Τον Αμερικανό Πρόεδρο Τζων Κέννεντι τον είχα πολύ ψηλά. Για ολόκληρες δεκαετίες πίστευα πως ήταν ένας διαφορετικός Αμερικανός. Όμως, όταν διάβασα αυτά που έκαμε και είπε στις συνομιλίες που είχε με τον Πρόεδρο Μακάριο κατά την επίσκεψή του στις 5 Ιουνίου1962, στηνΟυάσιγκτον πραγματικά σοκαρίστηκα για να πω το λιγότερο. Όλα τα καλά λόγια που είπε για τον Μακάριο διαβάζοντας τα από κείμενο σαρώθηκαν μπροστά στα όσα έκαμε καθώς ο Μακάριος βρέθηκε μπροστά σε ένα όργιο αντικομμουνιστικής υστερίας. Μόνο «Κάστρο της Μεσογείου» δεν τον αποκάλεσε παρ’ όλο που αυτό έγινε τα επόμενα χρόνια, καθώς δεν δέχονταν τις εξηγήσεις του Μακαρίου που έλεγε ότι οι Κύπριοι κομμουνιστές είναι καλοί άνθρωποι και ότι κανένας δεν κινδύνευε από αυτούς…
Έμεινα άναυδος, πραγματικά, διαβάζοντας τα κείμενα που ετοιμάστηκαν πριν και μετά την επίσκεψη Μακαρίου και τις συνομιλίες του με τον Αμερικανό Πρόεδρο από το αρχείο του Τζον Κέννεντι στο Αρχείο του στη βιβλιοθήκη του Μασσαχουσέτη (John Kennedy Library). Και το σοβαρότερο είναι ότι ενώ οΜακάριος πήγε στις Ηνωμένες Πολιτείες αναζητώντας βοήθεια από τη μεγάλη αυτή χώρα, βρέθηκε μπροστά σε μια σειρά από αιτήματα που έπρεπε να ικανοποιήσει.
Από αυτή την επίσκεψη αποκαλύφθηκε ακόμα κάτι πολύ σοβαρό για το οποίο σήμερα ο κυπριακός λαός δεν πρέπει να διαπορεί και έχει να κάμει με τη θέση γιατί οι εκάστοτε πρόεδροι της νήσου, ικανοποιούν τα αιτήματα των Αμερικανών που μπορούν να δρουν ελεύθερα στο κυπριακό έδαφος.
Ακόμα και ο μοναδικός κομμουνιστής Πρόεδρος που είχε η Κύπρος στις αρχές του 2000, ο Δημήτρης Χριστόφιας δεν μπορούσε με κανένα τρόπο να τους αρνηθεί, όντας δεσμευμένος από τις υποχρεώσεις που είχε αναλάβει ο Πρόεδρος Μακάριος. Κι αυτό γιατί οι Αμερικανοί έχουν στα χέρια τους, όπως αποκαλύπτεται από τα Αρχεία του Κέννεντι, μια επιστολή από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, ημερομηνίας 11 Ιανουαρίου 1960, επτά μήνες πριν από την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, και κατά συνέπεια όταν δεν ήταν Πρόεδρος της Κύπρου,με την οποία τους διαβεβαίωνε ότι όσα τους παραχώρησαν ως δικαιώματα οι Βρετανοί νωρίτερα, όταν η Κύπρος ήταν βρετανική αποικία, θα είναι διασφαλισμένα. Το τι ακριβώς περιλάμβανε η παραχώρηση των Βρετανών στις ΗΠΑ δεν μπόρεσα να μάθω ποτέ γιατί στο έγγραφο του Αρχείου του Τζον Κέννεντι είναι καλυμμένο με μαύρο φόντο. Όμως σίγουρα αφορά ότι θα μπορούσε να περιλαμβάνει ο τίτλος “Επικοινωνιακές Διευκολύνσεις” (Communication Facilities).
