Από τα μπαλκόνια και τις πλατείες, στο instangram και το tik-tok και από τις τουντούκες των συλλαλητηρίων στις πλατείες, στα story στα social media. Ε, και από τις ενημερωτικές και εκπομπές πολιτικού περιεχομένου, στις βραδινές ψυχαγωγικές εκπομπές. Κάπως έτσι εξελίσσεται πλέον η πολιτική σκηνή στην Κύπρο. Φαινόμενο βέβαια όχι κυπριακό, αλλά σημείο των καιρών.
Στην εποχή της απαξίωσης της πολιτικής και της παντοκρατορίας των απολιτίκ πολιτικών της εικόνας και των likes, οι πολιτικές συζητήσεις δυσκολεύονται να βρουν χώρο στο δημόσιο διάλογο, εκτός και εάν έχουν το στοιχείο του κουτσομπολιού.
Η εκπομπή του Λούης Night Show γίνεται βήμα προβολής πολιτικών, όπως αντίστοιχα και το Casa de Mikel στον Αντ1 ή η βραδινή εκπομπή της Χριστιάνας Αριστοτέλους στον ΑΛΦΑ. Η τελευταία μάλιστα, έκανε πρεμιέρα με τον ίδιο τον Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Η Πρόεδρος της Βουλής Αννίτα Δημητρίου φιλοξενήθηκε από την εκπομπή Casa de Mikel του Μιχάλη Σοφοκλέους, όπως και ο Αβέρωφ Νεοφύτου και πολλοί βουλευτές. Ο Αβέρωφ Νεοφύτου πέρασε και από τον Λούη Πατσαλίδη, όπως και άλλοι πολιτικοί αρχηγοί στο πρόσφατο παρελθόν.
Στο κάδρο μάλιστα μπαίνουν και άλλες ψυχαγωγικές εκπομπές, όπως η παραδοσιακή βραδιά στον ΑΛΦΑ με την Άντρη Καραντώνη, στην οποία φιλοξενήθηκε και ο γγ του ΑΚΕΛ Στέφανος Στεφάνου μαζί με βουλευτές του κόμματος. Ζαχαρίας Κουλίας, Ανδρέας Θεμιστοκλέους, Αλέκος Τρυφωνίδης, Χρίστος Ορφανίδης, ήταν μερικοί από τους βουλευτές που φιλοξενήθηκαν σε ψυχαγωγικές εκμπομές.
Την ίδια ώρα, στον αντίποδα, η μόνη τηλεοπτική εκπομπή καθαρά πολιτικού περιεχομένου είναι στην κρατική τηλεόραση του ΡΙΚ με τον δημοσιογράφο, Ανδρέα Κιμήτρη. Τα ιδιωτικά κανάλια τις έχουν… κόψει, προφανώς λόγω της χαμηλής τηλεθέασης που καταγράφουν, προσφεύγοντας σε άλλες μεθόδους, όπως είναι τα podcast. Και στον Αντ1 και στο Σίγμα, τέτοιου είδους συνεντεύξεις γίνονται πλέον σε podcast.
Η παρουσία των πολιτικών σε άλλου είδους εκπομπές, πέραν των παραδοσιακών πολιτικών εκπομπών, αναδεικνύει την ανθρώπινη πλευρά του φιλοξενούμενου και αποφεύγεται, ως επί το πλείστο η σοβαρή πολιτική συζήτηση.
Η ενημέρωση ουσιαστικά περιορίζεται ως κομμάτι των πρωινών και μεσημβρινών τηλεοπτικών εκπομπών και φυσικά των κεντρικών δελτίων ειδήσεων.
Η… στροφή των πολιτικών σε εκπομπές ψυχαγωγικού και σατυρικού χαρακτήρα, αλλά και η απουσία πολιτικών εκπομπών, είναι σημείο και χαρακτηριστικό, του σύγχρονου πολιτικού σκηνικού.
Ο Καθηγητής στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου Κώστας Γουλιάμος, ο Εκτελεστικός Πρόεδρος της RAI Ολύμπιος Τουμάζου και ο Σύμβουλος Επικοινωνίας της Γνώρα, Πάμπος Κασκάνης, αναλύουν ο καθένας από τη δική του οπτική ματιά το φαινόμενο και τις νέες τάσεις προβολής των πολιτικών.
