Η Γαλάζια Χάρτα της Κοινοπολιτείας Vs κλιματική αλλαγή – Η Τζάνετ Σκότλαντ στον «Φ»
Η πρώτη στην ιστορία της Κοινοπολιτείας υπουργική σύνοδος για τους Ωκεανούς πραγματοποιήθηκε στην Κύπρο την Παρασκευή. Μια σύνοδος ξεχωριστής σημασίας εάν λάβουμε υπόψη του ότι 49 από τα 56 μέλη της Κοινοπολιτείας είναι νησιωτικά κράτη.
Η Πατρίτσια Τζάνετ Σκότλαντ, γενική γραμματέας της Κοινοπολιτείας βρέθηκε στην Κύπρο για το την ιστορική αυτή σύνοδο υπουργών Ωκεανών και με την ευκαιρία αυτή παραχώρησε συνέντευξη στον «Φ». Αναφέρθηκε τόσο στο ρόλο της Κοινοπολιτείας στο σημερινό κόσμο αλλά και το ρόλο που παίζει η Κύπρος σ’ αυτή την μοναδική, όπως την περιέγραψε οικογένεια κρατών.
Αναφερόμενη ειδικά στο θέμα της συνόδου η βαρόνη Σκότλαντ υπογράμμισε το γεγονός ότι η Κοινοπολιτεία κατάφερε να καταλήξει στη Γαλάζια Χάρτα, κάτι που δεν είχαν καταφέρει οργανισμοί όπως τα Ηνωμένα Έθνη. Η Κύπρος, υπογραμμίζει η βαρόνη Σκότλαντ, μάς βοηθά να δείξουμε το δρόμο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της προστασίας των ωκεανών. 
– Τι είναι αυτό που σάς φέρνει στην Κύπρο;
– Στην Κύπρο πραγματοποιήθηκε η πρώτη συνάντηση Υπουργών Ωκεανών της Κοινοπολιτείας. Η Κύπρος βρίσκεται στο επίκεντρο των προσπαθειών μας για τους ωκεανούς από τότε που θυμάμαι, αλλά κυρίως από το 2016 όταν ανέλαβα καθήκοντα Γενικής Γραμματέα της Κοινοπολιτείας. Συνειδητοποιήσαμε ότι η κλιματική αλλαγή αποτελούσε μια υπαρξιακή απειλή για όλα τα μέλη μας. Τα 49 από τα 56 κράτη μέλη της Κοινοπολιτείας είναι ωκεάνια κράτη και επομένως για κάθε ένα από αυτά ήταν εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα. Το 2016 όταν ανέλαβα, σκεφτήκαμε ότι χρειαζόταν να αναζητήσουμε ένα νέο μοντέλο για την κλιματική αλλαγή. Έτσι ξεκινήσαμε μια σειρά από συνεδρίες στις οποίες συμμετείχαν ωκεανολόγοι, κλιματολόγοι, άνθρωποι που ασχολούνταν με την κυκλική οικονομία κ.λπ. Τους φέραμε όλους μαζί για να μας πούν τι πρέπει να κάνουμε. Και η Κύπρος ήταν πάντα μέρος όλης αυτής της προσπάθειας.
Μέχρι το τέλος του 2016 αντιληφθήκαμε ότι ως Κοινοπολιτεία θα έπρεπε να αναπτύξουμε ένα νέο μοντέλο προς την κατεύθυνση της κλιματικής αλλαγής, προκειμένου να αντιστρέψουμε και όχι απλώς να την μετριάσουμε ή να προσαρμοστούμε σ’ αυτήν. Και στη συνέχεια εξετάσαμε και τους ωκεανούς, επειδή μέχρι τότε κανείς δεν είχε επικεντρωθεί πραγματικά στο θέμα των ωκεανών. Σε μια από τις συναντήσεις μας, ένας από τους ωκεανολόγους μάς ανέφερε πως «είναι σχεδόν πολύ αργά» και «αν δεν κάνουμε κάτι, όλα θα τελειώσουν». Τα ίδια τα μέλη μας είπαν πως δεν είναι αργά και δούλεψαν με πάθος για να διοργανώσουμε την πρώτη διάσκεψη για τους ωκεανούς στα Ηνωμένα Έθνη.
