ τους σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος, αναφέρεται στην ετήσια έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ενταξιακήπορεία της χώρας, που δόθηκε στη δημοσιότητα την Τετάρτη στο πλαίσιο του πακέτου των εκθέσεων για τη διαδικασία διεύρυνσης του 2024.
Advertisement
- Πιέζει την Τουρκία η ΕΕ στην έκθεση πρόοδου: Να συμβάλει ενεργά σε δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού
Αναφερόμενος στις προσπάθειες ενίσχυσης της συνεργασίας με την Τουρκία, ο Ύπατος Εκπρόσωπος Ζοζέπ Μπορέλ σημείωσε ότι η ΕΕ θα συνεχίσει να το κάνει «ελπίζοντας πως η Τουρκία θα στηρίξει ενεργά διαπραγματεύσεις για μια δίκαιη, συνολική και βιώσιμηδιευθέτηση στο κυπριακό ζήτημα εντός του πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών, κάτι που δεν μπορεί να λυθεί χωρίς τη συμμετοχή της Τουρκίας».
Παρουσιάζοντας τις εκθέσεις στις Βρυξέλλες, ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ ανέφερε πως έχει εργαστεί πολύ για να αναστρέψει τις αρνητικές τάσεις στη σχέση με την Τουρκία, η οποία στην αρχή της θητείας ήταν αρκετά χειρότερη. Σήμερα, συνέχισε, υπάρχει ξανά επικοινωνία και συνεργασία και τόνισε ότι η Τουρκία είναι σημαντικός εταίρος ειδικά κατά τη σημερινή συγκυρία.
Απαντώντας σε ερώτηση για τις προσδοκίες από την Τουρκία σε σχέση με τη διαχείριση της μετανάστευσης αλλά και στην εξωτερική πολιτική, ο κ. Μπορέλ ανέφερε πως πράγματι τα επίπεδα ευθυγράμμισης της Τουρκίας με την εξωτερική πολιτική της ΕΕ είναι πολύ χαμηλά και πως δεν υπάρχει πρόοδος όσον αφορά την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Τόνισε όμως πως υπάρχουν τομείς όπου υπάρχει πρόοδος, όπως στο εμπόριο, την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος, έρευνα και καινοτομία και την οικονομική πολιτική και παρέπεμψε στην επανάληψη από τους 27 στη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Απριλίου της ανάγκης για «ανάπτυξη μιας σχέσης συνεργασίας και μιας αμοιβαία επωφελούς σχέσης με την Τουρκία, στρατηγικά, πολιτικά και οικονομικά». Όπως πρόσθεσε, μετά τα συμπεράσματα αυτά, έχει γίνει προσπάθεια εκ νέου συνεργασίας και συγκεκριμένα βήματα προς την κατεύθυνση θεμάτων κοινού ενδιαφέροντος.
«Και αυτό είναι που θα συνεχίσουμε να κάνουμε, ελπίζοντας πως η Τουρκία θα στηρίξει ενεργά διαπραγματεύσεις για μια δίκαιη, συνολική και βιώσιμη διευθέτηση στο κυπριακό ζήτημα εντός του πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών, κάτι που δεν μπορεί να λυθεί χωρίς τη συμμετοχή της Τουρκίας» τόνισε.
Από την πλευρά του ο Επίτροπος Διεύρυνσης, Όλιβερ Βαρέλι, ανέφερε πως η φετινή έκθεση δείχνει την τελευταία περίοδο λήφθηκαν σημαντικές αποφάσεις από την πλευρά της ΕΕ, φέρνοντας ως παράδειγμα την κοινή έκθεση του με τον κ. Μπορέλ για τις σχέσεις με την Τουρκία, η οποία εγκρίθηκε από τους ηγέτες τον Δεκέμβριο του 2023, φέρνοντας ήδη οφέλη και για τις δύο πλευρές.
