Γιάνος Μπόκα στον «Φ»: H EE να καθιστά τα κράτη – μέλη της ισχυρότερα
Η Ουγγαρία αναλαμβάνει την προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την 1η Ιουλίου, αμέσως μετά τις ευρωεκλογές, σε μια μεταβατική περίοδο για την ΕΕ στη διάρκεια της οποίας θα εκλεγεί νέος πρόεδρος της Κομισιόν και θα προκύψει η νέα σύνθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ευρωκοινοβουλίου.
Ο σχεδιασμός της ουγγρικής προεδρίας, όπως εξηγεί ο αρμόδιος για θέματα ΕΕ υπουργός, Γιάνος Μπόκα, προχωρεί στο πλαίσιο του σχεδιασμού που έγινε μαζί με το Βέλγιο και την Ισπανία. Η Ουγγαρία, όπως τονίζει ο Γ. Μπόκα, θέλει μια Ευρωπαϊκή Ένωση η οποία να καθιστά τα κράτη μέλη της ισχυρότερα και ως προεδρία θα επιδιώξει ισχυροποίηση της ΕΕ για να διασφαλίζει τα δικά της στρατηγικά συμφέροντα. 
– Εντάξει, η πρώτη μου ερώτηση έχει να κάνει με την επίσκεψή σας εδώ στην Κύπρο, τον σκοπό της, τις συναντήσεις που θα έχετε εδώ.
– Ο λόγος της επίσκεψής μου είναι πρωτίστως η προετοιμασία της προεδρίας μας στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αρχίζει την 1η Ιουλίου. Πρόθεσή μου είναι να επισκεφθώ τουλάχιστον μία φορά το κάθε κράτος μέλος πριν από την έναρξη της προεδρίας για να συζητήσω με τους ομολόγους μου το πώς βλέπουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση και να διασφαλίσω ότι το πρόγραμμα της προεδρίας μας θα αντικατοπτρίζει τις προτεραιότητες και τις προκλήσεις που εντοπίζουν όλα τα κράτη μέλη.
Και ταυτόχρονα τα κράτη μέλη θα δουν την ουγγρική προεδρία ως μια προεδρία που θα διαχειριστεί ομαλά τη θεσμική μετάβαση. Στην αρχή του νέου θεσμικού κύκλου.
Με την ομόλογό μου θα γίνει και μια ανταλλαγή εμπειριών και τεχνογνωσίας η οποία είναι πολύ χρήσιμη, ενόψει και του γεγονός ότι σύντομα η Κύπρος θα αναλάβει την προεδρία της ΕΕ.
– Ποιες είναι οι προτεραιότητες της ουγγρικής προεδρίας, οι κύριοι στόχοι και τι περιμένετε να επιτύχετε στο τέλος του έτους;
– Εξετάζοντας την προεδρία από θεσμική άποψη, η κύρια προτεραιότητα είναι να επιτευχθεί η μετάβαση. Έχουμε εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Ιούνιο. Η θητεία της Επιτροπής καθώς και του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου θα λήξει. Έτσι, η ουγγρική προεδρία θα είναι σε μια μεταβατική περίοδο. Και ένα από τα σημαντικότερα καθήκοντα της προεδρίας είναι να παράσχει συνέχεια στις θεσμικές δραστηριότητες και να διασφαλίσει ότι κατά τη διάρκεια αυτής της μεταβατικής περιόδου η Ευρωπαϊκή Ένωση θα είναι σε θέση να αντιδράσει σε όλες τις αναμενόμενες και απροσδόκητες προκλήσεις που μπορεί να προκύψουν.
Οι αναμενόμενες προκλήσεις είναι, για παράδειγμα, η έγκριση του προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το 2025 βάσει του τροποποιημένου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου και εν μέσω της θεσμικής μετάβασης. Επομένως, πρόκειται για μια μεγάλη πρόκληση. Και στη συνέχεια, φυσικά, υπάρχουν και οι απροσδόκητες προκλήσεις.
Όλες οι προεδρίες πριν από εμάς είχαν σχεδιάσει πολύ συνειδητά τις προτεραιότητες τους, αλλά στο τέλος της ημέρας οι περισσότερες κατέληξαν να διαχειρίζονται καταστάσεις κρίσης, οπότε είμαστε και γι’ αυτό προετοιμασμένοι.
