Μετά τον Νίκο Πλουμπίδη και τον «Κόκκινο Δάσκαλο» του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου, το ντοκιμαντέρ που έκανε την έκπληξη, έρχεται ένα νέο ντοκιμαντέρ (ρωσικής παραγωγής), αυτή τη φορά για τον Νίκο Ζαχαριάδη, τον αμφιλεγόμενο ηγέτη του ΚΚΕ από το 1931 έως την αποκαθήλωσή του το 1956, του ανθρώπου που συνέδεσε όσο κανένας άλλος το όνομά του με τις πιο καθοριστικές και τραγικές στιγμές της πορείας του εγχώριου κομμουνιστικού κινήματος.
«Αλύγιστος Νίκος», σε σκηνοθεσία Αντρέι Νικίσιν, παραγωγή Ντμίτριι Μιζγκούλιν και σενάριο Ντμίτριι Μιζγκούλιν και Σήφη (Ιωσήφ) Ζαχαριάδη, γιου του Νίκου Ζαχαριάδη από τον γάμο του με τη Ρούλα Κουκούλου, ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ, θα προβληθεί (με ελληνικούς υπότιτλους) σε πανελλήνια πρεμιέρα την Τετάρτη 19 Μαρτίου 2025 (στις 19.00), παρουσία των συντελεστών της ταινίας, στον ιστορικό κινηματογράφο «STUDIO New Star Art Cinema».
Βασισμένο σε σημαντικό αρχειακό υλικό που ανέλαβε να διαχειριστεί ο Ντμίτριι Μιζγκούλιν (ποιητής, λογοτέχνης και ιστορικός) με τη συνεργασία του Σήφη Ζαχαριάδη, το ντοκιμαντέρ συνθέτει ιστορικές μαρτυρίες, προσωπικές στιγμές και αναλύσεις για τον ρόλο που διαδραμάτισε από το ξεκίνημά του και την ανάδειξή του με τη «σφραγίδα» της Κομμουνιστικής Διεθνούς στο τιμόνι του ΚΚΕ, μέχρι την καθαίρεσή του και τον εκτοπισμό του στο παγωμένο Σουργκούτ της Σιβηρίας από τους Σοβιετικούς, αποκηρυγμένος από το κόμμα του, όπου έδωσε τέλος στη ζωή του την 1η Αυγούστου 1973.
«Την τελευταία ημέρα της ζωής του, στις 31 Ιουλίου 1973, στις 22.30 (ώρα Σιβηρίας) ο Νίκος Ζαχαριάδης, ο πατέρας μου, έγραψε: «Θα ήταν καλύτερα να μην κρατήσεις το επίθετό μου. Με συγχωρείς που έτσι αταίριαστα ήρθαν τα πράγματα και μη μου κρατάς κακία». Σήμερα στα 74 μου χρόνια, εκτός από τη μεγάλη υπερηφάνεια, για το όνομά μου αυτό, δεν κρατάω τίποτα άλλο. Μάλλον, όχι… Κρατάω βαθιά μέσα μου τη βεβαιότητα πως η προσωπικότητα του Νίκου Ζαχαριάδη δεν κρίθηκε ούτε κρίνεται ακόμη κατάλληλα. Αυτό είναι το θέμα της ταινίας μας» λέει ο Σήφης Ζαχαριάδης προλογίζοντας τον «Αλύγιστο Νίκο». Πώς γεννήθηκε όμως η ιδέα του ντοκιμαντέρ για τον Ζαχαριάδη;
Η ιστορική στήλη του Βήματος στο inbox σου
Γίνε μέλος του καθημερινού newsletter που αποκαλύπτει όσα συμβαίνουν στο πολιτικό παρασκήνιο και απόκτησε πρόσβαση σε αποκλειστικό περιεχόμενο. ΕΓΓΡΑΦΗ
Ο κ. Ζαχαριάδης εξηγεί πώς η ιδέα αυτή γεννήθηκε πολλές φορές από διαφορετικούς ανθρώπους. «Τη συζητούσα με τη διοίκηση δύο ελληνικών καναλιών, στο στούντιο Γκόρκι στη Μόσχα, καθώς και στο στούντιο «3Т» του Νικίτα Μιχαλκόφ μαζί με τον Αγγελο Σιδεράτο. Πριν από 25 χρόνια ήρθε στη Μόσχα ο Κώστας Κουτσομύτης, μιλήσαμε πολύ και επισκεφθήκαμε τους τόπους όπου ήταν ο πατέρας μου. Το 2011-2012 μαζί με μια ρωσική ομάδα ντοκιμαντέρ γυρίσαμε υλικό σε μέρη όπου έμενα με τον πατέρα μου στην εξορία (στο Σουργκούτ και το Μποροβιτσί), στη Μόσχα, στην Ελλάδα και στο Νταχάου».
