Το masterplan του Hafencity: Ένα πρότυπο μοντέλο ανάπτυξης
Ζούμε σε πόλεις που αναπτύχθηκαν αυθαίρετα και κάπως έτσι συνεχίζουν να αναπτύσσονται μέχρι και σήμερα.
Αυτό συμβαίνει κυρίως εξαιτίας της εξόφθαλμης αδυναμίας του κράτους να παράξει μακροπρόθεσμες πολεοδομικές στρατηγικές και πολιτικές και να τις υλοποιήσει, επενδύοντας τα ανάλογα κονδύλια για αυτό τον σκοπό. Η ελεύθερη αγορά συνήθως προλαβαίνει την πολιτεία και χαράζει το αποτύπωμά της στο αστικό μας περιβάλλον, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να μένουν πίσω, με την αίσθηση ότι οι πόλεις δεν τους ανήκουν πια, αφού οι σχεδιασμοί δεν συμπεριλαμβάνουν τις ανάγκες τους. Κι ενω δημόσιο συμφέρον υπονομεύεται και οι δημόσιοι χώροι συμπυκνώνονται, το ζωτικό μας περιβάλλον γίνεται όλο και πιο ανοίκειο.
Αυτό που ζούμε σήμερα στον τόπο μας, δεν αποτελεί το μοναδικό μοντέλο ανάπτυξης μιας σύγχρονης πόλης. Στο Αμβούργο για παράδειγμα, στην περιοχή Hafencity, συμβαίνει κάτι πολύ ενδιαφέρον που αξίζει να γίνει θέμα συζήτησης στην κυπριακή δημόσια σφαίρα. Το Hafencity αποτελούσε αναπόσπαστο μέρος του βιομηχανικού λιμανιού του Αμβούργου και υπήρξε η περιοχή των καναλιών και των αποβαθρών φορτοεκφόρτωσης και αποθήκευσης αγαθών σε ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της Ευρώπης. Το 1968 φτάνει στο λιμάνι το πρώτο εμπορευματοκιβώτιο και σηματοδοτεί μια μεγάλη αλλαγή του παγκόσμιου εμπορίου αλλά και της ίδιας της πόλης. Οι αποθήκες εμπορευμάτων δίνουν τη θέση τους σε ανοικτές επιφάνειες στις οποίες στοιβάζονται τα εμπορευματοκιβώτια. Η αποβιομηχάνιση της δεκαετίας του ‘80 στη δυτική Ευρώπη και η μετακίνηση της βιομηχανικής παραγωγής σε τρίτες χώρες απελευθερώνει χώρους στη μεγάλη λιμενική ζώνη του Αμβούργου.
Η πόλη στήνει έναν στρατηγικό σχεδιασμό ώστε να εντάξει την περιοχή ξανά μέσα στη ζωή της, εξασφαλίζοντας αειφορία και βιωσιμότητα, ανθεκτικότητα και οικονομική ανάπτυξη, συνυφασμένες με την κοινωνική πρόοδο, την πολιτιστική προβολή και την ανάπτυξη του τουρισμού.
Το 1990 δημιουργείται η αναπτυξιακή εταιρεία, η οποία με απόλυτη μυστικότητα -για να αποφευχθεί η κερδοσκοπία/ land speculation- αγοράζει όλες τις εταιρίες που είχαν δικαιώματα στη γη εντός της περιμέτρου της περιοχής και μόνο τότε ο δήμαρχος ανακοινώνει στο κοινό το μεγάλο όραμα. Αρχίζει η μελέτη γενικού χωροταξικού σχεδίου με την εκτεταμένη συνεργασία πολλών εμπλεκομένων φορέων, συμπεριλαμβανομένων των κατοίκων, των επιχειρήσεων και των δημόσιων αρχών.
Αρχικά αποφασίστηκε η στρατηγική διαχείρισης της παλίρροιας που πλημμυρίζει την περιοχή ανά τακτά διαστήματα ωστε να μην επηρεάσει τη ζωή της πόλης και καθορίζονται με αυτό τον τρόπο διαφορετικά επίπεδα διακίνησης των πεζών και των μέσων διάσωσης. Παράλληλα ορίζεται ο τρόπος κίνησης και στάθμευσης των αυτοκινήτων, ώστε να μην περιορίζουν τον δημόσιο χώρο. Έγιναν κατεδαφίσεις ακατάλληλων κτιρίων, διατηρώντας και αξιοποιώντας όσο το δυνατόν περισσότερα από αυτά .
Κάποια τεμάχια καθορίζονται ως κατάλληλα για δημιουργία τοποσήμων με ειδικές χρήσεις, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την Elbphilharmonie Hamburg (Φιλαρμονική του Ελβά) ενώ ο υπόλοιπος χώρος αφιερώθηκε σε μικτές χρήσεις, κατοικίας και εργασίας, εμπορίου, εστίασης και διασκέδασης.
