Πόλεμος στη διαφθορά με το Νόμο Lobbying – Πώς θα γίνεται ο έλεγχος
Τη διαφάνεια στις διαδικασίες λήψης δημόσιων αποφάσεων και την πρόληψη και καταπολέμηση της διαφθοράς έρχεται να διασφαλίσει η νομοθεσία για το λόμπινγκ, η οποία ψηφίστηκε στη Βουλή των Αντιπροσώπων και ισχύει από την 1η Μαρτίου.
Η σωστή λειτουργία του πλαισίου, έχει ως γνώμονα την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος, μέσω της λήψης δίκαιων, ορθών, αντικειμενικών και δεοντολογικών αποφάσεων. Για τους ειδικούς, θεωρείται ότι θα λειτουργήσει σαν ασπίδα εναντίον της ημετεροκρατίας και της εξυπηρέτησης αδιαφανών κινήτρων ή σκοπιμοτήτων, ενώ αυξάνεται και η λογοδοσία των πολιτειακών Αρχών που εν τέλει θα λάβουν τις αποφάσεις. Η ανάθεση του ελεγκτικού και εποπτικού έργου έχει ανατεθεί στην Ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς. Συναντήσαμε τη λειτουργό της Ανεξάρτητης Αρχής Κατά της Διαφθοράς Έλενα Πατέρα και ζητήσαμε να μάθουμε τι περιλαμβάνει η νομοθεσία και πώς θα εφαρμοστεί στην Κύπρο. Συναντήσαμε και τους πρώτους των λομπιστών καθώς το μητρώο έχει τις πρώτες 12 εγγραφές.
Ο Νόμος του Λόμπινγκ αναγνωρίζει τις δραστηριότητες εκπροσώπησης συμφερόντων ως μία νόμιμη πρακτική και θέτει το νομικό πλαίσιο λειτουργίας του θεσμού με κανόνες διαφάνειας και λογοδοσίας από τα εμπλεκόμενα πρόσωπα. Ο Νόμος καθιερώνει την υποχρέωση εγγραφής στο Μητρώο για κάθε πρόσωπο που έχει πρόθεση να εμπλακεί σε διαδικασίες λήψης δημόσιας απόφασης. Όλες οι πρόνοιες του Νόμου τέθηκαν σε εφαρμογή από την 1η Μαρτίου 2024, εξηγεί η κ. Πατέρα, η οποία απάντησε στις απορίες μας.
Ποιοι πρέπει να εγγραφούν στο Μητρώο και πώς;
Κάθε πρόσωπο φυσικό ή νομικό το οποίο εκπροσωπεί μία ομάδα συμφερόντων και προτίθεται να εμπλέκεται σε διαδικασίες λήψης δημοσίων αποφάσεων που το αφορούν, έχει υποχρέωση να υποβάλει αίτηση εγγραφής στο Μητρώο. Ο αιτητής θα δηλώσει την ομάδα που θα εκπροσωπεί,ποιο θα είναι το αντικείμενο των συναντήσεων και ο επιδιωκόμενος σκοπός των επικοινωνιών του με τους αξιωματούχους και γενικά, ποιος θα είναι ο τομέας άσκησης δημόσιας πολιτικής στον οποίο θα δραστηριοποιείται. Το Μητρώο θα είναι δημόσια προσβάσιμο μέσω της επίσημης ιστοσελίδας της Αρχής. Έχει ήδη επιδειχθεί μεγάλο ενδιαφέρον συμμόρφωσης λαμβάνοντας συνεχώς αιτήσεις εγγραφής τις οποίες εξετάζουμε. Οδηγίες, επεξηγηματικά σημειώματα και εγκύκλιοι είναι αναρτημένα στην ιστοσελίδα της Αρχής.
