Τι είναι οι BRICS και γιατί εδώ και 18 χρόνια δεν κατάφεραν να ανταγωνιστούν την Δύση; – Ποιος ο ρόλος της Κίνας και γιατί η Ρωσία επιζητεί την ανάπτυξη του οργανισμού με νέα κράτη;
Του Μανώλη Καλατζή
Η δημοσιοποίηση του ενδιαφέροντος της Τουρκίας για να ενταχθεί στην ομάδα κρατών BRICS, δημιουργεί την αίσθηση πως η Άγκυρα για ακόμα μία φορά επιχειρεί να εκβιάσει την ΕΕ, το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ, με την απειλή συνεργασίας με χώρες που βρίσκονται στον αντίποδα τους.
Advertisement
Τα απογοητευτικά, για την Τουρκία, αποτελέσματα της Συνόδου Υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ, στην οποία είχε προσκληθεί μετά από πέντε χρόνια και ο Τούρκος ομόλογος τους, δεν μπορεί να θεωρηθεί άσχετη εξέλιξη, με την χρονική στιγμή, που αποφασίστηκε η επιβεβαίωση των φημών για ενδιαφέρον ένταξης στους BRICS.
H Τουρκία, αντιλαμβανόμενη πως όχι μόνο η ένταξη στην ΕΕ. αλλά ακόμα και αυτή η επέκταση της Τελωνειακής Σύνδεσης, είναι στόχοι που θα ήταν δύσκολο να επιτευχθούν, φαίνεται να επιχειρεί ένα παζάρι, ώστε να αξιοποιήσει την σημαντική γεωπολιτική σημασία της.
Με απλά λόγια, απειλεί εμμέσως τη Δύση, πως θα κάνει το βήμα προς τους αντιπάλους της, ώστε να γίνουν εκπτώσεις στις προϋποθέσεις που τίθενται, για να εξασφαλίσει πολιτικά, οικονομικά και στρατηγικής φύσεως ανταλλάγματα.
Είναι αξιοσημείωτο πως το ενδιαφέρον για ένταξη στους BRICS, τεχνηέντως διέρρευσε ως πληροφορία πριν λίγους μήνες μέχρι χθες που ο εκπρόσωπος του κυβερνώντος κόμματος Ομέρ Τσελίκ, το επιβεβαίωσε. Ο κ. Τσελίκ μίλησε για εκδήλωση ενδιαφέροντος και για μια διαδικασία την οποία δεν εξήγησε, αλλά δεν μίλησε για αίτηση ένταξης.
Τουρκικές φιλοδοξίες
Η Άγκυρα ή για να ακριβολογούμε, ο Ταγίπ Ερτογάν θεωρεί πως η Τουρκία, δικαιούται μεγαλύτερης επιρροής και αναγνώρισης της, ως περιφερειακή δύναμη και επιδιώκει να χρησιμοποιήσει το φόβητρο της προσέγγισης με την Ρωσία και δευτερευόντως με τη Κίνα.
Τούρκοι αναλυτές, υποστηρίζουν ότι όταν οι ΗΠΑ αντιληφθούν το κόστος που μπορεί να υπάρξει για τα συμφέροντα τους, τότε θα περιορίσουν την συνεργασία με την Ελλάδα και θα άρουν τις αντιρρήσεις τους για ενίσχυση της Τουρκίας με σύγχρονα οπλικά συστήματα όπως τα αεροσκάφη F-35. Μια παρόμοια τακτική είχε ακολουθήσει και με την αγορά του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος S-400, η οποία τελικώς αποδείχθηκε ατελέσφορη.
Ως προς την ΕΕ, η Τουρκία θέλει να εξαργυρώσει το μέγεθος της και το εύρος της αγοράς της, ώστε να υπάρξουν ειδικές ρυθμίσεις για την επέκταση της Τελωνειακής Ένωσης και την συνέχιση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Επιθυμεί να κάνει όσο το δυνατόν λιγότερες μεταρρυθμίσεις σε θέματα Κράτους Δικαίου, Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, επιτυγχάνοντας εξαιρέσεις λόγω γεωπολιτικής βαρύτητας.