Οι χιλιάδες της τηλεθέασης…
Κοινό στοιχείο των ψυχαγωγικών εκπομπών τα πολύ ψηλά ποσοστά τηλεθέασης, που δίνουν την ευκαιρία στους πολιτικούς να «μπουν» στα σπίτια δεκάδων χιλιάδων πολιτών. Είναι ενδεικτικά τα στοιχεία τηλεθέασης επί του γενικού πληθυσμού, σύμφωνα με τα οποία τις εκπομπές Casa de Mikel και Λούης Night Show -που συναγωνίζονται κάθε βδομάδα μεταξύ τους για την πρωτιά-τις παρακολουθούν γύρω στις 70 χιλιάδες – 80 χιλιάδες άτομα. Αυτό σημαίνει ότι ο κάθε πολιτικός που είναι φιλοξενούμενος σε μια τέτοια εκπομπή, φτάνει ως εικόνα και ως μήνυμα σε χιλιάδες άτομα. Την ίδια ώρα, οι ειδησεογραφικές εκπομπές και οι εκπομπές πολιτικού περιεχομένου, βρίσκονται στα τελευταία σκαλοπάτια της τηλεθέασης.
Κώστας Γουλιάμος: «Στην υπηρεσία της πολιτικής της εικόνας και του “φαίνεσθαι”»
O Κώστας Γουλιάμος τέως Πρύτανης, Καθηγητής, Πολιτικής,Πολιτισμός και Επικοινωνίας στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο σημειώνει σε δήλωσή του στον “Φ” για το νέο φαινόμενο που “κατακτά” την κυπριακή πολιτική σκηνή:
Οι συνεχείς και πολύπτυχες ενδοκαπιταλιστικές κρίσεις άνοιξαν ένα ρήγμα στη λειτουργία του αστικού πολιτικού συστήματος. Εξού και η κλιμακούμενη λαϊκή δυσαρέσκεια προς τα πολιτικά υποκείμενα, όπως καταγράφεται σε όλες τις έρευνες και δημοσκοπήσεις. Μάλιστα η δυσαρέσκεια και, γενικά, η απαξίωση αποκτούν πιο έντονο χαρακτήρα σε μια εποχή που δεσπόζει η υβριδική πολιτική. Ήτοι, η πολιτική ιδεολογικών αλληλοεπικαλύψεων, πολιτικών συμπορεύσεων και συγκλίσεων μεταξύ αστικών και συστημικών κομμάτων, τα οποία εναλλάσσονται και συναλλάσσονται σε μορφές διακυβέρνησης.
Παράγωγο αυτής της κρίσης του αστικού κοινοβουλευτικού συστήματος είναι η μεθοδικά εντεινόμενη αποϊδεολογικοποίηση-αποταξικοποίηση ζητημάτων και, συνάμα, η εκτεινόμενη μεγέθυνση του πολιτικού κυνισμού. Χαρακτηριστικά που παράγονται και αναπαράγονται μέσα από μηχανισμούς εφήμερων καταναλωτικών ειδώλων. Ως τέτοιοι μηχανισμοί είναι από το ένα μέρος η μαζική «ενημερωδιασκέδαση»-τηλεοπτική ή/και κοινωνικών δικτύων- και από το άλλο, η αισθητικοποίηση της πολιτικής. Πρόκειται για τις δύο όψεις του ιδίου νομίσματος, με όλους τους συνεπακόλουθους εμπαιγμούς. Ειδικότερα η σχέση μεταξύ πολιτικής και «ενημερωδιασκέδασης» -αισθητικοποίησης έχει το γνώρισμα όχι μόνο της συναλλαγής αλλά και της ανταγωνιστικής συμβίωσης. Η συγκεκριμένη διαδικασία εκτρέφει ένα ιδιόμορφο πεδίο, δυστοπικού και τοξικού χαρακτήρα, στο οποίο κυριαρχούν -μεταξύ άλλων- ο πολιτικός ναρκισσισμός και η αερολογία ή, κοινώς, μπαρούφα, αφού η πλειονότητα των πολιτικών αποχαλινώνεται καθώς ομιλεί χωρίς να λέει τίποτα.
Το τραγελαφικό, όσο και παράδοξο είναι πως το τερατώδες όλης αυτής της αποχαλίνωσης ή ασυδοσίας, αποκτώντας ένα πιο επιθετικό και χυδαίο ύφος, μετατρέπεται σε κανονικότητα. Έτσι στην υπηρεσία της πολιτικής της εικόνας και του “φαίνεσθαι”, εν ολίγοις της αισθητικοποίησης της πολιτικής, η μεν αλήθεια μεταμφιέζεται ή/και σχετικοποιείται, η δε απολιτικοποίηση ανακυκλώνεται, με αποτέλεσμα να ενισχύεται αφενός η πολιτική αφασία, αφετέρου η βίαια και πάντως αγελαία χειραγωγική μορφή του ηγεμονικού λόγου. Ενός λόγου που έχει ανάγκη για νεοφανή σύμβολα και πρόσωπα που να μπορούν μ` ευκολία να ωραιοποιούν ή εξωραΐζουν και, κυρίως, ν` αποπροσανατολίζουν τον κόσμο από τις εκτρωματικές νοηματοδοτήσεις των ενδοκαπιταλιστικών κρίσεων.