Αυτή η προσπάθεια ήταν μια προσπάθεια των Φίτζι, ενός από τα μέλη μας στην Κοινοπολιτεία. Και αυτό μας ώθησε να δημιουργήσουμε μια Γαλάζια Χάρτα, η οποία δεν θα ήταν απλώς ένα σύνθημα ή ένα έμβλημα, αλλά ένα πραγματικό σχέδιο δράσης που θα ενώνει τις χώρες μας μέσα από τη δημιουργία ομάδων δράσης. Η Κύπρος εκπροσωπούσε την Ευρώπη, οι Σεϋχέλλες την Αφρική, τα Φίτζι τον Ειρηνικό, τα Μπαρμπέιντος και η Γρενάδα την Καραϊβική, εργαστήκαμε εκπροσωπώντας όλες τις ηπείρους και έτσι «γεννήθηκε» η Γαλάζια Χάρτα η οποία υιοθετήθηκε στη σύνοδο CHOGM το 2018. Και συνεχίζουμε να εργαζόμαστε πάνω σ’ αυτό με την Κύπρο να βρίσκεται πάντα στο επίκεντρο των προσπαθειών. Και όταν αποφασίσαμε για την πρώτη σύνοδο υπουργών Ωκεανών η Κύπρος ήταν η πρώτη που σήκωσε το χέρι της για να αναλάβει την διοργάνωση και μας βοηθά να δείξουμε το δρόμο.
– Αυτός είναι και ο σημερινός ρόλος της Κοινοπολιτείας;
– Είμαστε τώρα 75 χρονών και αυτό που νομίζω πολλοί άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν είναι πως η νέα Κοινοπολιτεία είναι εντελώς διαφορετική από την παλιά ιδέα της αυτοκρατορίας. Νομίζω και η βασίλισσα το είχε πει από το 1953 πως είναι μια εντελώς νέα ιδέα, δεν βασίζεται στην παλιά ιδέα της αυτοκρατορίας. Βασίζεται σε ανεξάρτητες και κυρίαρχες χώρες που επιλέγουν να έρθουν μαζί προκειμένου να προσφέρουν για το κοινό καλό. Και ξεκίνησε – αν θυμάμαι – με οκτώ χώρες, μεταξύ των η Ινδία, το Μπαγκλαντές, το Πακιστάν, η Σρι Λάνκα. Χώρες οι οποίες πολέμησαν για την ανεξαρτησία τους να φύγουν από τον αυτοκρατορία, αλλά συνέχισαν να θέλουν να είναι μέρος μιας οικογένειας. Και σήμερα έχουμε όπως η Ρουάντα, η Ναμίμπια, το Καμερούν το Τόγκο, την Γκαμπόν. Χώρες οι οποίες δεν είχαν να κάνουν με την Κοινοπολιτεία αλλά έγιναν μέλη αυτής της οικογένειας.
Αυτό που μας ενώνει είναι δεν είναι η ύπαρξη μιας συνθήκης αλλά οι αρχές. Η πλειοψηφία έχει κοινές νομοθεσίες, κοινοβουλευτικά συστήματα και θεσμικά όργανα και αυτό καθιστά πιο εύκολη και αποτελεσματική την μεταξύ μας επικοινωνία. Σκεφτείτε ότι το μεταξύ μας εμπόριο ανέρχεται στα 700 δισεκατομμύρια δολάρια και συνεχώς αυξάνεται και στόχος μας είναι μέχρι το 2026 να φτάσουμε στο 1 τρισεκατομμύριο δολάρια και μέχρι το 2030 στα 2 τρισεκατομμύρια. Γεωγραφικά καλύπτουμε ολόκληρο τον κόσμο και οι αποφάσεις μας μπορεί να επηρεάζουν όλες της ηπείρους. Μπορούμε μέσα από τις συναντήσεις μας να κατανοούμε τι συμβαίνει τον κόσμο γύρω μας.
– Ακριβώς αυτό θα ήθελα να σας ρωτήσω στη συνέχεια, ποιες οι είναι οι σχέσεις ανάμεσα στα ίδια τα κράτη μέλη της Κοινοπολιτείας;
– Είναι κάτι που πολλά κράτη κάνουν εδώ και 75 χρόνια και μιλούν ως μια οικογένεια μέσα στην Κοινοπολιτεία. Παρακολουθώντας κανείς θα δει πως συμπεριφερόμαστε σαν οικογένεια. Και όπως σε κάθε οικογένεια υπάρχουν οι στιγμές που διαφωνούμε, στιγμές που δεν τα πάμε καλά, αλλά στο τέλος είμαστε μια οικογένεια και καταλήγουμε σε συναίνεση.