Το επίσημο ταξίδι του Προέδρου Μακαρίου έγινε από τις 5-9 Ιουνίου 1962 και τού έδινε διέξοδο στο πρόβλημα συνείδησης που είχε: Αν έπρεπε ή όχι ως ιερωμένος Πρόεδρος να υπογράψει το διάταγμα απαγχονισμού των τριών της συμμορίας Ζαχαρία ή να άφηνε τον προεδρεύοντα της Δημοκρατίας Γλαύκο Κληρίδη να το κάμει.Προτίμησε το δεύτερο κι έφυγε για την Αμερική για δυο τουλάχιστον εβδομάδες, χρονικό διάστημα που έδινε στον Κληρίδη την ευκαιρία να ξεμπερδεύει με τις προσφυγές και άλλες νομικές διαδικασίες που ήγειρε ο δικηγόρος των τριών, Ραούφ Ντενκτάς και να τους οδηγήσει στην αγχόνη, πράγμα που έγινε μια μέρα που δεν γνώστηκε ποτέ αν ήταν τυχαία ή έγινε με επιθυμία του Προέδρου Μακαρίου:Στις 13 του μήνα, τυχερή ημερομηνία του Κύπριου Προέδρου. 
Τα έγγραφα που ετοιμάστηκαν πριν από την επίσκεψη αλλά και τα πρακτικά των συνομιλιών των δυο προέδρων είναι πραγματικά ενδιαφέροντα. Παραθέτω πρώτα το πρώτο που περιλαμβάνει διάφορες πληροφορίες των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ και ήταν περιορισμένης κυκλοφορίας (John Kennedy Library, document control record, item 3, date 5/2/1962, visit of the President of Cyprus… backgrounnd paper, Location National Security Files, Box 65): Secret (Απόρρητο)
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΕΣ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΕΙΣ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΩΝ
«Είναι ζωτικής σημασίας να διατηρήσουμε πρόσβαση στις επικοινωνιακές διευκολύνσεις μας πάνω σε ικανοποιητική βάση, για λόγους που καθορίστηκαν σε ξεχωριστό υπόμνημα. Αμφιβάλλουμε αν ο Μακάριος γνωρίζει πόσο σημαντικές είναι αυτές οι διευκολύνσεις σε μας και δεν θέλουμε να τον διαφωτίσουμε. Προς το παρόν τις εκτιμά ως ένα παράγοντα στήριξης δίδοντας του κάποια δύναμη για να εξασφαλίσει τα ποσά και το είδος της βοήθειας που επιθυμεί. Δεν πιστεύουμε ότι ο Μακάριος σκοπεύει να εγείρει το θέμα των διευκολύνσεων κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του αλλά δεν μπορούμε να αποκλείσουμε αυτή την πιθανότητα, ιδιαίτερα εάν δεν είναι ικανοποιημένος από τις διαβεβαιώσεις μας για βοήθεια.
Η φύση των διεκολύνσων
(2) Το FBIS ΧΧΧΧΧ Υπηρεσία Πληροφόρησης Ξένων Ραδιομεταδόσεων στη Λευκωσία παρακολουθεί ξένες ραδιοφωνικές εκπομπές από τη Μέση Ανατολή, Αφρική και Ευρώπη. ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ
(3) Ομάδα Ναυτικής Ασφάλειας. Οι αμερικανικές ναυτικές διευκολύνσεις στην Κύπρο διαθέτουν 250 αξιωματικούς και καταγραμμένους άντρες ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ ο σκοπός είναι να “βοηθούν στις επιχειρήσεις του σταθμού αναμετάδοσης των αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών”.
Η αντίληψη μας για τον Μακάριο
Οι πιο πάνω διευκολύνσεις εγκαθιδρύθηκαν όταν η Κύπρος αποτελούσε βρετανική αποικία στη βάση μιας σειράς ανεπίσημων αντιλήψεων (informal understantigs), που ορισμένες από τις οποίες προφορικές, με τις βρετανικές αρχές στο νησί και το Λονδίνο. Όταν άρχισε να διαφαίνεται ότι η Κύπρος θα γινόταν ανεξάρτητη, η αμερικανική κυβέρνηση επιδίωξε και εξασφάλισε την ακόλουθη επιστολή, ημερομηνίας 11 Ιανουαρίου 1960 από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο στον Γενικό Σύμβουλο μας στη Λευκωσία:
(Ο Σύμβουλος αναβαθμίστηκε μετά την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας σε Πρέσβη).