Παράλληλα η Τουρκία επιδιώκει αναβαθμισμένο ρόλο σε θέματα ασφάλειας στην ανατολική Μεσόγειο εις βάτος της Ελλάδας και της Κύπρου, λειτουργώντας ως ηγέτιδα δύναμη των Μουσουλμάνων, μειώνοντας την επιρροή του Ιράν. Οι φιλοδοξίες της φτάνουν μέχρι την αλλαγή της σύνθεσης του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ στο οποίο θέλει να συμμετάσχει ως μόνιμο μέλος.
Το χαρτί των BRICS που παίζει η Τουρκία, μπορεί να αποδειχθεί και αυτοκτονικό, αφού η απομάκρυνση της από το δυτικό στρατόπεδο θα έχει σημαντικό κόστος στην οικονομία της, η οποία αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα πληθωρισμού. Παράλληλα θα περιοριστούν οι συναλλαγές με τις χώρες της Δύσης με τις οποίες η Τουρκία έχει σημαντική αλληλεξάρτηση.
Τις είναι οι BRICS
Πρόκειται για ένανοργανισμό χωρών με αναδυόμενες οικονομίες και στοχεύει στην οικονομική και γεωπολιτική συνεργασία τους.
Στη σύνοδο κορυφής που έχει προγραμματιστεί για τον επόμενο μήνα στη Ρωσία αναμένεται να ληφθούν αποφάσεις για διεύρυνση με χώρες που δεν μετέχουν στο σημερινό σχήμα
Το όνομα προέρχεται από τα αρχικά γράμματα των χωρών που ίδρυσαν τους BRICS. Πρόκειται για τη Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία, τη Κίνα και τη Νότια Αφρική.
Η BRICS ιδρύθηκε το 2006 και αποτελείρωσική πρωτοβουλία και οι πρώτες επαφές άρχισαν να γίνονται στο Οικονομικό Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης, ενώ οι υπουργοί εξωτερικών συναντήθηκαν για πρώτη φορά τον Σεπτέμβριο του 2006 στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη.
Το 2009, πραγματοποιήθηκε στη Ρωσία, η πρώτη επίσημη σύνοδος κορυφής και έκτοτε οι ηγέτες των χωρών του οργανισμού πραγματοποιούν σύνοδο μια φορά το χρόνο, ενώ την προεδρία αναλαμβάνει κάθε χώρα μέλος διαδοχικά, για διάστημα ενός έτους.
Φιλοδοξία των χωρών της BRICS είναι να λειτουργήσουν ανταγωνιστικά στην ομάδα των G7 (ΗΠΑ, Καναδάς, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ιαπωνία και Ηνωμένο Βασίλειο) στην οποία μετέχουν οι πιο ισχυρές οικονομίες της Δύσης.
Το Ιράν, η Αίγυπτος, η Αιθιοπία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα εντάχθηκαν στη BRICS στις αρχές του χρόνου ανεβάζοντας τον αριθμό των μελών στα 9, ενώ πρόθεση συμμετοχής έχουν εκφράσει το Καζακστάν, η Λευκορωσία, το Πακιστάν, η Κούβα και η Παλαιστίνη και προσφάτως η Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν .
Η Αργεντίνη, η οποία προσκλήθηκε να συμμετάσχει στον οργανισμό το 2023, απέρριψε την πρόταση, ενώ η Σαουδική Αραβία δεν απάντησε καν.
Το εκτόπισμα των BRICS
Οι χώρες μέλη του οργανισμού αποτελούν το 30% της εδαφικής έκτασης της γης, το 45% του παγκόσμιου πληθυσμού και το 1/3 του παγκόσμιου ΑΕΠ. Το πιο σημαντικό είναι ότι ελέγχουν πάνω από το 40% των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου, σε μια περίοδο όμως που οι χώρες καταβάλλουν προσπάθειες μείωσης της εξάρτησης από ορυκτά καύσιμα.
