Table of Contents
Σύντομο ιστορικό των προσπαθειών για έλευση φυσικού αεριού στην Κύπρο
Το ιστορικό των προσπαθειών που έχουν γίνει από το 2005, για έλευση φυσικού αερίου στην Κύπρο και τη χρήση του ως καύσιμη ύλη στις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, είναι μια μελανή πτυχή στην ιστορία των ενεργειακών της Κύπρου, που πρέπει να καταγραφεί και να αναδειχθεί, για να αντιληφθεί η κοινωνία την τραγική πορεία στην οποία οδηγείται ο τόπος από τους εκάστοτε κρατούντες και τους διάφορους κύκλους επιρροής.
- Η πρώτη προσπάθεια
Η πρώτη προσπάθεια για έλευση φυσικού αερίου στην Κύπρο είχε αναληφθεί από το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας γύρω στο 2005, με στόχο την ανέγερση χερσαίου τερματικού αποθήκευσης και επαναεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στο Βασιλικό. Το φυσικό αέριο θα χρησιμοποιείτο ως καύσιμη ύλη στις συμβατικές μονάδες παραγωγής της ΑΗΚ στον ηλεκτροπαραγωγό σταθμό Βασιλικού. Θα συνέτεινε άμεσα στην πιο εύρυθμη και αποδοτική λειτουργία των μονάδων παραγωγής και ταυτόχρονα θα επέφερε σημαντικά περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη, σε σύγκριση με τη χρήση του μαζούτ.
Και ενώ είχε προχωρήσει κανονικά η όλη διαδικασία και είχε φτάσει στο στάδιο προκήρυξης διαγωνισμού για την κατασκευή του χερσαίου τερματικού, ξαφνικά, γύρω στο 2006, παρουσιάσθηκε με έντονο τρόπο μια αντίδραση εναντίον της συγκεκριμένης πρότασης/λύσης και άρχισαν να προβάλλονται νέες προτάσεις / εισηγήσεις για πλωτή μονάδα ή ακόμα και την εισαγωγή συμπιεσμένου φυσικού αερίου, αντί του χερσαίου τερματικού που προνοούσε ο αρχικός σχεδιασμός. Και αυτό οδήγησε τελικά την όλη προσπάθεια σε κατάρρευση, με όλα τα αρνητικά συνεπακόλουθα. Οι εγνωσμένου κύρους τεχνικοί σύμβουλοι που είχαν προσληφθεί από το Υπουργείο Ενέργειας για το υπόψη έργο υποχρεώθηκαν να αποχωρήσουν, αφού το κράτος αποδέχτηκε να καταβάλει σημαντικές αποζημιώσεις.
- Η δεύτερη προσπάθεια
Το 2008, αξιολογώντας την κατάσταση και την ανάγκη για χρήση φυσικού αερίου το συντομότερο δυνατό στις μονάδες παραγωγής στον ηλεκτροπαραγωγό σταθμό του Βασιλικού, ανατέθηκε στην ΑΗΚ να προχωρήσει την όλη διαδικασία για έλευση του φυσικού αερίου. Και ενώ προχώρησε κανονικά η όλη διαδικασία και όλα ήσαν έτοιμα για να υπογραφούν οι συμβάσεις, μεταξύ ΑΗΚ και KOGAS και ΔΕΦΑ με τη SHELL, ξαφνικά προς το τέλος του 2010 άρχισαν οι αντιδράσεις και παρεμβάσεις, με αποτέλεσμα τον Γενάρη του 2011 να οδηγηθεί σε κατάρρευση και αυτή η πολύ σημαντική και αξιόλογη προσπάθεια.
Πέραν των αβάσιμων ισχυρισμών που είχαν προβληθεί, για να μην προχωρήσει η διαδικασία αυτή, είχε επίσης τεθεί στη δημόσια συζήτηση και το δικαιολογητικό ότι υπήρχε ενδεχόμενο να ανακαλύψουμε και εμείς το δικό μας φυσικό αέριο. Συνεπώς, δεν θα έπρεπε να προχωρήσουμε με το έργο αυτό.