Στην έκθεση για την Τουρκία περιλαμβάνεται ειδικό τμήμα για το Κυπριακό, στο κεφάλαιο «Σχέσεις καλής γειτονίας και περιφερειακή συνεργασία», με αναφορές μεταξύ άλλων στο ότι η Τουρκία έδωσε τη συγκατάθεσή της για τον διορισμό της προσωπικής απεσταλμένης του ΓΓ του ΟΗΕ και στις θέσεις, που εκφράζει η Τουρκία για λύση δύο κρατών. Όπως τονίζεται, «η ΕΕ αναγνωρίζει μόνο την Κυπριακή Δημοκρατία ως υποκείμενο διεθνούς δικαίου» και έχει υπογραμμίσει πως οι προσπάθειες αναγνώρισης της αποσχιστικής οντότητας «πλήττει σοβαρά τις προσπάθειες» δημιουργίας κλίματος για την επανέναρξη των συνομιλιών υπό την αιγίδα των ΗΕ.
Ακόμα, η ΕΕ εκφράζει την πλήρη στήριξή της σε λύση του Κυπριακού εντός του πλαισίου των ΗΕ και την ετοιμότητά της να έχει «ενεργό ρόλο στην υποστήριξη όλων των σταδίων της διαδικασίας της οποίας ηγούνται τα ΗΕ», και πως η ΕΕ θεωρεί ιδιαίτερα σημαντική την επανέναρξη των συνομιλιών για την «περεταίρω ενίσχυση της συνεργασίας ΕΕ – Τουρκίας».
Στο πλαίσιο αναφορών για το κεφάλαιο 31 (εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας και άμυνας), σημειώνεται η προσπάθεια της Τουρκίας να αποδώσει νομιμότητα στην «τδβκ» μέσω της συμμετοχής της στον Οργανισμό Τουρκογενών Κρατών.
Γίνεται, επίσης, αναφορά στην άρνηση της Τουρκίας να τηρήσει τις κυπρογενείς της υποχρεώσεις, στην απουσία νέων μη εξουσιοδοτημένων γεωτρήσεων στην Αν. Μεσόγειο αν και οι στρατιωτικές ασκήσεις στις θαλάσσιες ζώνες της Κύπρου συνεχίστηκαν, τις παραβιάσεις του εναέριου χώρου της Κύπρου και την αναβάθμιση της στρατιωτικής βάσης μη επανδρωμένων στο Λευκόνοικο και της ναυτικής βάσης στο Μπογάζι. Σημειώνεται ακόμα πως οι ενέργειες που έγιναν μονομερώς στα Βαρώσια δεν έχουν αντιστραφεί.
Στην έκθεση περιλαμβάνονται επίσης αναφορές στη μετανάστευση, σε σχέση με το κεφάλαιο 24 για τα θέματα δικαιοσύνης, ελευθερίας και ασφάλειας, και συγκεκριμένα στη μείωση των αφίξεων μεταναστών στην Κύπρο στην Πράσινη Γραμμή κατά 60% τους πρώτους μήνες του 2024.
Καταγράφεται επίσης σειρά αναφορών για τις περιπτώσεις στις οποίες η Τουρκία εμποδίζει τη συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενός κράτους μέλους της ΕΕ, σε διεθνείς οργανισμούς.
Κυπριακό και ευρύτερες σχέσεις
Στην εισαγωγή της έκθεσης υπογραμμίζεται πως η Τουρκία είναι «εταίρος – κλειδί της Ευρωπαϊκής Ένωσης και υποψήφια χώρα» και πως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επανέλαβε τον Απρίλιο του 2024 «το στρατηγικό ενδιαφέρον της ΕΕ για ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο και για την ανάπτυξη μιας συνεργατικής και αμοιβαία επωφελούς σχέσης με την Τουρκία».
Σε αυτό το πλαίσιο, συνεχίζει η έκθεση το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «τόνισε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην επανάληψη και την πρόοδο των συνομιλιών για την επίλυση του Κυπριακού στην περαιτέρω ενίσχυση της συνεργασίας ΕΕ – Τουρκίας».