Οι προτεραιότητες της προεδρίας βασίζονται στο “πρόγραμμα της τριπλής προεδρίας” που εγκρίθηκε από το Συμβούλιο και το οποίο αναπτύξαμε μαζί με την Ισπανία και το Βέλγιο. Έτσι, οι προτεραιότητες της Προεδρίας επικεντρώνονται στην οικονομική ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα θέλαμε να δούμε ότι θα αντιμετωπιστούν οι διαρθρωτικές ελλείψεις που οδηγούν στην απώλεια της ανταγωνιστικότητας εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και το πολιτικό και νομοθετικό πλαίσιο που έχει σχεδιαστεί για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων στον νέο θεσμικό κύκλο αναπτύσσεται ήδη υπό την ουγγρική προεδρία. Θα θέλαμε επίσης να αντιμετωπίσουμε τις δημογραφικές προκλήσεις που συνδέονται πολύ στενά με το ζήτημα της ανταγωνιστικότητας. Θα θέλαμε να αντιμετωπίσουμε το ζήτημα της μετανάστευσης, με ιδιαίτερη έμφαση στην εξωτερική της διάσταση.
Υπό την ουγγρική προεδρία θα διενεργήσουμε την ενδιάμεση επανεξέταση της πολιτικής συνοχής, με σκοπό να την ενσωματώσουμε στη συζήτηση για το νέο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο. Και φυσικά ένα από τα εμβληματικά έργα της προεδρίας θα είναι η ενίσχυση της ευρωπαϊκής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας στη βάση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας. Αυτό είναι επίσης ένα βασικό έργο. Η διεύρυνση βρίσκεται επίσης στο επίκεντρο της ουγγρικής πολιτικής για την ΕΕ, και θα θέλαμε να δούμε ότι αυτή θα παραμείνει μια αντικειμενική διαδικασία και προσεγγίζοντας κατά τρόπο ισοζυγισμένο την ανατολική τριάδα, δηλαδή Ουκρανία, Μολδαβία και Γεωργία, και φυσικά τα Δυτικά Βαλκάνια, που είναι ένα από τα παραδοσιακά βασικά γεωγραφικά σημεία εστίασης της Ουγγαρίας.
– Μία από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η ΕΕ είναι το τι συμβαίνει έξω από τα σύνορά της. Αναφέρατε τη μετανάστευση, θα μπορούσα επίσης να αναφέρω τη Μέση Ανατολή, την Ουκρανία. Αυτές τις προκλήσεις, πώς μπορεί να τις αντιμετωπίσει η ΕΕ;
– Ναι, συμφωνώ απόλυτα μαζί σας ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει επίσης προκλήσεις προερχόμενες από το εξωτερικό. Και ορισμένες από αυτές τις προκλήσεις είναι γεωπολιτικής και γεωστρατηγικής φύσης.
Αυτό που βλέπω τις τελευταίες δεκαετίες είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει χάσει μέρος της επιρροής της σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και στην άμεση γειτονιά της. Αν κοιτάξω τη Μέση Ανατολή, τα Δυτικά Βαλκάνια ή την ανατολική γειτονιά, βλέπω ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δυσκολεύεται να διεκδικήσει τα στρατηγικά της συμφέροντα. Αυτό λοιπόν που νομίζω είναι πως η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να είναι σε θέση να κάνει είναι να αξιολογεί αυτόνομα τα στρατηγικά της συμφέροντα και στη συνέχεια να βρίσκει τρόπους και μέσα για να σχεδιάζει και να αναπτύσσει πολιτικές που είναι καλά ενισχυμένες ώστε να διασφαλίζονται αυτά τα στρατηγικά συμφέροντα.
Νομίζω ότι και με τους δύο τρόπους η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει πολλά να πετύχει. Και ελπίζω ότι η ουγγρική προεδρία θα είναι σε θέση να συμβάλει σε αυτή τη προσπάθεια.
– Η Κύπρος και η Ουγγαρία έγιναν μέλη της ΕΕ την ίδια ημέρα, πριν από 20 χρόνια. Τα συναισθήματα μετά από 20 χρόνια ως μέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης;
– Ίσως το σημείο εκκίνησης για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα είναι πως όσον αφορά την Ουγγαρία η συμμετοχή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει εναλλακτική επιλογή. Είμαστε μέρος της ευρωπαϊκής οικογένειας, ιστορικά, πολιτιστικά, οικονομικά. Γεωστρατηγικά, είμαστε μέρος της Ευρώπης και μέρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τούτου λεχθέντος, ακριβώς επειδή ανήκουμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, θα θέλαμε να δούμε μια Ευρωπαϊκή Ένωση λειτουργική, ανταγωνιστική, που βοηθά τα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν προκλήσεις που δεν θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν μόνα τους. Έτσι, βλέπουμε την Ευρωπαϊκή Ένωση ως μια πλατφόρμα και ένα χώρο συνεργασίας, που κάνει τα κράτη μέλη μαζί ισχυρότερα από ό,τι είναι μεμονωμένα.