«Αγαπητέ κύριε Μπέλτσερ,
Σε απάντηση του ανεπίσημου μηνύματος σας (aide memoire) της 20 Οκτωβρίου επιθυμώ να διαβεβαιώσω ότι οι ραδιοφωνικές διευκολύνσεις της Κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών που εγκαθιδρύθησαν στην Κύπρο στη διάρκεια της περιόδου της βρετανικής κυριαρχίας είναι καλοδεχούμενες στην Κύπρο. Οι υφιστάμενες διευθετήσεις που παρέχουν στις επιχειρήσεις των ραδιοφωνικών σταθμών και του καθεστώτος του προσωπικού τους θα συνεχισθεί όπως συμβαίνει τώρα, υποκείμενο στην πρόνοια ότι την ημέρα της ανεξαρτησίας δυνατόν να αναθεωρηθούν και να επισημοποιηθούν σε μια νέα συμφωνία έπειτα από αίτηση είτε της Κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών είτε της Κύπρου».
Ειλικρινώς,
Αρχιεπίσκοπος Μακάριος της Κύπρου.
Προς το παρόν η νομιμότητα της συνέχισης της λειτουργίας των διευκολύνσεων εναπόκειται κυρίως σε αυτή την επιστολή. Αυτή η κατάσταση θα υπάρχει μέχρις ότου η μιά ή η άλλη κυβέρνηση επανανοίξει το θέμα.
Έκτοτε δεν έγινε γνωστό αν έχει ξανανοίξει το θέμα και έχει επισημοποιηθεί με συμφωνία μεταξύ των δύο κυβερνήσεων ή κατά πόσο οι Αμερικανοί στηρίζονται ακόμα μόνο στην επιστολή του Μακαρίου.
Πριν από την ανεξαρτησία, οι Βρετανοί έδωσαν στο προσωπικό των επικοινωνιών προνόμια και άσυλο ανάλογα εκείνων που δίνονται σε προξένους. Από της ανεξαρτησίας διατηρήθηκε αυτή η θέση ότι όλοι οι υπάλληλοι της αμερικανικής κυβέρνησης στη νήσο, περιλαμβανομένων και τρίτων χωρών εκτός από τους Κυπρίους έχουν ίσο καθεστώς όσον αφορά τα προνόμια και το άσυλο,δηλαδή όλοι έχουν ίσα διπλωματικά προνόμια και άσυλο. Η κυπριακή κυβέρνηση ποτέ δεν αποδέχθηκε ούτε κι απέρριψε αυτή τη θέση επίσημα. Στην πράξη γενικά έδωσε στο αμερικανικό προσωπικό ότι διαβίβασε η πρεσβεία μας.
Για κάποιους μήνες πριν, ο τότε υπουργός Εξωτερικών Κυπριανού και άλλοι Κύπριοι επίσημοι ζήτησαν από την πρεσβεία μας να αρχίσει η συζήτηση για το άσυλο και τα προνόμια γι’ αυτούς. Το υπουργείο έστειλε στην πρεσβεία λεπτομερείς οδηγίες για τις συζητήσεις. «Ως μίνιμουμ αναμένουμε ότι οι Κύπριοι θα συμφωνήσουν σε παραχώρηση της ίδιας συμπεριφοράς στο προσωπικό στις επικοινωνιακές διευκολύνσεις μας όπως παραχωρήθηκαν με βάση τις αποδεκτές αρχές του διεθνούς νόμου στο διοικητικό και τεχνικό προσωπικό της πρεσβείας». Ο Κυπριανού (υπουργός Εξωτερικών) δέχθηκε τη θέση ότι η Λευκωσία μάλλον παρά η Ουάσιγκτον είναι το κατάλληλο μέρος για συζήτηση των προνομίων και του ασύλου και ότι ούτε αυτός ούτε ο Μακάριος αναμένεται να θέσουν το θέμα, εκτός ίσως σε σπάνιες περιπτώσεις.
Θέμα κομμουνιστών ήγειρε ο Κέννεντι
Ο Πρόεδρος Κέννεντι ήγειρε το θέμα των κομμουνιστών στην Κύπρο με τον Πρόεδρο Μακάριο στην πρώτη συνάντησή τους στις 5 Ιουνίου 1962. Σύμφωνα με τα πρακτικά που τηρήθηκαν (Department of State, Memorandum of Conversation, Meeting betwen The President and Archbishop Makarios, June 5 1962) ο Πρόεδρος καλωσόρισε τον Αρχιεπίσκοπο και ανέφερε ότι ανέμενε με αγωνία να ακούσει τις απόψεις του σε αριθμό θεμάτων. Πρώτα ήταν η έκταση των κομμουνιστικών δραστηριοτήτων στην Κύπρο, οι οποίες, όπως πίστευε, αυξάνονταν. Ο Πρόεδρος ανέφερε ότι θα αποβεί καταστροφικό εάν οι κομμουνιστές καταστούν ποτέ ισχυροί ώστε να κερδίσουν τις εκλογές στην Κύπρο.