Τα αποτελέσματα είναι γνωστά. Είμαστε τώρα στο τέλος του 2023 και παρόλο που έχει ανακαλυφθεί φυσικό αέριο στο κοίτασμα Αφροδίτη προς το τέλος του 2011, δεν έχουμε ακόμα καταφέρει να φέρουμε το φυσικό αέριο στην Κύπρο για σκοπούς ηλεκτροπαραγωγής, με όλα τα αρνητικά συνεπακόλουθα. Ούτε και έχει αξιοποιηθεί το κοίτασμα Αφροδίτη.
- Η τρίτη προσπάθεια
Το υπό ανέγερση τερματικό αποθήκευσης και επαναεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στο Βασιλικό.
Μετά την παρέλευση σχεδόν μιας δεκαετίας, κατά την οποία δεν υπήρξε καμιά ουσιαστική πρόοδος ή εξέλιξη για την έλευση φυσικού αερίου στην Κύπρο, ξεκίνησε από τη ΔΕΦΑ μια νέα προσπάθεια. Αφού ολοκληρώθηκαν οι διαδικασίες ετοιμασίας, προκήρυξης και κατακύρωσης του σχετικού διαγωνισμού, τον Δεκέμβριο του 2019 υπογράφηκε το Συμβόλαιο/Σύμβαση με τον επιτυχόντα εργολάβο για το τερματικό αποθήκευσης και επαναεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στο Βασιλικό. Τον Μάιο του 2020 έγινε και η κατάθεση του θεμέλιου λίθου του έργου.
Παρά τα διαχρονικά προβλήματα και τις σοβαρές καθυστερήσεις που παρουσίασε το έργο στα αρχικά στάδια, σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα φαίνεται ότι αρκετά από αυτά έχουν υπερπηδηθεί και το έργο παρουσιάζει σημαντική πρόοδο στα τελευταία δύο χρόνια και βρίσκεται τώρα στα τελικά στάδια ολοκλήρωσης. Με βάση τα ίδια δημοσιεύματα, εκκρεμεί ακόμη η ολοκλήρωση της κατασκευής της υποδομής που αφορά την προβλήτα και το σύστημα/αγωγών παροχής φυσικού αερίου προς τις μονάδες παραγωγής της ΑΗΚ και των ανεξάρτητων παραγωγών στην περιοχή του Βασιλικού.
Σε σχέση με το ενεργειακό πρόβλημα της Κύπρου, ειδικά για το φυσικό αέριο και τη νέα προσπάθεια της ΔΕΦΑ για εισαγωγή φυσικού, αερίου, που αφορά το υπό ανέγερση τερματικό στο Βασιλικό, ο έντιμος υπουργός Ενέργειας, με δημόσιες δηλώσεις του, έχει αναφέρει μεταξύ άλλων και τα εξής:
(i) Η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος στην Κύπρο είναι πολύ ψηλή και ασύμφορη και πρωταρχικός στόχος είναι να μειωθεί η τιμή του. Συγκεκριμένα, έχει αναφέρει και τονίσει κατ’ επανάληψη ότι ο στόχος μας είναι να μειωθεί η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος από τα 35 σεντ / kWh, που είναι τώρα, σε 14 σεντ/kWh, για να είναι ανταγωνιστική η οικονομία μας. Για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει να εισαχθεί φυσικό αέριο με αγωγό, το οποίο θα χρησιμοποιηθεί για την ηλεκτροπαραγωγή της Κύπρου.
Το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) που θα φτάνει με ειδικά πλοία στο Βασιλικό και θα επαναεριοποιείται στο υπό ανέγερση τερματικό στο Βασιλικό, θα είναι μια ακριβή και συνεπώς ασύμφορη λύση ως καύσιμη ύλη για τη συμβατική ηλεκτροπαραγωγή. Και αυτό, παρά την αναμενόμενη μείωση στο κόστος των ρύπων, σε σύγκριση με το μαζούτ και το ντίζελ που χρησιμοποιεί τώρα η ΑΗΚ.
