Table of Contents
Μπορεί ένας κάτοικος της πόλης, όχι μόνο της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, ή της Πάτρας, αλλά και της Καλαμπάκας του Ξυλοκάστρου και του Πολυγύρου, να φανταστεί τη ζωή του χωρίς περίπτερα;
Η απάντηση είναι πως όχι. Αυτή η ιδιοφυής ελληνική πατέντα, που δόξασε τη μικροεπιχειρηματικότητα, έχει εντυπωθεί βαθιά στη συλλογική μνήμη. Ωστόσο την ίδια στιγμή, τα… toy πολυκαταστήματα κλείνουν μαζικά.
Στη διάρκεια της τελευταίας 15ετίας κάθε μέρα ένα περίπτερο βάζει λουκέτο και είτε ξηλώνεται είτε μένει κουφάρι να θυμίζει μια αστική καθημερινότητα που δεν υπάρχει πια. Από τα 9.904 περίπτερα που λειτουργούσαν πανελλαδικά το 2010, με βάση τα στοιχεία της ετήσιας έρευνας Census της NielsenIQ, το 2023 είχαν μείνει ανοιχτά μόλις τα 4.358. Δηλαδή μια μείωση της τάξεως του 56%! Και το σίγουρο είναι ότι η καθοδική πορεία συνεχίζεται και εφέτος.
Νέο αγοραστικό ταξίδι
Γιατί όμως τα παραδοσιακά περίπτερα «ψυχορραγούν» ενώ ταυτόχρονα η μικρή λιανική έχει εξελιχθεί στο «ιερό δισκοπότηρο» του retail;
Η αλήθεια είναι πως το περίπτερο ως μια αστική κυτταρική δομή συνοχής και οικειότητας δεν έχει πλέον τη δυναμική του παρελθόντος. Το «Τηλέφωνον διά το κοινόν» μας έχει αποχαιρετήσει εδώ και χρόνια, τα τσιγάρα έχουν κάνει disruption, ο Τύπος είναι άγνωστη λέξη για την Gen Z και τους millennials, ενώ τα σνακ και τα αναψυκτικά έρχονται μέσω app όπου κι αν είσαι, όποια ώρα θες.
Η αλήθεια επίσης είναι πως συνολικά η παραδοσιακή μικρή λιανική έχει συρρικνωθεί. Ο αριθμός των καταστημάτων ευκολίας (Convenience Stores), που παλιότερα ξέραμε ως ψιλικατζίδικα, έχει μειωθεί κατά 25,7% από το 2011 έως το 2023, καθώς από 29.551 σημεία (30.322 το 2010) όταν η οικονομική κρίση άρχισε να φουντώνει, το 2023 είχαν απομείνει 21.956.
Στον αντίποδα, το ίδιο διάστημα τα καταστήματα σουπερμάρκετ (άνω των 100 τ.μ.) έχουν αυξηθεί κατά 5,4%, με τις αλυσίδες και τις ψηφιακές πλατφόρμες να κινούνται επιθετικά προς την πίτα της μικρής λιανικής (περίπτερα, καταστήματα ψιλικών, παντοπωλεία / μίνι μάρκετ), που αθροίζει αξία 5,15 δισ. ευρώ, σύμφωνα με μελέτη της ICAP CRIF.
Η μετάλλαξη
Την ίδια ώρα τα περισσότερα από τα εναπομείναντα περίπτερα μεγεθύνονται και μεταλλάσσονται. Σαν λιλιπούτεια Λας Βέγκας για μικρούς και μεγάλους, φορτωμένα με παιχνιδοσακούλες, είδη μόδας, ομορφιάς και δώρων, πρόχειρο φαγητό, αλκοολούχα ποτά), ό,τι μπορείς να φανταστείς σε προϊόντα ψυγείου, μέχρι και λούνα παρκ, πλέον καταλαμβάνουν κοινόχρηστο χώρο (επί πληρωμή) κάποιες φορές πάνω από 6 τ.μ. Δηλαδή 13 φορές μεγαλύτερο από τα λιτά κιόσκια έναν αιώνα πριν.
Ας σημειωθεί ότι οι δήμοι, οι οποίοι από το 2012, όταν απελευθερώθηκαν οι άδειες από το υπουργείο Αμυνας, έχουν την ευθύνη της δημοπράτησης του 70% των περιπτέρων (το 30% πηγαίνει σε άτομα με ειδικές ανάγκες και πολυτέκνους), έχουν διαφορετική πολιτική και δίνουν διαφορετικής έκτασης κοινόχρηστο χώρο για κάθε περίπτερο.