Προστίθεται στα πρακτικά της συνάντησης: «Ο Αρχιεπίσκοπος απάντησε ότι δεν πιστεύει ότι αυξάνεται η δύναμη των κομμουνιστών. Είναι το μόνο οργανωμένο κόμμα στη νήσο και γι’ αυτό φαίνονται πιο ισχυροί απ’ ότι πραγματικά είναι. Η Κύπρος είναι ένας δημοκρατικός χώρος στον οποίο ο καθένας εκφράζει τις ιδέες του και στον οποίο υπάρχουν μερικές άλλες οργανωμένες ομάδες. Κατά την άποψή του, οι Κύπριοι κομμουνιστές δεν είναι πραγματικά κομμουνιστές, αλλά θρησκευόμενοι άνθρωποι που δεν γνωρίζουν τι σημαίνει κομμουνισμός. Ήλπιζε ότι θα απολέσουν έδαφος εάν η κυβέρνηση επιτύγχανε στο οικονομικό και κοινωνικό της πρόγραμμα, καθώς πιστεύει ότι η φτώχεια αποτελεί πάντοτε τροφή προς τον κομμουνισμό. 
Ο Αρχιεπίσκοπος δεν έβλεπε κανένα κίνδυνο οι κομμουνιστές να κερδίσουν τις επόμενες εκλογές. Ωστόσο δεν εφαρμόζει ανοικτό πόλεμο εναντίον των Κομμουνιστών. Στην πραγματικότητα αισθανόταν ότι βρισκόταν σε πολύ λεπτή θέση ενώ οι κομμουνιστές όχι μόνο δεν ήταν αντίθετη στην κυβέρνηση του, αλλά την υποστηρίζουν ενεργά. Έχοντας χάσει την ευκαιρία να μετάσχουν στον αγώνα για ανεξαρτησία, οι κομμουνιστές προσπαθούν τώρα να εξασφαλίσουν υποστήριξη με την στήριξη της κυβέρνησης. Επίσης προσπαθούν να εξασφαλίσουν υποστήριξη με τη στήριξη της Κυβέρνησης και χρησιμοποιώντας συνθήματα με τα οποία είναι αδύνατο για τους πραγματικούς υποστηρικτές της Κυβέρνησης να διαφωνήσουν. Η στάση τους αυτή είναι μια καλή πολιτική. Ο Αρχιεπίσκοπος αναγνωρίζει, εν τούτοις, ότι είναι πρώτα κομμουνιστές και μετά Κύπριοι. Παρ’ όλον ότι θα μπορούσαν να αποτελέσουν πρόβλημα σε 10 ή 15 χρόνια, δεν τους βλέπει τώρα ως πρόβλημα. Ο Πρόεδρος επικαλέστηκε ως παραδείγματα την Κίνα και την Κούβα για το τι μπορεί να συμβεί όταν μια οργανωμένη και καλά πειθαρχημένη μειοψηφία κινείται για να αναλάβει μια χώρα με το κάλυμμα της πραγματοποίησης ενός δημοκρατικού προγράμματος. Εξέφρασε την άποψη ότι ήταν ουσιώδες για τους μη κομμουνιστές κυπρίους να οργανωθούν στην αντιπολίτευση των κομμουνιστών. Υπέδειξε ότι 20,000 αντάρτες στο Βιετνάμ αντιμετωπίζουν ένα στρατό 200,000. Δεν ήταν δυνατό, εισηγήθηκε, να δημιουργηθούν αντικομμουνιστικές οργανώσεις όπως εμπορικές ενώσεις, ομάδες αγροτών, συνεργατιστές και άλλοι παρόμοιοι;
Ο Αρχιεπίσκοπος επανέλαβε ότι βρίσκεται σε δύσκολη θέση διότι, παρ’ όλον ότι οι κομμουνιστές τάχθηκαν εναντίον του τώρα τον υποστηρίζουν. Το έκαμαν αυτό, διότι ήταν ήπιος και ότι συνήθως τους Αρχιεπισκόπους δεν τους αγαπούν οι κομμουνιστές. Ο Πρόεδρος ανέφερε ότι ήταν αναγκαίο για τον Αρχιεπίσκοπο τον ίδιο, να ηγηθεί πολιτικού κόμματος, αλλά θα ήταν σοφό να δει να δημιουργούνται και ποιες οργανώσεις. Για παράδειγμα αντιλαμβανόταν ότι δεν υπάρχει μια μη κομμουνιστική εμπορική οργάνωση, η οποία να ενισχυθεί.