(ii) Ενόψει τούτου, θα πρέπει να προχωρήσουμε ως εναλλακτική επιλογή, για μελέτη από ενδιαφερόμενες εταιρείες, την εισαγωγή φυσικού αερίου σε αέρια μορφή μέσω αγωγού, είτε από το δικό μας κοίτασμα Αφροδίτη, είτε από τα κοιτάσματα του Ισραήλ για την ηλεκτροπαραγωγή μας ή και για υγροποίηση σε τερματικό υγροποίησης φυσικού αερίου που θα κατασκευαστεί, προς εξαγωγή σε άλλες χώρες. Προτεραιότητα δεν είναι η εξαγωγή του φυσικού αερίου (LNG) αλλά η κάλυψη των αναγκών της Κύπρου.
(iii) Με την εισαγωγή φυσικού αερίου σε αέρια μορφή μέσω αγωγού, είτε από το δικό μας κοίτασμα Αφροδίτη, είτε από τα κοιτάσματα του Ισραήλ για την ηλεκτροπαραγωγή μας, το υπό κατασκευή τερματικό αποθήκευσης και επαναεριοποίησης του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στο Βασιλικό, θα παραμείνει ως μια εναλλακτική εφεδρική λύση, για να υπάρχει ασφάλεια εφοδιασμού στον τόπο.
Σχετικό με τα πιο πάνω είναι και το περιεχόμενο της συνέντευξης του έντιμου υπουργού στο περιοδικό Insider, Τεύχος 35, Ιούνιος 2023.
Β. Ερωτήματα και Προβληματισμοί που εγείρονται, καθώς επίσης διαπιστώσεις και επιπτώσεις στον τόπο.
Με βάση τα πιο πάνω και παρά το γεγονός ότι το υπό κατασκευή τερματικό αποθήκευσης και επαναεριοποίησης του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στο Βασιλικό βρίσκεται στα τελικά στάδια ολοκλήρωσης του, από τις δηλώσεις του υπουργού Ενέργειας φαίνεται ότι και η τρίτη αυτή σημαντική προσπάθεια για έλευση φυσικού αερίου άρχισε τώρα να δέχεται σοβαρή κριτική και αμφισβήτηση. Αντί να τύχει κάθε δυνατής βοήθειας και στήριξης από τη πολιτεία, έχει ήδη κριθεί ότι θα είναι μια ασύμφορη λύση, καθότι δεν θα είναι ανταγωνιστική η καύσιμη ύλη που θα παράγεται για τις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής και συνεπώς δεν θα συμβάλει στη μείωση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας.
Ο υπουργός Ενέργειας έχει δημόσια δηλώσει ότι με την εισαγωγή φυσικού αερίου σε αέρια μορφή, μέσω αγωγού, για την ηλεκτροπαραγωγή μας, το τερματικό αποθήκευσης και επαναεριοποίησης του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στο Βασιλικό, θα παραμείνει απλά ως μια εφεδρική λύση, για να υπάρχει ασφάλεια εφοδιασμού.
Δηλαδή, παρά την τεράστια επένδυση που έχει γίνει για αυτό το έργο, που έχει σχεδόν ολοκληρωθεί και θα στοιχίσει πέραν των 300 εκ. ευρώ, προτείνεται να παραμείνει ανενεργό και στην ουσία σε αχρησία, απλά για να παρέχει ασφάλεια εφοδιασμού στον τόπο, σε περίπτωση που συμβεί κάποια βλάβη στην παροχή φυσικού αερίου, που θα έρχεται σε αέρια μορφή μέσω αγωγού, ο οποίος θα κατασκευαστεί από το κοίτασμα Αφροδίτη ή τα κοιτάσματα του Ισραήλ.