Ποιος είναι ο στόχος του λόμπινγκ; Είναι εναρμονιστικό νομοσχέδιο;
Ο Νόμος στοχεύει στην εμπέδωση της διαφάνειας και στην αποτροπή δημιουργίας συνθηκών που διευκολύνουν και επιτρέπουν πράξεις διαφθοράς, θέτοντας το πλαίσιο των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των εμπλεκομένων προσώπων. Ο Νόμος κάλυψε το νομοθετικό και θεσμικό κενό που υπήρχε και το οποίο μας είχε επισημανθεί και από ευρωπαϊκούς θεσμούς. Ο Νόμος στοχεύει να φέρει μία σημαντική αλλαγή στον τόπο μας και απαιτεί συμμόρφωση από τα εμπλεκόμενα μέρη. Οι πολίτες ζητούν διαφάνεια σε όλες τις διαδικασίες.
Έχουμε στην Κύπρο λομπίστες ή για αρχή θα ελέγχονται όλοι οι αξιωματούχοι; Και αν ναι, πώς;
Οι δραστηριότητες εκπροσώπησης συμφερόντων πάντοτε υπήρχαν. Αυτό που τώρα αλλάζει είναι ο τρόπος άσκησης αυτών των δραστηριοτήτων στον τόπο μας. Ο έλεγχος και η εποπτεία θα ασκείται μέσω των εργαλείων που μας παρέχει ο Νόμος. Κυρίως των εξαμηνιαίων αναφορών που θα υποβάλλουν οι λομπίστες και των εντύπων επικοινωνίας που θα υποβάλλουν οι αξιωματούχοι. Σε αυτές θα γίνεται αναφορά σε κάθε επικοινωνία που πραγματοποιήθηκε με αξιωματούχο, ο τόπος και χρόνος της συνάντησης καθώς και το αποτέλεσμα που αυτή αποσκοπούσε. Η Αρχή θα ελέγχει ώστε να διαπιστώσει κατά πόσο οι αναφορές που υποβλήθηκαν και τα έντυπα επικοινωνίας συμφωνούν μεταξύ τους. Για διασφάλιση της συμμόρφωσης σε κάθε πρόνοια του Νόμου, έχουν σχεδιαστεί ειδικά έντυπα και Μητρώα με στόχο την υποστήριξη και διασφάλιση του ελεγκτικού και εποπτικού μας έργου.
Προβλέπει ο Νόμος αδικήματα και ποινές;
Είτε αυτεπάγγελτα είτε μετά από καταγγελία, η Αρχή θα εξετάζει την οποιαδήποτε παραβίαση του Νόμου. Προβλέπονται ποινικά αδικήματα που προνοούν την επιβολή φυλάκισης ή χρηματικής ποινής. Επίσης, πράξη ή παράλειψη που παραβιάζει τις διατάξεις του Νόμου, παρέχει στην Αρχή την εξουσία να επιβάλει διοικητικό πρόστιμο, να ανακαλέσει ή να αναστείλει την εγγραφή του εγγεγραμμένου στο Μητρώο προσώπων.
Η νομοθεσία, αφορά μόνο σε διαδικασία λήψης δημοσίων αποφάσεων; Μπορείτε να μας πείτε ένα παράδειγμα;
Η Νομοθεσία αφορά επικοινωνίες λομπιστών με αξιωματούχους οι οποίες έχουν σκοπό τον επηρεασμό του περιεχομένου ή της έκβασης διαδικασίας λήψης δημόσιας απόφασης η οποία έχει σκοπό την προώθηση οικονομικών ή επιχειρηματικών συμφερόντων, όπως για παράδειγμα τον επηρεασμό για την εκπόνηση ενός νέου νομοσχεδίου, ή για την τροποποίηση υφιστάμενης Νομοθεσίας, ή για την παραχώρηση επιχορηγήσεων σε ομάδα πολιτών.
Θα είναι όλες οι διαδικασίες υπό την εποπτεία της Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς;
Η Αρχή εκτός από τον έλεγχο και εποπτεία εφαρμογής του νόμου έχει, επιπρόσθετα, εξουσίες και αρμοδιότητες, όπως την ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση των εμπλεκομένων μερών όπως και των πολιτών για σκοπούς ανάπτυξης κουλτούρας διαφάνειας.