Οι αμερικανοί όροι για τους κύπριους κομμουνιστές
Προτού αναχωρήσει για τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Μακάριος όλα τα έγγραφα προετοιμασίας για την επίσκεψη του που έφθαναν στους συμβούλους περί τον Πρόεδρο Κέννεντι και τον ίδιο μιλούσαν για την ανάγκη όπως ο Κύπριος Πρόε3δρος πάρει πιο αυστηρά μέτρα εναντίον των κομμουνιστών. Και γι’ αυτό φαίνεται πείστηκε ή κατευθύνθηκε και ο Πρόεδρος Κέννεντι να εγείρει το θέμα στο Μακάριο. 
Για το ΑΚΕΛ σε απόρρητο έγγραφο με τίτλο «Κομμουνισμός» αναφερόταν ότι ήταν το πιο καλά οργανωμένο κόμμα στην Κύπρο με 10,000 μέλη και ότι ήλεγχε την Εργατική Ομοσπονδία ΠΕΟ με 40,000 μέλη σε σύγκριση με 10,000 της ΣΕΚ που διάθετε συγκριτικά πολύ ασθενή οργάνωση στα οργανωτικά θέματα.
Στο έγγραφο επισημαινόταν ότι το ΑΚΕΛ εργαζόταν για αύξηση της δύναμης του στις επόμενες εκλογές που αναμενόταν να γίνουν το 1965 (αναβλήθηκαν τελικά για πέντε χρόνια) και ότι προσπαθούσε όχι με μεγάλη επιτυχία να εισδύσει ανάμεσα στην τουρκοκυπριακή κοινότητα. Για την πολιτική του ΑΚΕΛ το έγγραφο υποστήριζε ότι είχε σαν στόχο μια πραγματικά ανεξάρτητη Κύπρο, να διώξει τις βρετανικές βάσεις, να αρνηθεί τους Αμερικανούς τις επικοινωνιακές διευκολύνσεις και να κατευθύνει την Κύπρο προς τα αριστερά και την ουδετερότητα.
Αναφερόταν ακόμα ότι η Σοβιετική Ένωση και οι δορυφόροι της θεωρούσαν την Κύπρο ως σημαντικό στόχο, λόγω της στρατηγικής της θέσης και στόχουσαν με την αποστολή εκπληκτικά μεγάλου αριθμού διπλωματών στην πρεσβεία τους στη Λευκωσία να αυξήσουν την επιρροής τους. Σε άλλο έγγραφο σημειωνόταν ιδιαίτερα η δυνατότητα χρήσης της Κύπρου ωςαεροπορικού κόμβου για πτήσεις προς την Αφρική μέχρι και τη Λατινική Αμερική.
Σε ένα έγγραφο για τους σκοπούς της επίσκεψης του Προέδρου Μακαρίου στις ΗΠΑ στις 5-9 Ιουνίου 1962 αναφερόταν: «Πιστεύουμε ότι ο Μακάριος μπορεί να επηρεασθεί από τον Πρόεδρο και τον Υπουργό Εξωτερικών να υιοθετήσει συμβιβαστική πολιτική στα θέματα των Τουρκοκυπρίων και να πάρει περισσότερο ουσιαστικά μέτρα εναντίον των κυπρίων κομμουνιστών».
Στο έγγραφο τονιζόταν ότι ο Πρόεδρος και ο υπουργός Εξωτερικών θα ήταν καλό ως γενική γραμμή συζήτησης με τον Πρόεδρο Μακάριο να του εκφρασθεί η ανησυχία για τη δύναμη του ΑΚΕΛ και οι φόβοι μας ότι θα έκανε ισχυρή παρουσία στις εκλογές του 1965, εκτός αν η αντικομμουνιστική και ελληνοκυπριακή πλειοψηφία να πάρουν αντίμετρα.
Πηγή: Φilenews