Ολύμπιος Τουμάζου: Πάσχουν οι πολιτικές εκπομπές και απωθούν
Ο Ολύμπιος Τουμάζος, εκτελεστικός πρόεδρος RAI, αναλύει στο “Φ” τα γεγονότα που οδηγούν στην απολιτικοποίηση στη χώρα μας όπως και ανά το παγκόσμιο. Καταγράφει την στροφή σε εκπομπές που έχουν ψηλή τηλεθέαση όπως και στα podcast και «τικ τοκ».
Η εμφάνιση πολιτικών σε ψυχαγωγικές εκπομπές αντικατοπτρίζει την τάση για αποπολιτικοποίηση της πολιτικής στην Κύπρο, αλλά και παγκόσμια. Αυτό στηρίζεται και είναι αποτέλεσμα των ακόλουθων γεγονότων.
- Η τάση για αποφυγή τοποθέτησης για συγκεκριμένες πολιτικές αποφάσεις αλλά και η προσπάθεια για δημιουργία ενός πιο «απολιτίκ» προφίλ και εικόνας που να στηρίζεται στην προσωπική προβολή των πολιτικών εκφράζεται μέσα από την παρουσία τους σε ψυχαγωγικές παρά πολιτικές εκπομπές.
- Επίσης οι ψυχαγωγικές εκπομπές έχουν πιο ψηλή τηλεθέαση από τις πολιτικές εκπομπές. Για παράδειγμα το “Λούης Night Show” είναι στην κορυφή της τηλεθέασης ενώ αντίθετα οι λίγες αμιγώς πολιτικές εκπομπές έχουν εκλείψει με εξαίρεση το ΡΙΚ, και επανέρχονται λίγους μήνες πριν τις εκλογές.
- Η χαμηλή τηλεθέαση των πολιτικών εκπομπών αντικατοπτρίζει την απογοήτευση με τους πολιτικούς, αλλά επίσης την πλήρη απαξίωση της πολιτικής ζωής όπως καταγράφεται μέσα από πολλές έρευνες κοινής γνώμης αλλά επίσης την μεγάλη αποχή αλλά και την ψήφο σε απολιτίκ πολιτικούς όπως είναι ο ευρωβουλευτής Φειδίας Παναγιώτου.
- Οι πολιτικές εκπομπές πάσχουν από μια σειρά προβλήματα που απωθούν το τηλεοπτικό και ραδιοφωνικό κοινό. Είναι σε ακατάλληλες ώρες, είναι μεγάλης διάρκειας με μακρόσυρτους μονολόγους από πολιτικούς με ξύλινη γλώσσα που δεν έχουν τίποτα καινούριο να πουν.
- Στον αντίποδα βλέπουμε podcast και «τικ τοκ» τα οποία είναι πολύ πιο δημοφιλή γιατί είναι γρήγορα, έχουν το στοιχείο της φρεσκάδας και της αντιπαράθεσης και μπορεί κάποιος να τα παρακολουθήσει σε ώρες που τον βολεύουν.
Όλοι οι πιο πάνω παράγοντες αλληλοτροφοδοτούνται με αποτέλεσμα οι πολιτικές εκπομπές να έχουν σχεδόν εκλείψει, οι πολιτικοί να προτιμούν τις ψυχαγωγικές που έχουν πιο ψηλή τηλεθέαση και ακροαματικότητα και προσφέρονται για ένα πιο απολιτίκ κτίσιμο της εικόνας τους. Επίσης η συνεχόμενη ανάπτυξη των “Social Media” θα οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερη συρρίκνωση της τηλεθέασης γενικά και κυρίως των πολιτικών εκπομπών. Ο μόνος τρόπος για να αντιστραφούν αυτές οι τάσεις είναι η κάθετη τομή στον τρόπο παρουσίασης των πολιτικών εκπομπών με φρέσκα πρόσωπα, φρέσκες προσεγγίσεις και φιλοξενούμενους, πιο γρήγορους ρυθμούς, περισσότερη αντιπαράθεση αλλά και πιο αξιόπιστη και ποιοτική παρουσίαση της πολιτικής ζωής.