Ωστόσο όλες οι προσπάθειες είχαν την ίδια κατάληξη: «Εμφανίζονταν «ανυπέρβλητα εμπόδια» κατά τη δημιουργία της ταινίας» επισημαίνει ο κ. Ζαχαριάδης. Μια εκδοχή για αυτό ήταν πως το «θέμα Ζαχαριάδη» ήταν απαγορευμένο. «Για τους ίδιους λόγους, στην εποχή του, στον πατέρα μου απαγόρευαν να φύγει από την ΕΣΣΔ, ενώ η κυβέρνηση Καραμανλή τού απαγόρευε να έρθει στην Ελλάδα. Τους δυνατούς δεν τους αγαπάνε. Είναι ενοχλητικοί, δεν μπορούν να ελεγχθούν» σημειώνει ο ίδιος. Αν μη τι άλλο, το σενάριο της ταινίας του Κουτσομύτη «Το Κόκκκινο Ταγκό» μεταφέρθηκε στο ομώνυμο βιβλίο που κυκλοφόρησε πριν από 10 χρόνια, ενώ ο Γιώργος Κοτανίδης ανέβασε μια παράσταση για τις τελευταίες μέρες της ζωής του Νίκου Ζαχαριάδη. «Ηθελε πολύ να γίνει μια ταινία, είχε ξεκινήσει τα γυρίσματα, αλλά τον σταμάτησε μια σοβαρή ασθένεια» σημειώνει. «Οταν όμως ο ποιητής και φίλος μου Ντμίτριι Μιζγκούλιν μού πρότεινε την ιδέα του να γυρίσουμε μια ταινία για τη ζωή του πατέρα μου και του φίλου και συντρόφου του, μεγάλου ποιητή και δραματουργού Αλέξη Πάρνη, κατάλαβα ότι το όνειρό μου ήταν γραφτό να γίνει πραγματικότητα».
Πώς όμως αποτιμά το ντοκιμαντέρ τη δράση του Ζαχαριάδη; «Αυτό φαίνεται και από τον τίτλο, «Ο αλύγιστος Νίκος». Αλλά ο θεατής ας το κρίνει αυτό. Εμείς θέλαμε απλώς να απεικονίσουμε το μονοπάτι ενός κομμουνιστή και πατριώτη που υπηρέτησε ανιδιοτελώς την ιδέα της κοινωνικής δικαιοσύνης με υψηλή ηθική, το οποίο η οργανωμένη πολιτική δεν αντέχει. Για τους απλούς ανθρώπους ήταν συναγωνιστής, «ο Νίκος μας»» αναφέρει.
Τον ρωτήσαμε αν πιστεύει ότι ο Ζαχαριάδης αδικήθηκε από την Ιστορία, με την έννοια ότι έχει κατηγορηθεί για λάθος χειρισμούς και αποφάσεις που οδήγησαν σε επιλογές όπως ο Εμφύλιος, αλλά και για την κατάσταση στο εσωτερικό του ΚΚΕ. Η άποψή του είναι: «Για όσους έχουν διαβάσει τα «Απαντα» του Νίκου Ζαχαριάδη (εκδόσεις Καστανιώτη), είναι προφανές: ο Ζαχαριάδης δεν ήθελε εμφύλιο πόλεμο. Το ΕΑΜ, όπως κάθε άλλη πολιτική δύναμη, ήθελε να πάρει την εξουσία, αλλά με ειρηνικό τρόπο, έχοντας μεγάλη υποστήριξη από τον λαό. Το φταίξιμο, τόσο για τα Δεκεμβριανά όσο και για τις αρχές του Εμφυλίου, το έχουν οι Αγγλοι. Ο Ερνεστ Μπέβιν, υπουργός της κυβέρνησης του Τσόρτσιλ, έγραψε: «Εμείς πήγαμε στην Ελλάδα όχι για να διώξουμε τους Γερμανούς, αφού δεν υπήρχαν, αλλά για τη δημιουργία μιας τέτοιας κυβέρνησης, που χωρίς αγγλικά όπλα δεν θα μπορούσε να κρατηθεί στην εξουσία ούτε μία εβδομάδα». Ενώ όπως έγραψε ο Αντρέ Γερολυμάτος, ένας από τους δημοσιογράφους στο επίκεντρο των Δεκεμβριανών: «Κανείς δεν απάντησε για τα εγκλήματα των Αγγλων και των δωσιλόγων μετά την απελευθέρωση των Αθηνών. Και πολλά από αυτά που συμβαίνουν τώρα στην Ελλάδα είναι το αποτέλεσμα αυτής της σιωπής»».
Οσον αφορά την εσωκομματική κατάσταση, ο ίδιος θεωρεί ότι «ο Νίκος Ζαχαριάδης πάντοτε υποστήριζε τις πεποιθήσεις του, αλλά ουδέποτε έκλεισε το στόμα κανενός», ενώ για την υπόθεση Πλουμπίδη, ο οποίος καταγγέλθηκε ως πράκτορας και αμφισβητήθηκε ακόμα και η εκτέλεσή του από τον Ζαχαριάδη, σημειώνει: «Κατήγγειλε τον Πλουμπίδη ως χαφιέ. Είναι επίσης αλήθεια ότι αμφισβήτησε την εκτέλεσή του. Αλήθεια είναι ακόμη το γεγονός ότι δεν έχει δημοσιευτεί όλο το αρχειακό υλικό που υπάρχει. Ξέρω, ο πατέρας μου έχει λάβει τηλεγραφήματα απ’ τον Βαβούδη, τον Ακριτίδη και άλλους, ότι ο Πλουμπίδης δεν πήγαινε καλά και ότι παραβίασε την εντολή της ΚΕ για να σώσει τον Νίκο Μπελογιάννη. Ασφαλώς ο Πλουμπίδης δεν ήταν χαφιές. Το ΚΚΕ και ο Ζαχαριάδης έκαναν λάθος. Δεν ξέρουμε τι θα έλεγε σήμερα με τόσα ιστορικά στοιχεία που έχουν βγει στο φως. Ξέρουμε όμως ότι η καταγγελία σε βάρος του Πλουμπίδη από τον πατέρα μου δεν ήταν υποκριτική. Αλλιώς δεν θα έγραφε το τελευταίο του γράμμα λίγες ώρες πριν περάσει στην άλλη όχθη…».
Πηγή: To Vima