Για τα οικοδομικά τετράγωνα που θα αναπτυχθούν σε κάθε φάση, ο δήμος προσκαλεί το ενδιαφέρον του ιδιωτικού τομέα μετά από μια διαδικασία η οποία επιβεβαιώνει τη βιωσιμότητα και την υπευθυνότητα της κάθε υποψήφιας εταιρίας. Οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές προχωρούν σε αρχιτεκτονικό διαγωνισμό που θα απαντήσει σε αυστηρά πολεοδομικά και οικονομικά πλαίσια. Στα κριτήρια του διαγωνισμού προέχει η καινοτομία στη γενική ιδέα, αλλά και η βέλτιστη προσφορά της επένδυσης στο δημόσιο συμφέρον. Για παράδειγμα, σε καποια οικοδομικά τετράγωνα προτιμήθηκαν προτάσεις με κοινωνικό αποτύπωμα, που προσφέρουν στο ισόγειο κοινόχρηστο κοινωνικό χώρο για τους κατοίκους της ανάπτυξης αλλά και τους γείτονες.
Οι αναπτύξεις θα πρέπει να αφιερώσουν το 40% των χώρων στάθμευσής τους, που είναι ούτως ή άλλως περιορισμένος, για υπηρεσίες car sharing όπως και για άνετο χώρο φύλαξης ποδηλάτων. Κάθε ανάπτυξη θα προσφέρει το 33% των οικιστικών μονάδων για κοινωνική κατοίκηση με προκαθορισμένο κόστος 8 μεχρι 10 ευρώ ανά τετραγωνικό, τιμή που καθορίζεται από τον δήμο. Το 33% θα ενοικιαστεί στην ελευθερη αγορά ενώ το υπόλοιπο 33% θα πωληθεί. Με την πιο πάνω στάθμιση η πολιτεία προσπαθεί να διασφαλίσει την κοινωνική ποικιλομορφία και την κοινωνική συνοχή στην περιοχή καθώς και στη δημιουργία ενός πιο δίκαιου και συμπεριληπτικού αστικού περιβάλλοντος.
Η υλοποίηση ενός έργου πρέπει να εξασφαλίζει και την οικονομική του επιτυχία. Ετσι, για να δημιουργήσει ενδιαφέρον για τολμηρά έργα, ο δήμος προσφέρει ευελιξία σε ύψος και δόμηση, αν αυτό απαιτείται σε κάποιες περιπτώσεις. Με αυτό τον τρόπο, υλοποιήθηκε η ανέγερση του υψηλότερου ξύλινου κτιρίου της Γερμανίας.
Για κάθε ανάπτυξη προβλέπεται και η στρατηγική που θα ακολουθηθεί στο μέλλον για την αντιστάθμιση της παραγωγής εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Ο δήμος μέσω του masterplan διασφαλίζει το εμβαδό δημόσιου χώρου και πράσινων χώρων ανα πολίτη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ανεγερση τεχνητού νησιού μεσα στο κανάλι για κάλυψη του αναγκαίου εμβαδού. Ο συγκεκριμένος χώρος είναι αξιόλογο εργο μηχανικής, καθώς έγινε με φυσικά υλικά που ανακυκλωθηκαν από τις οικοδομικές εργασίες, είναι ανάγλυφος και ανεβαίνει σε ύψος τριών οροφων για να δώσει στο κοινό το προνόμιο να απολαύσει τον χωρο πανοραμικά.
Στο σύστημα διαβούλευσης, που είναι ανοιχτό και προσβάσιμο σε όλους σε επίπεδο προσχεδίων και πριν την οριστικοποίηση των αποφάσεων, δεν αποκλείονται τα παιδιά, τα οποία συμμετέχουν στη διαμόρφωση των δημόσιων χώρων, ώστε να συμπεριλαμβάνουν τις ευαισθησίες τους. Ιδιαίτερα οι παιδότοποι, σχεδιάζονται με αποφάσεις μεγάλου δείγματος παιδικών απόψεων και με εντελώς φυσικά υλικά.
Για να μαθετε περισσότερα για το Hafencity μπορείτε να επισκεφτείτε το https://www.hafencity.com/
Τα μέλη της πρωτοβουλίας «Για τη Λεμεσό» Γιάννης Αρμεύτης, Βύρωνας Ιωάννου και Αλέξης Παπαδόπουλος, επισκέφθηκαν το Αμβούργο ως προσκεκλημένοι του Φορέα Ανάπτυξης του Hafencity και ενημερώθηκαν για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση του έργου. Η ξενάγηση, που διήρκησε τέσσερις ώρες, πραγματοποιήθηκε από τον αρχιτέκτονα Kessel Haus. ο οποίος εργοδοτείται από τον οργανισμό.
Του Αλέξη Παπαδόπουλου
