Όταν η Ακανθού έγινε Δήμος – Η αγγλοκρατία ήξερε να αναθέτει ρόλο «διοίκησης» στην τοπική κοινωνία
ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ίσως πολύ γνωστό ότι ο Καραβάς ήταν δημαρχούμενος από το 1884! Δηλαδή, έξι μόνο χρόνια μετά την «έλευση» των Άγγλων. Ακολούθησαν και άλλα χωριά, μικρότερα ή μεγαλύτερα, πού επίσης απέκτησαν δημοτικές αρχές: η Λάπηθος, το Λευκόνοικο, η Κυθραία, η Αθηαίνου, η Ακανθού.
Η αγγλοκρατία ήξερε να αναθέτει ρόλο «διοίκησης» στην τοπική κοινωνία, ώστε να της αποδίδει και την ευθύνη σε πολλούς τομείς. Όμως στην όλη διαδικασία της ανακήρυξης κωμόπολης ή χωριού σε Δήμο υπήρχε κάτι, που ουδέποτε μετά ακολουθήσαμε ως κράτος, ενώ δεν θα έπρεπε απλώς. Επιβαλλόταν.
Ας πάρουμε την περίπτωση της Ακανθούς, που ανακηρύχθηκε σε Δήμο στις 10 Ιουλίου 1908, πριν από 116 χρόνια! Είχε επισκεφθεί την Ακανθού το 1905 ο τότε ύπατος αρμοστής Τσαρλς Κινγκ-Χάκμαν και ζήτησε να ακούσει προβλήματα και αιτήματα των κατοίκων. Ο πρώην δήμαρχος της κατεχόμενης κωμόπολης κ. Σάββας Σαββίδης απομνημονεύει αφηγήσεις παλαιοτέρων και δηλώνει ότι το «άμεσο» πρώτο αίτημα ήταν η Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.
Ο αρμοστής απάντησε πως δεν ήταν αρμόδιος να συζητήσει τέτοιο ζήτημα, οπότε οι προύχοντες έθεσαν το επόμενο αίτημα. Ζήτησαν να γίνει η Ακανθού Δήμος. Ο αρμοστής δεν είπε ούτε ναι, ούτε όχι.
Ρώτησε όμως:
«Και πώς θα συντηρήσετε τον Δήμο;»
Ώστε ήταν ευθύνη των δημοτών η συντήρηση του Δήμου και δεν αναλάμβανε καμιά τέτοια ευθύνη η αποικιακή διοίκηση. Είχαν όμως σχέδιο οι Ακανθιώτες. Και το παρουσίασαν. Θα επέβαλλαν φόρο τρία γρόσια για κάθε «καντάρι» χαρουπιών. Κάθε καντάρι υπολογιζόταν σε 180 οκάδες. Το σύνολο εξαγωγών χαρουπιών από την Ακανθού εκείνη την εποχή ήταν 10 ώς 12 χιλιάδες καντάρια, που σήμαινε ότι τα έσοδα του Δήμου από τη φορολογία των τριών γροσιών θα έφταναν τις 30 – 35 χιλιάδες γρόσια.
Ο πρώην ανώτερος λειτουργός της Κεντρικής Τράπεζας Σοφοκλής Μιχαηλίδης ανατρέχει στις μελέτες του και για ευκολία στον υπολογισμό στρογγυλεύει τα ετήσια έσοδα της Ακανθούς από τα χαρούπια σε 36 χιλ. καταλήγοντας ότι τα έσοδα με βάση την αξία της αγγλικής χρυσής λίρας υπερέβαιναν τις 700 χιλ. ευρώ. Σε πόσους πήγαιναν αυτά τα χρήματα και ποια ήταν τα μεροκάματα είναι δύσκολο να απαντηθεί. Σημασία εδώ έχει το γεγονός ότι ο φόρος στα χαρούπια έστησε τον Δήμο της Ακανθούς, το 1908. Αλλά δεν έσπευσαν οι Ακανθιώτες σαν πρώτο έργο να κτίσουν καλλιμάρμαρο μέγαρο. Απέκτησε οίκημα ο Δήμος μόλις το 1950. Έτσι έγιναν και άλλοι Δήμοι.
Σε τίποτε όμως δεν ακολουθήσαμε τα «καλά», που άφησε η αγγλική διοίκηση. Σήμερα το κράτος πληρώνει μισθούς, εφάπαξ και συντάξεις εκατομμυρίων στους δημοτικούς άρχοντες. Η «μεταρρύθμιση» στην τοπική αυτοδιοίκηση, που εν πολλοίς είναι απορρύθμιση, ώθησε τον καθένα στον υπολογισμό ότι μπορεί να κάθεται πίσω από ένα γραφείο να μην κάνει απολύτως τίποτε, αλλά να ποζάρει με αξίωμα, να αμείβεται κιόλας και να έχει εξασφαλισμένη όχι μόνο τη σύνταξη αλλά και παχυλό εφάπαξ. Παράδειγμα, δήμαρχος Δήμου κατεχόμενου χωριού, παίρνει ενόσω υπηρετεί μισθό 2.000 ευρώ και ύστερα από δύο θητείες πέραν της σύνταξης εισπράττει και εφάπαξ 70. 000 ευρώ!