Σε σχέση με τις ευρύτερες σχέσεις, υπογραμμίζεται πως «τόσο η ΕΕ όσο και η Τουρκία επιδιώκουν την επαναπροσέγγιση σε τομείς αμοιβαίου ενδιαφέροντος, σύμφωνα με τις συστάσεις της κοινής ανακοίνωσης για τις σχέσεις ΕΕ – Τουρκίας της 23ης Νοεμβρίου 2023 και τα σχετικά συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου».
Η ΕΕ επικοινωνεί και συνεργάζεται εποικοδομητικά με την Τουρκία «με σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο, υπό τους καθορισμένους όρους» ενώ η επικοινωνία συνεχίζεται «σε υψηλό επίπεδο σε τομείς κοινού ενδιαφέροντος».
Ωστόσο η έκθεση επισημαίνει πως οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία παραμένουν σε αδιέξοδο από το 2018 σύμφωνα και με συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ενώ «οι σοβαρές ανησυχίες της ΕΕ σχετικά με τη συνεχιζόμενη επιδείνωση των δημοκρατικών προτύπων, του κράτους δικαίου, της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης και του σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων δεν αντιμετωπίστηκαν».
Ακόμα, επισημαίνεται πως η Κοινή Δήλωση για τη μετανάστευση του 2016 «συνέχισε να παράγει αποτελέσματα και παρέμεινε το βασικό πλαίσιο συνεργασίας για τη μετανάστευση», αναγνωρίζονται οι προσπάθειες της χώρας για φιλοξενία 3,6 εκατ. προσφύγων καθώς και η στήριξη που έχει παρέχει η ΕΕ σε τομείς όπως οι βασικές ανάγκες, η διαχείριση των συνόρων, η εκπαίδευση, η υγειονομική περίθαλψη, η προστασία και η κοινωνικοοικονομική στήριξη.
Ακόμα σημειώνεται πως η Τουρκία έγινε το 2023 ο πέμπτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της ΕΕ το 2023, με το εμπόριο να υπερβαίνει τα 206 δις ευρώ.
Τέλος, στην εισαγωγή της έκθεσης καταγράφεται πως από το 2023 οι διμερείς σχέσεις Τουρκίας και Ελλάδας «έχουν βελτιωθεί, με την Τουρκία να μην συμμετέχει σε μη εγκεκριμένες γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο ή σε πτήσεις πάνω από ελληνικά νησιά» και πως η Τουρκία «συνέχισε να αρνείται να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία και επανειλημμένα υποστήριξε τη λύση δύο κρατών στην Κύπρο, σε αντίθεση με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ».
Σχέσεις με την Κύπρο
Στο κεφάλαιο για τις σχέσεις καλής γειτονίας και την περιφερειακή συνεργασία, η έκθεση περιέχει ειδική λεπτομερή αναφορά σε σχέση με την Κύπρο. Το τμήμα του συγκεκριμένου κεφαλαίου έχει ως εξής (ανεπίσημη μετάφραση):
«Η Τουρκία συνέχισε να αρνείται να αναγνωρίσει και να συνεργαστεί με την Κυπριακή Δημοκρατία. Παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Επιτροπής, η Τουρκία δεν έχει ακόμη εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της, όπως περιγράφονται στη δήλωση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και των κρατών μελών της της 21ης Σεπτεμβρίου 2005 και στα συμπεράσματα του Συμβουλίου, συμπεριλαμβανομένων εκείνων του Δεκεμβρίου 2006 και του Δεκεμβρίου 2015.
Η Τουρκική Δημοκρατία δεν εκπλήρωσε την υποχρέωσή της να διασφαλίσει την πλήρη και χωρίς διακρίσεις εφαρμογή του πρόσθετου πρωτοκόλλου της συμφωνίας σύνδεσης και δεν αφαίρεσε όλα τα εμπόδια στην ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, συμπεριλαμβανομένων των περιορισμών στις απευθείας συνδέσεις μεταφορών με την Κυπριακή Δημοκρατία.
Η Τουρκία αρνήθηκε επίσης να συνεργαστεί με την Κυπριακή Δημοκρατία σε θέματα που σχετίζονται με την ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένης της τρομοκρατίας. Η Τουρκική Δημοκρατία συνέχισε να ασκεί βέτο στις αιτήσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας για ένταξη σε διάφορους διεθνείς οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένου του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ).