Καλό παράδειγμα η απόφαση του “Άλφα ΤV” να εντάξει την παρουσίαση των δημοσκοπήσεων στα δελτία Ειδήσεων με δεκάλεπτο αφιέρωμα και πιο λεπτομερή παρουσίαση την επόμενη στις ενημερωτικές εκπομπές και στο Διαδίκτυο.
*Εκτελεστικός Πρόεδρος RAI
Πάμπος Κασκάνης: Η πολιτική χρειάζεται πρωτίστως ουσία
Ο Πάμπος Κασκάνης, σύμβουλος Επικοινωνίας – ΓΝΩΡΑ, αναφέρει στο “Φ” πως δεν είναι νέο φαινόμενο η εμφάνιση πολιτικών σε ψυχαγωγικές εκπομπές. Είναι μια πρόσβαση προς περισσότερους πολίτες που αποφεύγουν τις πολιτικές εκπομπές και συζητήσεις. Υπογραμμίζει πως παίζει ρόλο για τον κάθε πολιτικό που επιδιώκει να συνδεθεί με τους πολίτες, η προϋπόθεση να είναι αληθινός και ειλικρινής:
Καλή η ψυχαγωγία, φτάνει οι πολιτικοί να μην εξαντλούνται σε αυτή! Η εμφάνιση πολιτικών προσώπων σε ψυχαγωγικές εκπομπές δεν αποτελεί νέο φαινόμενο. Στις ΗΠΑ και σε ευρωπαϊκές χώρες, πρόεδροι, υποψήφιοι πρόεδροι, αρχηγοί κομμάτων, εμφανίζονται εδώ και πολλά χρόνια σε τέτοιες εκπομπές, αναγνωρίζοντας την επικοινωνιακή τους αξία. Πρώτα απ’ όλα τους παρέχουν πρόσβαση σε πολύ περισσότερους πολίτες – κυρίως νέους – οι οποίοι αποφεύγουν τις πολιτικές εκπομπές και συζητήσεις.
Δεύτερον, τους δίνουν τη δυνατότητα να αναδείξουν μια πιο ανθρώπινη και προσιτή πλευρά τους, όπως ευαισθησίες για συγκεκριμένα κοινωνικά ζητήματα, τον ρόλο τους ως σύζυγοι και γονείς, τη σχέση τους με τα ζώα, το χιούμορ τους (εάν διαθέτουν). Μέσα από μια αστεία περιπέτεια που θα αφηγηθούν από τα παιδικά τους χρόνια, ή μια συγκινητική ιστορία για τη σχέση τους με τους γονείς τους ή για ένα πρόβλημα υγείας, απευθύνονται στο συναίσθημα των πολιτών. Είναι πιο πιθανό ένας πολίτης να συνδεθεί ή ακόμα και να ταυτιστεί με έναν πολιτικό μέσα σε αυτό το πλαίσιο, παρά μέσα από μια πολιτική συζήτηση. Υπάρχει βεβαίως μια προϋπόθεση: Να είναι αληθινός και ειλικρινής.
Στο ψηφιακό επικοινωνιακό περιβάλλον, η επίδραση των εκπομπών αυτού του είδους αυξάνεται λόγω της κυριαρχίας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της τάσης των πολιτών – πάλι κυρίως των νέων – να αναζητούν σύντομο και εύπεμπτο περιεχόμενο, που ιδανικά θα συνδυάζει ενημέρωση και ψυχαγωγία. Σύντομα βίντεο, με επιτυχημένα αποσπάσματα από τέτοιες εκπομπές, μπορούν να γίνουν viral στα social media, ενώ οι αναρτήσεις, ακόμα και των πιο επιτυχημένων στιγμών μιας πολιτικής συζήτησης, μόλις που θα ξεπεράσουν την απήχηση της τηλεοπτικής τους μετάδοσης.
Η παρουσία σε ψυχαγωγικές εκπομπές μπορεί να συμβάλει στην εικόνα των πολιτικών, φτάνει να μην εξαντλούνται σε αυτές καθοδηγούμενοι από το κυνήγι της τηλεθέασης και των likes. Ο ρόλος αυτών των εμφανίσεων είναι συμπληρωματικός. Η πολιτική χρειάζεται πρωτίστως ουσία, θέσεις, σύνθεση απόψεων, αποτελεσματικότητα. Χρειάζεται σύγχρονο πολιτικό λόγο και ένα πιο ενδιαφέρον και ελκυστικό – αλλά όχι επιφανειακό – πλαίσιο προβολής του από τα ΜΜΕ.
Πηγή: Φilenews
