Τεράστια ολιγωρία στην απόκτηση μέσων αεροπυρόσβεσης
Τo κράτος επέδειξε τεράστια ολιγωρία στο θέμα της απόκτησης εναέριων πτητικών μέσων πυρόσβεσης την τελευταία δεκαετία, με αποτέλεσμα σήμερα, ως Κύπρος, να είμαστε εκτεθειμένοι στις δασικές πυρκαγιές.
Μπροστά στον κίνδυνο έναρξης και επέκτασης των δασικών πυρκαγιών, η κυβέρνηση αποφάσισε μεν την απόκτηση 10 πτητικών μέσων πυρόσβεσης, αλλά η αγορά αυτή θα γίνει στην καλύτερη των περιπτώσεων σε μια πενταετία. Αν προχωρούσε με τις διαδικασίες που αποφασίστηκαν προ δεκαετίας, το κράτος θα είχε σήμερα στη διάθεσή του, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, τρία πρόσθετα ιδιόκτητα αεροπλάνα πυρόσβεσης.
Η Ελεγκτική Υπηρεσία καταπιάστηκε με το θέμα τον Νοέμβριο το 2021 όπου διενήργησε διαχειριστικό έλεγχο, με αντικείμενο την εξέταση της αποτελεσματικότητας, αποδοτικότητας και οικονομικότητας των μέτρων που εφαρμόζει το Τμήμα Δασών, σε σχέση με την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών. Οι διαπιστώσεις πολύ ανησυχητικές αφού τρία χρόνια μετά όχι μόνο είμαστε στον ίδιο παρονομαστή, αλλά και σε χειρότερη κατάσταση από τη στιγμή που στις πρώτες πυρκαγιές που ξέσπασαν το Τμήμα Δασών είχε στη διάθεσή του μόλις ένα από τα οκτώ πρωτεύοντα μέσα που όφειλε να διαθέτει.
Σύμφωνα με την Ελεγκτική Υπηρεσία, τo κράτος επέδειξε τεράστια ολιγωρία στο θέμα της απόκτησης εναέριων πτητικών μέσων πυρόσβεσης και παρά το γεγονός ότι κατά τα έτη 2014 και 2016 υποβλήθηκαν δύο μελέτες επί του θέματος, το 2020, λόγω στενών χρονικών περιθωρίων, εφάρμοσε την εισήγηση της νέας Τεχνικής Επιτροπής, η οποία δεν βασιζόταν σε τεκμηριωμένα στοιχεία π.χ. κόστος και πρακτικές από άλλα κράτη και η οποία προσέφερε προσωρινή, αλλά άμεση, λύση στο πρόβλημα, μέσω της αγοράς υπηρεσιών για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Σημειώνεται ότι ο Διευθυντής του Τμήματος Δασών πληροφόρησε την Ελεγκτική Υπηρεσία ότι, αποτελεί συνήθη πρακτική η μίσθωση αεροσκαφών και ότι αυτή εφαρμόζεται στις πλείστες χώρες που αντιμετωπίζουν πρόβλημα με τις πυρκαγιές.
Σύμφωνα με την Ελεγκτική Υπηρεσία, βάσει της εισήγησης της νέας Τεχνικής Επιτροπής το 2020, η οποία υιοθετήθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο, το κόστος για την αγορά υπηρεσιών δύο αεροπλάνων πυρόσβεσης για περίοδο έξι μηνών κάθε έτος, κατά τα έτη 2020 και 2021, υπολογίζεται σε €2.813.748. Λαμβανομένου υπόψη και του κόστους αγοράς υπηρεσιών πυροσβεστικών ελικοπτέρων κατά τα έτη 2019 μέχρι 2021, ύψους €7.140.312, τότε το συνολικό κόστος από τις υπό αναφορά αγορές υπηρεσιών υπολογίζεται στα €9.954.060.
Η Ελεγκτική Υπηρεσία εξέφρασε την άποψη ότι, εάν το κράτος εφάρμοζε την εισήγηση της Τεχνικής Επιτροπής, ημερ. 15/9/2014, σταδιακά κατά τα έτη 2015 και 2016 ή από το 2018 την εισήγηση της Τεχνικής Επιτροπής, ημερ. 26/8/2016, τότε με το πιο πάνω ποσό θα εξασφάλιζε μέχρι σήμερα, τη μόνιμη ικανοποίηση των αναγκών της Κυπριακής Δημοκρατίας σε πτητικά μέσα πυρόσβεσης, με την απόκτηση μέσω αγοράς ή ενοικιαγοράς, τριών πυροσβεστικών αεροπλάνων και την πρόσληψη του απαιτούμενου προσωπικού. Επισημαίνεται ότι, με τους πιο πάνω τρόπους απόκτησης πτητικών μέσων, το κράτος θα είχε σήμερα στη διάθεσή του, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, τρία πρόσθετα ιδιόκτητα αεροπλάνα πυρόσβεσης, ενώ στην περίπτωση που επέλεγε την απόκτησή τους με ενοικιαγορά, τότε το προσωπικό του θα είχε την ευκαιρία συνεκπαίδευσης με τους ιδιώτες πιλότους κατά τη διάρκεια της περιόδου ενοικιαγοράς.