Η BRICS ως οργανισμός στοχεύει στην εκπροσώπηση του σε άλλους διεθνείς οργανισμούς όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα, ενώ έχει ιδρυθεί η δική τους αναπτυξιακή τράπεζα για χρηματοδότηση έργων υποδομής.
Από τη ίδρυση της BRICS το 2016 έως το τέλος του 2022, η αναπτυξιακή τράπεζα του οργανισμού είχε χρηματοδοτήσει με 33 δις δολάρια έργα σε διάφορες χώρες μέλη.
Για να κατανοήσει κάποιος την τάξη μεγέθους και δυνατοτήτων με τις οικονομίες της Δύσης, η Παγκόσμια Τράπεζα μόνο το 2023 χρηματοδότησε έργα ύψους 73 δις δολαρίων.
Η προσπάθεια της BRICS να καθιερώσει κοινό νόμισμα για τα κράτη μέλη όπως το ευρώ για τις χώρες της ευρωζώνης δεν έχει καταλήξει πουθενά, καθώς η εξάρτηση από το δολάριο είναι τέτοια, αλλά και τα οικονομικά τους συστήματα τόσο διαφορετικά, που το εγχείρημα θα οδηγούσε σε κατάρρευση πολλές αναδυόμενες οικονομίες.
Ειδικοί αναλυτές του Bloomberg Economics υποστηρίζουν ότι η επέκταση της BRICS, αφορά περισσότερο την πολιτική παρά την οικονομία.
Ατμομηχανή του οργανισμού είναι ουσιαστικά η Κίνα η οποία προσπαθεί να προσελκύσει χώρες του Νότιου Ημισφαιρίου (Αφρική, Λατινική Αμερική Νότια Ασία) στην οικοδόμηση μιας εναλλακτικής παγκόσμιας τάξης πραγμάτων, αμφισβητώντας την παγκόσμια ηγεμονία των ΗΠΑ.
Η Ρωσία, απομονωμένη από τις κυρώσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ λόγω της εισβολής στην Ουκρανία, επιδιώκει επίσης να αναβαθμίσει τον ρόλο της, κινδυνεύοντας όμως με οικονομική και κατ’ επέκταση πολιτική εξάρτηση από τη Κίνα.
Είναι αξιοσημείωτο πως οι χώρες της BRICS δεν έχουν πάρει αναφανδόν θέση υπέρ της Ρωσίας στο θέμα της εισβολής στην Ουκρανία, αφού κάτι τέτοιο θα έθετε σε κίνδυνο τις δικές τους οικονομίες.
Σημαντική Σύνοδος Κορυφής
Η Ρωσία η οποία προεδρεύει φέτος της BRICS θα φιλοξενήσει τη 16η σύνοδο κορυφής στο Καζάν από τις 22 έως τις 24 Οκτωβρίου. Όπως έχει γίνει γνωστό, έχουν προσκληθεί 36 χώρες και θετικά μέχρι στιγμής έχουν ανταποκριθεί μόνο οι 18. Πρόκειται για ένα στοίχημα για τη Ρωσία, η οποία θέλει να αποδείξει ότι δεν είναι απομονωμένη και διαθέτει διεθνείς σχέσεις, οι οποίες όμως περιορίζονται κυρίως σε κράτη με αυταρχικά καθεστώτα.
Στη σύνοδο θα εξεταστεί η διεύρυνση με πιθανή προώθηση ένταξης, του Καζακστάν, του Αζερμπαϊτζάν, της Μαλαισίας και της Ταϊλάνδης , που έχουν υποβάλει αιτήσεις.
Στην σύνοδο κορυφής του 2023 πέρυσι τον Αύγουστο ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν μπόρεσε να πάει στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νότιας Αφρικής, καθώς είχε προειδοποιηθεί ότι θα γινόταν εκτέλεση του εντάλματος σύλληψης που εκκρεμεί εναντίον του από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για εγκλήματα πολέμου.
Πηγή: Cyprus Times