Ο μαγικός αριθμός
Εκτός από την αλλαγή της νομοθεσίας και τον οξύ ανταγωνισμό που δέχονται τα περίπτερα από τα εκσυγχρονισμένα convenience stores, οι εκπρόσωποι του κλάδου επικαλούνται και τα lockdowns, που έφεραν τη χαριστική βολή. Ωστόσο από τα νούμερα δεν προκύπτει κάτι τέτοιο, αφού από το 2020 έως το 2022 ο αριθμός των περιπτέρων μειώθηκε μεν κατά 8%, αλλά εντός των μνημονίων η μείωση ήταν πολλαπλάσια, φθάνοντας στο 42,3%.
Πάντως τα περίπτερα δεν θα γίνουν αστική αρχαιολογία, λένε οι παράγοντες της αγοράς. Μπορεί να μείνουν 2.200-2.500, δηλαδή όσα βρίσκονται σε τουριστικές περιοχές και σε σημεία όπου υπάρχει διέλευση πολλών ατόμων, όπως οι σταθμοί του μετρό ή έξω από νοσοκομεία, αλλά δεν θα εξαφανιστούν. Αλλωστε περιλαμβάνονται στους τουριστικούς οδηγούς σαν υλικά τεκμήρια ενός αλλοτινού τρόπου προσέγγισης της αστικής ζωής, σημειώνουν.
Στη διατήρηση των περιπτέρων, εκτός από τους ιδιώτες περιπτερούχους, συμβάλλουν και οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην εν λόγω αγορά, όπως οι Smile Kiosk, Magic Box, Point24hrs Kiosk, Street Point και Kiosky’s, αν και αρκετά μοιάζουν περισσότερο με mini market.
Φορείς κοινωνικής και οικονομικής πολιτικής
Τα περίπτερα εφευρέθηκαν και αναπτύχθηκαν σε μια εποχή έντονων πολεμικών συγκρούσεων: από τον «ατυχή» πόλεμο του 1897 και τους Βαλκανικούς το ‘12-’13 μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Προκειμένου λοιπόν το ελληνικό κράτος να συνδράμει τους τραυματίες και τους αναπήρους, που γέμιζαν τους αθηναϊκούς δρόμους ζητώντας ελεημοσύνη, τους παραχώρησε άδειες περιπτέρων ως το κύριο μέτρο πρόνοιας και οικονομικής αποκατάστασης ελλείψει παροχής συντάξεων.
Ταυτόχρονα τα περίπτερα λειτούργησαν και ως φοροεισπρακτικός μηχανισμός για τον έλεγχο του καπνικού εμπορίου, καθώς μέχρι τότε η πώληση καπνικών προϊόντων από πλανόδιους μικροπωλητές ήταν παντελώς ανεξέλεγκτη.
Επιπρόσθετα τα μικροσκοπικά κουβούκλια, διαστάσεων 0,70Χ0,70 στο χρώμα της ώχρας, αποτέλεσαν τη βασική πηγή πληροφόρησης των πολιτών, μετατρέποντας την ανάγνωση των αναρτημένων πρωτοσέλιδων σε μια καθημερινή τελετουργία. Μπορεί να ακούγεται παράξενο ακόμη και στους boomers, αλλά για χρόνια το μοναδικό news feed της ελληνικής κοινωνίας ήταν οι εφημερίδες κρεμασμένες στα μανταλάκια των περιπτέρων.
Το παράδειγμα του «Μινιόν»
Στα 110 χρόνια που γύρω από τα περίπτερα της Αθήνας ξεδιπλώνονται οι καθημερινές ιστορίες της πόλης και των κατοίκων της, το «Μινιόν» (από το ομηρικό «μινύος» που σημαίνει πολύ μικρός) είναι ίσως το πιο γνωστό. Από εκείνο το περίπτερο στα Χαυτεία, με τα χίλια δυο πρωτότυπα ψιλολόγια στις βιτρίνες του και τα «απροσδόκητα» ξεπουλήματα (προπομποί του Black Friday), ο Γιάννης Γεωργακάς δημιούργησε το ομώνυμο πολυκατάστημα στην Πατησίων, το πρώτο και μεγαλύτερο department store της Ελλάδας.
Πηγή: ToVima.gr
