Η παιδική παχυσαρκία αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα δημόσιας υγείας του 21ου αιώνα, με την Ελλάδα να κατέχει τη θλιβερή πρωτιά στην περιοχή της Ευρώπης και στην ηλικιακή ομάδα 2-14 ετών. Η παχυσαρκία στα παιδιά μάλιστα και τα διαρκώς αυξανόμενα ποσοστά της σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν δραματικές συνέπειες τόσο για την υγεία τους όσο και για τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης των χωρών της υφηλίου.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), ο αριθμός των παιδιών με υπερβολικό βάρος κάτω των 5 ετών ξεπερνά τα 37 εκατομμύρια παγκοσμίως, με τον επιπολασμό της παχυσαρκίας να αυξάνεται συνεχώς τόσο σε ανεπτυγμένες όσο και σε αναπτυσσόμενες χώρες.
Ποια είναι όμως η ακριβής εικόνα για την παιδική παχυσαρκία στη χώρα μας; Η κλινική διαιτολόγος – διατροφολόγος Μελίνα Καριπίδου εξηγεί ότι «η Ελλάδα παρουσιάζει το υψηλότερο ποσοστό (37,5%) υπέρβαρων παιδιών και εφήβων στην Ευρώπη, με τα περισσότερα από αυτά (43%) να καταμετρώνται στις ηλικίες 5 έως 7 ετών. Οσον αφορά την παιδική παχυσαρκία (και στα δύο φύλα στις ηλικίες έως πέντε ετών), στην Ελλάδα εκτιμήθηκε για το 2020 περίπου στο 14%, ποσοστό σχεδόν διπλάσιο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (7,9%), κατατάσσοντάς τη χώρα μας στην τρίτη θέση, ακολουθώντας την Ουκρανία (17%) και την Αλβανία (14,6%)» συνεχίζει.
Προσθέτει ακόμη ότι η χώρα μας κατατάσσεται πρώτη στην Ευρώπη στην παιδική παχυσαρκία στην ηλικιακή ομάδα των εφήβων (10-19 ετών), με ποσοστό 35%. Στην ηλικιακή ομάδα 5-9 ετών η Ελλάδα καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση με ποσοστό 41%, μετά την Ιταλία.
Οσον αφορά τον επιπολασμό της υπερβαρότητας και της παχυσαρκίας, η ίδια επισημαίνει ότι σε εφήβους 10-19 ετών διαπιστώθηκε ότι τα αγόρια και τα κορίτσια ηλικίας 11 ετών σε ποσοστό έως και 33% και 22% αντίστοιχα είχαν αυξημένο σωματικό βάρος. Στα 13χρονα παιδιά τα αντίστοιχα ποσοστά ήταν 30% για τα αγόρια και 20% για τα κορίτσια, ενώ στα 15χρονα τα ποσοστά ήταν 31% και 15% αντίστοιχα.
Καθιστική ζωή, εσφαλμένη διατροφή
Τα αίτια της παιδικής παχυσαρκίας είναι πολυπαραγοντικά, περιλαμβάνοντας μεταξύ άλλων τον καθιστικό τρόπο ζωής, την αυξημένη κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη και λίπος, καθώς και τη συνεχή έκθεση των παιδιών σε διαφημίσεις μη θρεπτικών τροφίμων. Η αυξημένη κατανάλωση θερμίδων σε συνδυασμό με τη μειωμένη φυσική δραστηριότητα είναι βασικοί παράγοντες που οδηγούν στην υπερβολική αύξηση βάρους, με επιπτώσεις τόσο στην υγεία των παιδιών αλλά και στην ψυχολογία τους.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΠΟΥ σχετικά με τη σωματική δραστηριότητα των εφήβων της χώρας μας (ηλικίας 11-17 ετών), περισσότερα από 8 στα 10 παιδιά δεν καλύπτουν τις συστάσεις σωματικής δραστηριότητας. Τα αγόρια παρουσιάζουν σημαντικά υψηλότερα επίπεδα δραστηριότητας σε σχέση με τα κορίτσια, με τα ποσοστά να ανέρχονται στο 18,1% και 10,3%, αντίστοιχα όσον αφορά την ανταπόκριση στις συστάσεις του ΠΟΥ.
«Οι επιπτώσεις στην υγεία ξεκινούν ήδη από την παιδική ηλικία» αναφέρει ο πρόεδρος της Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας Παχυσαρκίας Ευθύμιος Καπάνταης. «Τα υπέρβαρα παιδιά σε σχέση με εκείνα φυσιολογικού βάρους έχουν αυξημένη αρτηριακή πίεση, διαταραγμένα λιπίδια και προβλήματα στην ινσουλίνη τους. Εκτός από τα μεταβολικά έχουν κινητικά και μυοσκελετικά προβλήματα. Το γεγονός αυτό τα απομονώνει από τα παιχνίδια και την άσκηση, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο καθώς η έλλειψη άσκησης οδηγεί σε περαιτέρω αύξηση του βάρους» συνεχίζει.