Έχουμε πολλά παραδείγματα που σε διεθνείς συνόδους δεν επιτυγχανόταν συμφωνία αλλά ερχόμαστε εμείς μετά ως Κοινοπολιτεία και συμφωνούσαμε. Παράδειγμα η Γαλάζια Χάρτα. Οι G20 δεν μπόρεσαν να συμφωνήσουν, στον ΟΗΕ δεν το κατάφεραν και ήρθαμε εμείς στη συνάντηση των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της Κοινοπολιτείας και συμφωνήσαμε σε όλα. Η ομορφιά της Κοινοπολιτείας είναι πως κάθε χώρα έχει μία ψήφο είτε είναι το Ναούρου με 11 χιλιάδες άτομα είτε είναι η Ινδία με 1,3 δισεκατομμύρια. Δεν έχει σημασία πόσο πλούσιος ή ισχυρός είναι κάποιος, όλοι γύρω από το τραπέζι της Κοινοπολιτείας είναι ίσοι μεταξύ τους. Κι αυτό βοηθά στον διάλογο αλλά και στον βρίσκονται λύσεις.
Kυπριακό ενδιαφέρον για μια σύνοδο CHOGM
– Θα έχουμε στο εγγύς μέλλον μας σύνοδο κορυφής της Κοινοπολιτείας στην Κύπρο;
– Αυτό είναι κάτι που πρέπει να ρωτήσετε τον Πρόεδρό σας. Κάθε σύνοδος κορυφής πραγματοποιείται κάθε φορά σε διαφορετική γεωγραφικά περιοχή. Είχαμε την Αφρική, τώρα έχουμε τον Ειρηνικό, το 2018 εμείς ως Ηνωμένο Βασίλειο είχαμε πάρει τη θέση του Βανουάτου, άρα δεν καλύφθηκε η σειρά της Ευρώπης.
Γνωρίζω ότι πριν μερικά χρόνια υπήρξε πρόταση για να διοργανώσει η Κύπρος μια σύνοδο κορυφής. Και εάν η Σαμόα μπορεί να φιλοξενήσει μια τέτοια σύνοδο γιατί όχι και η Κύπρος, η οποία το έπραξε και στο παρελθόν.
Η σύνοδος CHOGM είναι σημαντική γιατί δίνει την ευκαιρία σε ηγέτες από όλες αυτές τις χώρες να έρθουν μαζί στον ίδιο χώρο και να συζητήσουν, όχι μόνο επίσημα, πολλές φορές ελεύθερα για πολλά ζητήματα.
Και τώρα στη συνάντηση των υπουργών Ωκεανών θα δείτε πως ανεξαρτήτως από το που προέρχονται αγωνίζονται όλοι για το ίδιο θέμα. Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, η ρύπανση από τα πλαστικά και πολλά άλλα βρίσκονται στο επίκεντρο των συζητήσεών τους.
Μπορούν να μοιράζονται τα κοινά προβλήματα, αλλά μπορούν να μοιράζονται και λύσεις. Η κάθε χώρα μπορεί να μοιραστεί τη δική της εμπειρία και τεχνογνωσία με τις άλλες για να την βοηθήσει στην αντιμετώπιση των δικών της προβλημάτων, τα οποία φαίνονται ιδιαίτερα αλλά στο τέλος δεν είναι.
Η Κύπρος, για παράδειγμα, έκανε κάτι το καταπληκτικό αντιμετωπίζοντας την μεσογειακή αναιμία. Αντίθετα η Μαλδίβες αντιμετώπιζαν τρομερό πρόβλημα, είχαν ξοδέψει εκατομμύρια αλλά συνέχισαν να βλέπουν παιδιά και οικογένειες να πεθαίνουν χωρίς να μπορούν να το αντιμετωπίσουν.
Σε μια από τις συνόδους υπουργών Υγείας η Κύπρος αναφέρθηκε στο πως αντιμετώπισε το πρόβλημα της μεσογειακής αναιμίας με επιτυχία εδώ και 50 χρόνια. Και η Κύπρος ανέλαβε να βοηθήσει τις Μαλδίβες για να αντιμετωπίσει ένα πρόβλημα, ένα εφιάλτη που θεωρείτο ανυπέρβλητο και για το οποίο ξόδευαν μια περιουσία. Η απάντηση λοιπόν στο πρόβλημα που αντιμετώπιζαν οι Μαλδίβες βρισκόταν στην Κύπρο.
Αυτό που λέμε εμείς σήμερα είναι πως εάν ένας από εμάς ξοδέψει μια δεκάρα, μια λίρα ή ένα δολάριο δεν χρειάζεται να ξοδέψει και άλλος το ίδιο ποσό. Μπορούμε να συγκεντρώσουμε τις γνώσεις, τις εμπειρίες και τις τεχνογνωσίες μας και να βρούμε τις λύσεις.