Η προσέγγιση αυτή απαιτεί σημαντικές αλλαγές στη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έτσι ώστε η ΕΕ να καθιστά τα κράτη μέλη ισχυρότερα και να μη στερεί από τα κράτη μέλη τους πόρους και τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που τα ίδια αντιμετωπίζουν. Αυτό απαιτεί αλλαγή παραδείγματος, αυτό απαιτεί αλλαγή οπτικής γωνίας, και νομίζω ότι τα αποτελέσματα των εκλογών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα ενισχύσουν αυτή την ανάγκη. Και στη συνέχεια, τα κράτη μέλη και τα θεσμικά όργανα θα πρέπει να βγάλουν τα κατάλληλα συμπεράσματα από αυτό.
– Πιστεύετε ότι οι επερχόμενες εκλογές είναι σημαντικές για τις χώρες της ΕΕ ή για την Ευρωπαϊκή Ένωση στο σύνολό της;
– Νομίζω ότι οι εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι εκλογές για ένα θεσμικό όργανο της ΕΕ. Και θεωρώ πάντα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ως θεσμικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχει τους ρόλους και τα προνόμιά του βάσει των συνθηκών, τα οποία όλα τα θεσμικά όργανα και τα κράτη μέλη πρέπει να σέβονται. Τούτου λεχθέντος, πιστεύω ότι οι εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι περισσότερο εθνικές εκλογές παρά ευρωπαϊκές εκλογές, παρόλο που υπάρχουν γενικότερα θέματα που εξετάζονται σε κάθε μία από αυτές τις εκλογές.
Ωστόσο, οι εκστρατείες αυτές είναι πρωτίστως εθνικές εκστρατείες που διεξάγονται από εθνικές πολιτικές δυνάμεις που ασχολούνται με εθνικά θέματα στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής συνεργασίας. Βλέπω όμως ότι στο τέλος της ημέρας θα υπάρξει μια ευρωπαϊκή τάση που θα γίνει ορατή μετά τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και αυτή θα είναι μια σημαντική μετατόπιση προς τα δεξιά που ίσως καταστήσει αναγκαία την επανεξέταση των πολιτικών που υιοθετήθηκαν κατά τη διάρκεια του τρέχοντος θεσμικού κύκλου.
Κύπρος – Ουγγαρία στην ίδια σελίδα
– Η επόμενη ερώτησή μου έχει να κάνει με τις σχέσεις της Ουγγαρίας και της Κύπρου σε διμερές επίπεδο αλλά και ως μέλη της ΕΕ;
– Νομίζω ότι οι διμερείς σχέσεις μεταξύ Ουγγαρίας και Κύπρου αναπτύσσονται κατά τρόπο αξιοσημείωτο. Αυτό αποδεικνύεται και από τα επίσημα εγκαίνια των νέων εγκαταστάσεων της πρεσβείας εδώ στη Λευκωσία που θα γίνουν την ερχόμενη εβδομάδα. Επίσης, τη δική μου επίσκεψη θα ακολουθήσει επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών και Εμπορίου, η οποία αποτελεί επίσης απόδειξη των αναπτυσσόμενων διμερών σχέσεων. Πέραν αυτών, υπάρχει ένας αριθμός Ούγγρων που εργάζονται στην Κύπρο και ο αριθμός αυτός έχει αυξηθεί μετά το Brexit. Η Κύπρος αποτελεί έναν από τους πρωταρχικούς στόχους για ουγγρικές επενδύσεις κεφαλαίου, οπότε θεωρώ ότι το πλαίσιο είναι πολύ ευνοϊκό για την περαιτέρω ανάπτυξη των σχέσεων.
Βλέποντας τις σχέσεις των δύο χωρών, ως υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, και μέσα στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, σημειώνω μια σειρά από θέματα στα οποία τα συμφέροντά μας συμπίπτουν, παρόλο που η γεωπολιτική θέση της Ουγγαρίας και της Κύπρου είναι αρκετά διαφορετική και φυσικά οι προτεραιότητες, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, δεν είναι ταυτόσημες.
Βλέπω όμως μια σειρά από τομείς όπου είμαστε σε μεγάλο βαθμό στην ίδια σελίδα, και σ’ αυτούς τους τομείς συμπεριλαμβάνονται η ανταγωνιστικότητα, η συνοχή, η ευρωπαϊκή ασφάλεια και αμυντική πολιτική και η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία. Επίσης είναι η μετανάστευση και η ανάγκη αντιμετώπισης της εξωτερικής διάστασης της μετανάστευσης και της καταπολέμησης της παράνομης διακίνησης προσώπων, η συνεργασία με τις χώρες εταίρους, και η αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών της μετανάστευσης.