Κατά την περίοδο αναφοράς (σ.σ. Σεπτέμβριο 2023 με Σεπτέμβριο 2024) δεν υπήρξαν μη εγκεκριμένες δραστηριότητες γεώτρησης από την Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Τουρκία εξέδωσε αρκετά τηλεγραφήματα ναυσιπλοΐας για τη διενέργεια σεισμικών ερευνών και δραστηριοτήτων επιστημονικής έρευνας, αλλά κανένα σε περιοχές που περιλαμβάνουν τμήματα της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης της Κύπρου.
Η ΕΕ παραμένει προσηλωμένη στην προάσπιση των συμφερόντων της και των συμφερόντων των κρατών μελών της, καθώς και στη διατήρηση της περιφερειακής σταθερότητας. Τον Νοέμβριο του 2023, μετά την τέταρτη ετήσια επανεξέταση του πλαισίου περιοριστικών μέτρων ως απάντηση στις μη εγκεκριμένες δραστηριότητες γεώτρησης της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο παρέτεινε το καθεστώς για ένα ακόμη έτος, έως τις 30 Νοεμβρίου 2024. Επί του παρόντος, δύο άτομα υπόκεινται σε κυρώσεις.
Οι στρατιωτικές ασκήσεις της Τουρκίας στις θαλάσσιες ζώνες της Κύπρου συνεχίστηκαν. Οι πτήσεις τουρκικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών στην Περιοχή Πληροφοριών Πτήσης (FIR) και στον εθνικό εναέριο χώρο της Κυπριακής Δημοκρατίας συνεχίστηκαν επίσης με αμείωτη ένταση. Η Τουρκία συνέχισε να αυξάνει τη στρατιωτικοποίηση της κατεχόμενης περιοχής αναβαθμίζοντας τη στρατιωτική βάση μη επανδρωμένων αεροσκαφών στο Λευκόνοικο και τη ναυτική βάση στο Μπογάζι. Συνεχίστηκε επίσης η παρενόχληση κυπριακών αλιευτικών σκαφών από την Τουρκία.
Κατά την περίοδο αναφοράς, η Τουρκία επέκρινε την απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ να ανανεώσει την εντολή της Ειρηνευτικής Δύναμης των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο χωρίς τη συγκατάθεση της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Η Τουρκία κατηγόρησε επίσης την UNFICYP για μεροληψία. Η εντολή της UNFICYP εκτείνεται σε όλη την Κύπρο και οι περιορισμοί στην ελευθερία μετακίνησής της μπορεί να θέσει σοβαρούς κινδύνους για την ασφάλεια του προσωπικού του ΟΗΕ που υπηρετεί σε ειρηνευτικές επιχειρήσεις.
Παρά τις διεθνείς καταδίκες και το απαράδεκτο της εγκατάστασης οποιουδήποτε τμήματος των Βαρωσίων από άτομα εκτός από τους κατοίκους του όπως ορίζει το ψήφισμα 550 (1984) του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, η Τουρκία δεν αντέστρεψε τις ενέργειες της για άνοιγμα ολόκληρης της περιφραγμένης περιοχής των Βαρωσίων, γεγονός που δημιούργησε ένα νέο τετελεσμένο γεγονός επί του εδάφους. Οι περιορισμοί που επιβλήθηκαν το 2022 στις δραστηριότητες της UNFICYP εντός της περιφραγμένης περιοχής των Βαρωσίων παρέμειναν σε ισχύ – αμφισβητώντας την ικανότητα της UNFICYP να εκτελεί τα καθήκοντά της σύμφωνα με την εντολή της και παραβιάζοντας την απόφαση 789 (1992) του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Η Τουρκία έδωσε τη συγκατάθεσή της για το διορισμό του Προσωπικού Απεσταλμένου του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για την Κύπρο, υποδεικνύοντας ωστόσο ότι θεωρεί πως η διάρκεια και το περιεχόμενο της εντολής είναι περιορισμένα. Οι αρχές της Τουρκίας δήλωσαν επανειλημμένα ότι οποιαδήποτε διαδικασία που επιδιώκει διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία δεν θα ήταν επιτυχής.