Αυτά τα τεράστια ποσά δεν πληρώνονται με τον φόρο των τριών γροσιών σε κάθε καντάρι χαρουπιών της Ακανθούς. Τα πληρώνει το κράτος σήμερα! Και δεν είναι μόνο αυτά. Έχουν πολλαπλασιαστεί οι αμειβόμενες από το κράτος θέσεις στην τοπική αυτοδιοίκηση. Γι’ αυτό έσπευσαν, κυρίως κομματικοί, να εκτεθούν ως υποψήφιοι, αφού το κράτος θα πληρώνει τους μισθούς (και συντάξεις αύριο) ενώ αυτοί θα παραμένουν κομματικά στελέχη. Αυτά τα στελέχη (όχι όλων) των κομμάτων υπογράφουν και χαρτί, ότι θα εισφέρουν στο κόμμα μέρος από τις αμοιβές τους. Ας μη το διαψεύσει κανείς.
Οι σωστές αλλαγές έπρεπε να είχαν γίνει από καιρό. Το καμπανάκι (καμπάνα ήταν) της άγνοιας του γνώθι σ’ αυτόν ήχησε παγκύπρια όταν στις προεδρικές εκλογές του 2023 εμφανίστηκαν 14 (δεκατέσσερις!) υποψήφιοι. Την επομένη των εκλογών κυβέρνηση και βουλή έπρεπε να εγκύψουν με σοβαρότητα στο θέμα, να αποταθούν ακόμη και σε ψυχίατρους και να λάβουν μέτρα, που να ελέγχουν το δόγμα «γιατί τζιείνος εν καλλύττερος που μέναν;»
Ο Ντέιβιντ Όουεν πρώην υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, ψυχίατρος, στο βιβλίο του «Ασθενείς Ηγέτες στην Εξουσία» καταλήγει στο συμπέρασμα ότι είναι αναγκαία η ψυχιατρική γνωμοδότηση για τους ηγέτες. Πόσο μάλλον για υποψηφίους. Και παραθέτει περιπτώσεις γνωστών ηγετών, που υπέφεραν από διπολισμό ή άλλες ψυχιατρικές παθήσεις.
Εκτός αυτών είναι χρήσιμο να εξεταστεί ο Νόμος που αφορά τη διεξαγωγή και των βουλευτικών εκλογών. Και να προβληματίσει σοβαρά το γεγονός ότι σε εκλογική περιφέρεια, που ο υποψήφιος χρειάζεται και επτά χιλιάδες ψήφους για να εκλεγεί, στη δεύτερη κατανομή ο διπλανός του μπορεί να εκλεγεί με μερικές εκατοντάδες ψήφους. Αυτό, όμως, ούτε αναλογικό ούτε δημοκρατικό σύστημα είναι. Είναι «νόμιμη» υποκλοπή της ψήφου.
Ακόμη χειρότερα:
Ο αρχηγός του κόμματος επικεφαλής του συνδυασμού δεν χρειάζεται με βάση τον Νόμο σταυρό προτίμησης για να εκλεγεί. Πιστώνεται ο ίδιος με όλες τις ψήφους, που πήρε το κόμμα. Και εκλέγεται πάντοτε και πανηγυρικά. Τέτοιο σύστημα σου επιτρέπει να ψηφίσεις αλλά δεν σου επιτρέπει την επιλογή. Το ίδιο το σύστημα απαγορεύει αλλαγή, προστατεύει την αρχηγία και το κατεστημένο, ενώ πίσω από το παραβάν, αν εκφραζόταν ελεύθερα ο ψηφοφόρος, ακόμη και για τον αρχηγό, ίσως να είχαμε κοσμικές αλλαγές στη σύνθεση των κομμάτων.
Ας επανέλθουμε, όμως, στις δημοτικές εκλογές. Το σύστημα που επιβάλλεται νόμιμα, ακούγεται δημοκρατικό αλλά δεν είναι. Είναι φενάκη. Ο Νόμος λέγει ότι εκλέγεται ο υποψήφιος, που συγκεντρώνει τις περισσότερες ψήφους. Ωραία! Έχουμε τρεις υποψηφίους, αν όχι περισσότερους. Λαμβάνουν οι δύο από 33% των ψήφων και ο τρίτος 34%. Και εκλέγεται. Αλλά είναι δήμαρχος μειοψηφίας. Τα 66% του συνόλου δεν τα εκπροσωπεί. Επιβάλλεται, λοιπόν, δεύτερος γύρος στις δημοτικές εκλογές μεταξύ των δύο επικρατέστερων. Μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου γύρου νομιμοποιούνται οι συμμαχίες και συνεργασίες. Τώρα αυτό που συμβαίνει είναι σκέτη συναλλαγή, αφού κόμματα που συμμαχούν σε ένα Δήμο, αντιμάχονται έως θανάτου σε άλλο Δήμο. Τόσο η κυβέρνηση όσο και η βουλή πρέπει να επιδείξουν τον οφειλόμενο σεβασμό στην πλειοψηφία. Ό,τι διευρύνει τους δημοκρατικούς θεσμούς, ευεργετεί το σύνολο.