Ο Διευθυντής του Τμήματος Δασών εξέφρασε την άποψη στην Ελεγκτική Υπηρεσία ότι, επειδή μέχρι τότε δεν είχε δοκιμαστεί η επιλογή της αγοράς υπηρεσιών πυροσβεστικών αεροπλάνων, δεν μπορούσε να αξιολογηθεί και να συγκριθεί με τις επιλογές της απόκτησης πυροσβεστικών αεροπλάνων μέσω αγοράς ή ενοικιαγοράς. Επισήμανε, επίσης, ότι η υπό αναφορά διαπίστωση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας προϋποθέτει την πρόσληψη Χειριστή Πτητικών Μέσων (ΧΠΜ), η οποία ανέφερε ότι δεν είναι απλό θέμα. Σχετικά με το θέμα αυτό, ο Διευθυντής του Τμήματος Δασών σημείωσε ότι κατά την τελευταία διαδικασία για πρόσληψη χειριστών που ολοκληρώθηκε το 2021, ενώ υπήρχαν τρεις θέσεις, μόνο δύο υποψήφιοι πληρούσαν τα προσόντα, καθώς και ότι κατά τη διαδικασία πρόσληψης χειριστών που ολοκληρώθηκε το 2016, προσλήφθηκαν δύο χειριστές εκ των οποίων ο ένας απολύθηκε λόγω ανεπάρκειας για πλοήγηση αεροσκάφους. Πληροφόρησε, επίσης, την Ελεγκτική Υπηρεσία ότι τώρα γίνεται η πρώτη ουσιαστική προσπάθεια για την ορθή λειτουργία της Μονάδας Πτητικών Μέσων (ΜΠΜ).
Η Ελεγκτική Υπηρεσία συνεχίζει να διατηρεί την άποψή της επί του θέματος, η οποία ενισχύεται και από το γεγονός ότι η δυνατότητα εφαρμογής των εναλλακτικών επιλογών της απόκτησης αεροπλάνων πυρόσβεσης μέσω αγοράς και ενοικιαγοράς, περιλήφθηκε, τόσο στις προτάσεις του Τμήματος για τον προϋπολογισμό του 2022, όσο και στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας 2022-2026, στα οποία περιλήφθηκε πρόνοια για απόκτηση μέσω αγοράς και ενοικιαγοράς ενός και δύο αεροπλάνων πυρόσβεσης, αντίστοιχα.
Αναφέρει, επίσης, ότι η πλήρης και τεκμηριωμένη αξιολόγηση των εναλλακτικών επιλογών απόκτησης πτητικών μέσων περιλαμβανόταν στους όρους εντολής της Νέας Τεχνικής Επιτροπής, συνεπώς, θα έπρεπε να είχε διενεργηθεί στο πλαίσιο της μελέτης της.
Προειδοποίηση τα πυροσβεστικά αεροπλάνα να είναι επιχειρησιακά διαθέσιμα το συντομότερο
Στην έκθεση σημειώνεται ακόμα ότι το Τμήμα Δασών συμπεριέλαβε, στην πρόταση προϋπολογισμού για το έτος 2022, πιστώσεις για την απόκτηση δύο αεροπλάνων, ενός με αγορά, για αντικατάσταση του υφιστάμενου αεροπλάνου τύπου Thrush 550P και ενός με ενοικιαγορά. Επίσης, στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας 2022-2026, περιλαμβάνεται πρόταση για την απόκτηση ακόμη ενός πυροσβεστικού αεροπλάνου με ενοικιαγορά.
Στις συστάσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας υπογραμμιζόταν πως στην περίπτωση έγκρισης των προτάσεων του προϋπολογισμού για το έτος 2022 και του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας 2022-2026, για την αγορά ενός και ενοικιαγορά δύο πυροσβεστικών αεροπλάνων, ο Διευθυντής του Τμήματος Δασών να προωθήσει αμέσως τις απαιτούμενες ενέργειες για την έγκαιρη υλοποίηση των επενδύσεων, ώστε τα πυροσβεστικά αεροπλάνα να είναι επιχειρησιακά διαθέσιμα το συντομότερο δυνατό.
Επίσης, καλούσε τον Διευθυντή του Τμήματος να προωθήσει ενέργειες για την κατασκευή, το συντομότερο δυνατόν, πρόσθετων διαδρόμων απο-προσγείωσης σε ορθά επιλεγμένες τοποθεσίες, ώστε να επιτευχθεί, σύμφωνα με τις εισηγήσεις των εκάστοτε Τεχνικών Επιτροπών, ο στρατηγικός στόχος για την εκτέλεση περιπολιών με πτητικά μέσα και στάθμευση σε σημεία κοντά στο δάσος, με σκοπό την ενίσχυση της δυνατότητας εντοπισμού και αρχικής καταστολής μιας πυρκαγιάς εντός των πρώτων 30 λεπτών, προτού αυτή επεκταθεί, τα οποία αποτελούν καθοριστικό παράγοντα για την κατάσβεσή της και κατά συνέπεια στον περιορισμό της περιβαλλοντικής ζημιάς και του κόστους κατάσβεσης.
Ο Διευθυντής του Τμήματος Δασών πληροφόρησε την Ελεγκτική Υπηρεσία ότι από το 2020 υπάρχει μόνιμη διάταξη των πτητικών μέσων στη Λάρνακα, στο Ακρωτήρι και στην Πάφο και από το 2021 στη νέα βάση αεροπυρόσβεσης «Μάμμαρι». Πληροφόρησε, επίσης ότι, το Τμήμα, κατά την τελευταία δεκαετία, εφαρμόζει εναέριες περιπολίες με έμφορτα αεροπλάνα. Ως αποτέλεσμα των πιο πάνω ενεργειών, ο χρόνος εντοπισμού και αρχικής προσβολής μιας πυρκαγιάς γίνεται από τα αεροπλάνα εντός των πρώτων 30 λεπτών.