Ο ίδιος αναφέρει πως περίπου 75% των παιδιών που έχουν αυξημένο βάρος το διατηρούν σε όλη την υπόλοιπη ζωή τους, προσθέτοντας ότι τα συναρτώμενα με αυτό προβλήματα υγείας που έχουν διαμορφωθεί στα πρώτα τους χρόνια θα τα ακολουθούν πιθανά και τα επόμενα χρόνια της ζωής τους. «Τα μεταβολικά προβλήματα που έχουν εγκατασταθεί στην παιδική ηλικία ακολουθούν το άτομο και στην ενήλικη ζωή. Ετσι, έχουμε αυξημένα καρδιαγγειακά, δηλαδή εμφράγματα και εγκεφαλικά, αλλά και την εμφάνιση καρκίνων καθώς η παχυσαρκία συνδέεται με 11 τύπους της νόσου».
Για να αντιμετωπίσουν αυτή την κρίση, πολλές κυβερνήσεις παγκοσμίως έχουν λάβει μέτρα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Βρετανία που αναμένεται από τον Οκτώβριο του 2025 να απαγορεύσει τη διαφήμιση του junk food στο Internet και στην τηλεόραση μέχρι τις 21.00. Αντίστοιχα η Πορτογαλία έχει περιορίσει τη διαφήμιση ανθυγιεινών τροφίμων στην τηλεόραση και στο ραδιόφωνο σε ώρες που τουλάχιστον το 25% του κοινού αποτελείται από παιδιά κάτω των 16 ετών.
Πόσο όμως βοηθητικό είναι αυτό το μέτρο; Μπορεί από μόνο του να ανατρέψει αυτά τα ανησυχητικά δεδομένα για τα παιδιά; «Το μέτρο για την απαγόρευση των διαφημίσεων του junk food στην παιδική ζώνη είναι όντως μια παράμετρος που πιθανόν να βοηθήσει. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Obesity Health Alliance, στη Βρετανία πάνω από τις μισές διαφημίσεις (σχεδόν το 60%) στην παιδική ζώνη αφορούν τρόφιμα που τα περισσότερα από αυτά είναι πλούσια σε ζάχαρη, αλάτι και λίπος όπως σοκολάτες, καραμέλες, μπέργκερ κ.ά.» εξηγεί η κυρία Καριπίδου.
Από την πλευρά της η καθηγήτρια Διατροφής και Διαιτητικής Συμπεριφοράς στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Μαίρη Γιαννακούλια θυμίζει την αποτελεσματικότητα που έχουν οι καμπάνιες για την προώθηση junk food στα παιδιά: «Το μάρκετινγκ των τροφίμων που στοχεύει τα παιδιά έχει εξελιχθεί σε μεγάλο βαθμό τα τελευταία χρόνια. Εχει γίνει πολύ επιθετικό και μάλιστα με τρόπους που δεν είναι προφανείς, και με τη φρασεολογία αλλά και τους ήρωες που συχνά χρησιμοποιούνται για να επιτυγχάνει την προώθηση μη υγιεινών τροφίμων στα παιδιά» λέει χαρακτηριστικά.
Λάθος πρότυπα στα κινούμενα σχέδια
Η διαιτολόγος φωτίζει και μια άλλη πτυχή όσον αφορά τις επιρροές που δέχονται τα παιδιά από τις οθόνες. Αυτή των κινουμένων σχεδίων, με τα πρότυπα που προβάλλονται σε αυτά να συντελούν στη διαμόρφωση μη ισορροπημένων διατροφικών συνηθειών: «Οι πιο μεγαλόσωμοι ήρωες των κινουμένων σχεδίων συνήθως καταναλώνουν πολύ μεγάλες ποσότητες μη θρεπτικού φαγητού με ταχύτητα, γεγονός που δεν μπορεί να αφήσει ανεπηρέαστα τα παιδιά, δεδομένου ότι αυτοί οι χαρακτήρες τις περισσότερες φορές είναι αρκετά συμπαθείς και χαριτωμένοι. Μάλιστα, η προβολή των τόσο αδύνατων προτύπων, όπως αυτά των πριγκιπισσών στα παιδικά, επηρεάζουν σημαντικά τις πεποιθήσεις των παιδιών και δημιουργούν ένα στίγμα σε μια κοινωνία όπου δύο στα τρία παιδιά έχουν αυξημένο σωματικό βάρος».
Πηγή: To Vima