Ενόψει τούτου τίθεται το εξής ερώτημα:
Η τιμή του φυσικού αερίου που θα παράγεται από το τερματικό αποθήκευσης και επαναεριοποίησης του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στο Βασιλικό μπορεί να είναι ψηλότερη από την τιμή του φυσικού αερίου σε αέρια μορφή που θα έρχεται μέσω αγωγού από το κοίτασμα Αφροδίτη ή από τα κοιτάσματα του Ισραήλ.
Έστω και εάν αυτό ισχύει, μπορεί να δικαιολογηθεί μια τέτοια απόφαση και να παραμείνει το έργο αυτό ανενεργό, λαμβάνοντας υπόψη το τεράστιο κόστος των 300 εκ. ευρώ με το οποίο έχει ήδη επιβαρυνθεί ο τόπος, για ένα από τα μεγαλύτερα έργα που έχουν αναληφθεί στην Κύπρο από την πολιτεία; Δεν θα ήτο καλύτερο και πιο σοφό να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια ούτως ώστε να καταστεί δυνατή η πλήρης αξιοποίηση αυτού του τόσο μεγάλου, σημαντικού και δαπανηρού έργου;
Δεν πρέπει επιτέλους η πολιτεία να προχωρήσει άμεσα με την ετοιμασία ενός μακροπρόθεσμου στρατηγικού ενεργειακού σχεδιασμού για το ενεργειακό μείγμα του τόπου και ειδικά για το φυσικό αέριο, για να μην παρουσιάζονται όλες αυτές οι αβεβαιότητες που υπάρχουν σήμερα;
Στη βάση αυτού του σχεδιασμού δεν θα μπορούσε να διερευνηθεί η πιθανότητα κατά πόσο, μέσα στα πλαίσια της νομιμότητας, συνεργασιών αλλά και συνεργειών που θα αναπτυχθούν, να εξασφαλισθεί /συνομολογηθεί μια σύμβαση με καλές και συμφέρουσες τιμές για το υγροποιημένου φυσικό αέριο (LNG) που θα χρειάζεται η Κύπρος για την ηλεκτροπαραγωγή της, από τα τερματικά της Αιγύπτου;
Εάν αυτό καταστεί δυνατό, δεν θα συμβάλει στην απόσβεση του μεγάλου κεφαλαιουχικού κόστους που θα στοιχίσει στον τόπο το τερματικό αποθήκευσης και επαναεριοποίησης του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στο Βασιλικό και να το καταστήσει πιο ανταγωνιστικό και κατ’ επέκταση να συμβάλει άμεσα στη μείωση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας;
Συνοπτικά, με την εισήγηση του κυρίου υπουργού θα χρειαστούν μερικά δισεκατομμύρια για την κατασκευή αγωγού προς την Κύπρο και την κατασκευή τερματικού υγροποίησης φυσικού αερίου, ενώ το υπό ανέγερση τερματικό επαναεριοποίησης του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στο Βασιλικό θα παραμείνει ως μια εναλλακτική εφεδρική λύση, για να υπάρχει ασφάλεια εφοδιασμού.
Γ. Καταληκτικό: Επείγει το τερματικό LNG στο Βασιλικό
Θα πρέπει να παρασχεθεί κάθε βοήθεια και στήριξη στη ΔΕΦΑ, ώστε να ολοκληρωθούν τα αναγκαία έργα υποδομής στο υπό ανέγερση σημαντικό έργο του τερματικού αποθήκευσης και επαναεριοποίησης του LNG στο Βασιλικό, για να καταστεί δυνατή η χρήση του φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή, το συντομότερο.
Αυτό είναι άκρως απαραίτητο γιατί:
(i) η εξοικονόμηση από τη μείωση στο μεγάλο κόστος των ρύπων από τη χρήση μαζούτ και ντίζελ υπολογίζεται ότι θα είναι πέραν των 80 εκ. ευρώ τον χρόνο.
