Εδώ και σχεδόν 15 χρόνια, μια ομάδα ακαδημαϊκών ασχολείται με το μεγάλο ερώτημα: Είναι το αποτύπωμα του ανθρώπου πάνω στη Γη τόσο δραματικό ώστε να μιλάμε για μια νέα εποχή γεωλογικού χρόνου;

Μάλλον ναι, τείνουν να καταλήξουν, ανακοινώνοντας χθες, Τρίτη το βασικό τους επιχείρημα για αυτό.

Από την κλιματική αλλαγή και την ατμοσφαιρική ρύπανση έως την απώλεια ειδών πανίδας και χλωρίδας, οι άνθρωποι έχουν «χαράξει» το αποτύπωμά τους πάνω στη Γη με τόση δύναμη και τέτοια μονιμότητα, ώστε οι επιστήμονες υποστηρίζουν πως από τα μέσα του 20ου αιώνα έχει ξεκινήσει μια νέα γεωλογική εποχή, η Ανθρωπόκαινος.

Η επιστημονική ομάδα γνωστοποίησε πως μια απομονωμένη λίμνη στο Οντάριο του Καναδά εκπροσωπεί την αρχή της Ανθρωπόκαινης εποχής, ενός δυνητικά νέου κεφαλαίου στην ιστορία των 4,6 δισεκατομμυρίων χρόνων της Γης, που θα μπορούσε σύντομα -μαζί με την Κάμβρια, την Ιουρασική και την Κρητιδική περίοδο- να σηματοδοτήσει μια νέα εποχή σημαντικών πλανητικών αλλαγών. 

Γιατί η λίμνη Κρόφορντ

Οι επιστήμονες επέλεξαν τη λίμνη Κρόφορντ μεταξύ άλλων 11 υποψήφιων τοποθεσιών, καθώς περιλάμβανε τα σαφέστερα και πιο εμφανή δείγματα της ανθρωπογενούς επίδρασης στην παγκόσμια γεωλογική ιστορία, σημείωσαν οι εκπρόσωποι της ομάδας σε ενημέρωση Τύπου στη Λιλ της Γαλλίας.

Παρότι υπάρχουν στοιχεία από κάθε γωνιά του πλανήτη που καταγράφουν τις επιπτώσεις της καύσης ορυκτών καυσίμων, των πυρηνικών όπλων, της απόρριψης λυμάτων, λιπασμάτων και πλαστικών σε ξηρά και θάλασσα κ.ο.κ, οι επιστήμονες προτείνουν τη μικρή αλλά βαθιά λίμνη έξω από το Τορόντο του Καναδά ως «δείκτη» των γεωλογικών αυτών αλλαγών, επειδή οι ετήσιες επιπτώσεις των ανθρώπινων δραστηριοτήτων που καταγράφονται στο έδαφος, την ατμόσφαιρα και τη βιολογία της Γης, διατηρούνται με φοβερή «διαύγεια» στα ιζηματογενή της στρώματα.

Η ομάδα επιδιώκει να καθορίσει μια συγκεκριμένη ημερομηνία έναρξης της Ανθρωπόκαινου με τη μέτρηση των επιπέδων πλουτωνίου στον πυθμένα της λίμνης Κρόφορντ, βάθους 29 μέτρων και έκτασης 24.000 τετραγωνικών μέτρων.

«Η Κρόφορντ είναι τέλεια γι’αυτό. Ένας πυρήνας από τις λάσπες του πυθμένα του μοιάζει με ένα τεράστιο βρώμικο γλειφιτζούρι, αλλά περιέχει αυτά τα όμορφα, πολυστρωματικά ιζήματα. Αυτά τα στρώματα που μεταφράζονται σε έτη, καταγράφουν το αποτέλεσμα της καύσης ορυκτών καυσίμων, πλουτώνιο, αλλαγές στη γεωχημεία, αλλαγές στη μικρο-οικολογία, κοινώς όλα τα στοιχεία εκείνα που καταδεικνύουν περιβαλλοντική αλλαγή» εξηγεί ο γραμματέας της Ομάδας Εργασίας για την Ανθρωπόκαινο (AWG), δρ. Σάιμον Τέρνερ.

Η ανθρωπόκαινος

Αποκαλείται Ανθρωπόκαινος περίοδος (Anthropocene), όρος που προέρχεται από τα ελληνικά, και πιστεύεται πως ξεκίνησε κάποια στιγμή μεταξύ 1950 και 1954, σύμφωνα με τους επιστήμονες.

Η ιδέα της Ανθρωπόκαινου περιόδου προτάθηκε σε ένα επιστημονικό συνέδριο πριν από 20 και πλέον χρόνια από τον σπουδαίο νομπελίστα χημικό Πάουλ Κρέτσεν. 

Έκτοτε, το θέμα απασχολεί τους επιστήμονες που τελικά συγκρότησαν την ομάδα εργασίας για να μελετήσει αν ήταν απαραίτητος ο προσδιορισμός μιας τέτοιας εποχής, και αν ναι, ποιο είναι το χρονικό σημείο έναρξης και η εμβέλειά της.

«Είναι σαφές πως η κλίμακα της αλλαγής έχει ενταθεί ασύλληπτα και αυτό οφείλεται στον ανθρώπινο παράγοντα» σημειώνει ο γεωλόγος και καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Λέστερ, Κόλιν Γουότερς, επικεφαλής της Ομάδας Εργασίας Ανθρωπόκαινου (Anthropocene Working Group).

Αυτό καθιστά τη δύναμη των ανθρώπων σε ανάλογη θέση με τον μετεωρίτη που προσέκρουσε στη Γη πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια αφανίζοντας τους δεινοσαύρους και σηματοδοτώντας την Καινοζωϊκή Εποχή. Όμως, ενώ ο μετεωρίτης ξεκίνησε μια εντελώς νέα εποχή, οι επιστήμονες προτείνουν πως οι άνθρωποι άρχισαν μια νέα περίοδο που είναι πολύ μικρότερη γεωλογικά.

Η καθιέρωση του όρου θα αποτελεί την επιστημονική επιβεβαίωση πως η άνθρωποι έχουν αλλάξει τόσο δραματικά τη Γη τις τελευταίες δεκαετίες, ώστε η τρέχουσα γεωλογική εποχή, η Ολόκαινος -που ξεκίνησε πριν από 11.700 χρόνια και προλείανε το δρόμο για την ανάδυση πολύπλοκων ανθρώπινων πολιτισμών-  έχει παρέλθει οριστικά.

Σύμφωνα με την πρόταση της επιστημονικής ομάδας εργασίας, η Ανθρωπόκαινος θα διαδεχτεί την Ολόκαινο. Βεβαίως, για να γίνει αυτό, η πρόταση αυτή πρέπει να εγκριθεί από τρία διαφορετικά σώματα γεωλόγων και να υπογραφεί σε ένα μεγάλο συνέδριο.

«Αν γνωρίζετε τις ελληνικές τραγωδίες, ξέρετε πως η εξουσία, η ύβρις και η τραγωδία πάνε χέρι-χέρι», σημειώνει με νόημα η ιστορικός Επιστημών στο Χάρβαρντ, Ναόμι Ορέσκες, μέλος της ομάδας εργασίας. «Αν δεν αντιμετωπίσουμε τις βλαβερές επιπτώσεις των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, με πιο “ηχηρή” την καταστροφική κλιματική αλλαγή, οδεύουμε προς την τραγωδία».

Πηγή: New York Times/ΒΒC/NPR , kathimerini.gr