Η Τουρκία υποστήριζε επίμονα μια «λύση δύο κρατών» στην Κύπρο, σε αντίθεση με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Η λεγόμενη, διεθνώς μη αναγνωρισμένη, «τουρκική δημοκρατία της βόρειας Κύπρου», είναι παρατηρητής στον Οργανισμό Τουρκικών Κρατών (OTS) από το 2022. Αυτό παραβιάζει την αρχή της εδαφικής ακεραιότητας και τον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ. Η ΕΕ αναγνωρίζει μόνο την Κυπριακή Δημοκρατία ως υποκείμενο του διεθνούς δικαίου σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του ΣΑ του ΟΗΕ και έχει τονίσει ότι κάθε ενέργεια που διευκολύνει ή βοηθά με οποιονδήποτε τρόπο τη διεθνή αναγνώριση της τουρκοκυπριακής αποσχιστικής οντότητας βλάπτει σοβαρά τις προσπάθειες για τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος που θα ευνοήσει την επανάληψη των συνομιλιών επίλυσης υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.
Η ΕΕ παραμένει πλήρως προσηλωμένη στη συνολική διευθέτηση του Κυπριακού ζητήματος στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών, σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του ΣΑ των ΗΕ και σύμφωνα με τις αρχές στις οποίες βασίζεται η ΕΕ και το κεκτημένο της. Η ΕΕ έχει εκφράσει, πιο πρόσφατα στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Απριλίου 2024, την ετοιμότητά της να διαδραματίσει ενεργό ρόλο στη στήριξη όλων των σταδίων της διαδικασίας υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Εθνών, με όλα τα κατάλληλα μέσα που διαθέτει. Τον Απρίλιο του 2024, η ΕΕ χαιρέτισε το διορισμό προσωπικής απεσταλμένης του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για την Κύπρο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην επανάληψη και την πρόοδο των συνομιλιών για την επίλυση του Κυπριακού στην περαιτέρω ενίσχυση της συνεργασίας ΕΕ – Τουρκίας.
Όπως τονίζεται στο Πλαίσιο Διαπραγμάτευσης (σ.σ. για τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις) και στις δηλώσεις του Συμβουλίου, αναμένεται από την Τουρκία να υποστηρίξει ενεργά τις διαπραγματεύσεις για μια δίκαιη, συνολική και βιώσιμη διευθέτηση του κυπριακού ζητήματος στο πλαίσιο του ΟΗΕ, σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και σύμφωνα με τις αρχές στις οποίες βασίζεται η ΕΕ και το κεκτημένο της ΕΕ.
Είναι σημαντικό η Τουρκική Δημοκρατία να επαναβεβαιώσει τη δέσμευσή της στις συνομιλίες για την επίλυση του Κυπριακού υπό την ηγεσία του ΟΗΕ, σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του ΣΑ των ΗΕ, συμπεριλαμβανομένων των εξωτερικών πτυχών τους.
Δεν πρέπει να αναληφθούν μονομερείς ενέργειες που θα μπορούσαν να αυξήσουν τις εντάσεις στο νησί και να εμποδίσουν την επανέναρξη των συνομιλιών. Όσον αφορά τα Βαρώσια, η Τουρκία πρέπει να αναστρέψει αμέσως τις μονομερείς ενέργειες που ανακοινώθηκαν στις 20 Ιουλίου 2021 και όλα τα βήματα που έγιναν από τον Οκτώβριο του 2020 και μετά και τα οποία αντιβαίνουν στα σχετικά ψηφίσματα του ΣΑΗΕ. Η ΕΕ υπογραμμίζει τη σημασία του καθεστώτος των Βαρωσίων και ζητεί τον πλήρη σεβασμό των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (ιδίως των ψηφισμάτων 550, 789 και 1251)».
Πηγή: ΚΥΠΕ
Πηγή: Cyprus Times