(ii) η χρήση αερίου θα συμβάλει στην αύξηση της αποδοτικότητας των συμβατικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής. Οι συμβατικές μονάδες της ΑΗΚ στο Βασιλικό έχουν επηρεαστεί πολύ αρνητικά και παρουσιάζουν συχνά και σοβαρά προβλήματα και βλάβες, λόγω της μακροχρόνιας χρήσης μαζούτ και ντίζελ αλλά και από τη χρήση των αντιρρυπαντικών συστημάτων που εγκαταστάθηκαν τα τελευταία χρόνια.
(iii) οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η 6η μονάδα συνδυασμένου κύκλου της ΑΗΚ στο Βασιλικό, δυναμικότητας 160 MW, που προγραμματίζεται να λειτουργήσει εντός του 2024, θα λειτουργεί μόνο με φυσικό αέριο. Άρα, πρέπει να καταστεί δυνατή η παροχή αερίου στο Βασιλικό εντός 2024.
(iv) Το ίδιο πρόβλημα θα αντιμετωπίσει και ο σταθμός του ανεξάρτητου παραγωγού PEC, με μονάδα συνδυασμένου κύκλου δυναμικότητας 260 MW, που είναι υπό κατασκευή στην περιοχή Βασιλικού, καθώς επίσης και ο σταθμός Paramount Energy, με μηχανές εσωτερικής καύσης, δυναμικότητας 100 MW, που επίσης θα ανεγερθεί στην περιοχή.
Εάν καθυστερήσει η λειτουργία του υπό ανέγερση τερματικού δεν θα καταστεί δυνατή η παροχή φυσικού αερίου στις πιο πάνω εγκαταστάσεις, με όλα τα αρνητικά συνεπακόλουθα.
Είναι ενδεχόμενο να υπάρξει και θέμα επάρκειας παραγωγής σε περιόδους αιχμής, ανάλογα και με τη διαθεσιμότητα των υφιστάμενων συμβατικών μονάδων της ΑΗΚ και ειδικά των πεπαλαιωμένων ρυπογόνων μονάδων της Δεκέλειας, που παρουσιάζουν συχνά και σοβαρά προβλήματα και βλάβες.
Με βάση τα πιο πάνω, είναι φανερό ότι η λειτουργία του τερματικού αποθήκευσης και επαναεριοποίησης του LNG στο Βασιλικό είναι άκρως απαραίτητη για τον τόπο και επιβάλλεται να αρχίσει το συντομότερο. Σε αντίθεση με το μαζούτ και το ντίζελ, το φυσικό αέριο είναι ένα πολύ πιο φιλικό και κατάλληλο καύσιμο, για χρήση ως καύσιμη ύλη στις μονάδες συμβατικής ηλεκτροπαραγωγής.
Αποθήκευση και ασφάλεια εφοδιασμού
Όσον αφορά την ασφάλεια εφοδιασμού καυσίμου, που πρέπει να καλύπτει μια χρονική περίοδο 90 ημερών, τίθεται το εξής ερώτημα:
Δεν θα μπορούσε η αναγκαία ασφάλεια εφοδιασμού να διασφαλισθεί με υγρά καύσιμα, εφόσον υπάρχει ήδη και λειτουργεί η υποδομή;
Εάν αυτό δεν επιτραπεί λόγω περιβαλλοντικών περιορισμών, δεν θα μπορούσε να διασφαλισθεί η αναγκαία ασφάλεια εφοδιασμού με αύξηση στη δυνατότητα αποθήκευσης του φυσικού αερίου από 45 περίπου μέρες (που υπολογίζεται ότι θα έχει το τερματικό) σε 90 ημέρες; Η σχετικά χαμηλή δυνατότητα αποθήκευσης που θα έχει το υπό ανέγερση τερματικό αποθήκευσης και επαναεριοποίησης στο Βασιλικό είναι ένα μειονέκτημα που πιθανώς έχει προέλθει από λανθασμένη εκτίμηση των αναγκαίων ποσοτήτων για τις ανάγκες της ηλεκτροπαραγωγής της Κύπρου.
Πρώην Διευθυντής Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου (ΔΣΜΚ)
Πηγή: energymag.gr