Είναι η συνταγή πάταξης της διαφθοράς ή είναι ένα βήμα προς την κατεύθυνση αναχαίτισης συνθηκών που επιτρέπουν τη διαφθορά;
Δεν υπάρχει συνταγή πάταξης της διαφθοράς. Υπάρχει ο Νόμος, οι Κανονισμοί και ο Κώδικας Δεοντολογίας τον οποίο υπογράφει και με τον οποίο δεσμεύεται να συμμορφώνεται ο λομπίστας με την εγγραφή του στο Μητρώο. Είναι η αφετηρία εφαρμογής ενός νέου Νόμου του οποίου η εμπειρία εφαρμογής θα καταγράψει τα πλεονεκτήματα και τα περιθώρια βελτίωσης του. Στόχος του Νόμου είναι η αποτροπή συνθηκών που δημιουργούν και αναπτύσσουν πράξεις διαφθοράς μέσα από την εμπέδωση της διαφάνειας και λογοδοσίας στις δραστηριότητες εκπροσώπησης συμφερόντων. Μέσα από την ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση ευελπιστούμε να αλλάξουμε συμπεριφορές και νοοτροπίες, καλλιεργώντας νέα κουλτούρα διαφάνειας και λογοδοσίας.
Χρειάζονται εξειδικευμένες γνώσεις για να ασκήσει κάποιος λόμπινγκ;
Σε μία σύγχρονη δημοκρατική κοινωνία όλα τα συμφέροντα πρέπει να εκπροσωπούνται και όλοι οι πολίτες να έχουν ίση πρόσβαση στο Νόμο και στη λήψη αποφάσεων. Σίγουρα, χρειάζεται η γνώση του πώς ασκείται η δημόσια διοίκηση και το πώς λειτουργούν οι θεσμοί. Το πιο σημαντικό είναι να γνωρίζει καλά το αντικείμενο του τομέα των δραστηριοτήτων του και με επιχειρήματα προς τους υπεύθυνους χάραξης δημόσιας πολιτικής να δίνει σε αυτούς την ευχέρεια στάθμισης επιλογών, για το δημόσιο συμφέρον.
Αναγκαίο το λόμπινγκ για τη Κύπρο
Θωμάς Καζάκος: Ο υπ’ αριθμόν 1 Κύπριος λομπίστας
O γενικός διευθυντής του Ναυτιλιακού Επιμελητηρίου Θωμάς Καζάκος είναι ο πρώτος εγγεγραμμένος λομπίστας στο μητρώο της Κύπρου και ζητήσαμε από αυτόν να μας αναπτύξει τα οφέλη, την ανάγκη και την προοπτική που δημιουργείται, σε επίπεδο διαφάνειας.
Eπιχειρήματα – Διαφάνεια- λογοδοσία είναι το τρίπτυχο του σωστού λομπίστα αναφέρει ο Θωμάς Καζάκος, εξηγώντας ότι, αυτά που δηλώνεις, δεσμεύεσαι να τα εφαρμόζεις.
«Από το Νοέμβριο του 2023 το ΚΝΕ αιτήθηκε στο μητρώο στην Αρχή Κατά της Διαφθοράς, ώστε με την εγγραφή του να παρακινήσει κι άλλους, ομίλους, φορείς, συμβουλευτικούς οίκους, λογιστές, δικηγορικά γραφεία ή άλλα πρόσωπα που εφαρμόζουν το λόμπινγκ να εγγραφούν για σκοπούς διαφάνειας.
Ταυτόχρονα με την εγγραφή, γίνεσαι ελεγχόμενος παροχέας αυτών των υπηρεσιών και ο στόχος του ΚΝΕ ήταν να δημιουργήσουμε μια εγρήγορση, μια ενημέρωση για τα οφέλη του lobbying, κι αυτό αποτελεί κάποιου είδους αναγνώριση για τις υπηρεσίες που παρέχονται, συνεπώς και θεωρείσαι αξιόπιστος».
Μήνυμα προς τους θεσμούς, την Αρχή κατά της Διαφθοράς αλλά και τους λομπίστες, είναι πως το λόμπινγκ είναι αναγκαίο για εμάς τους ιδίους αλλά και για τη χώρα μας, η οποία δεν έχει το καλύτερο όνομα προς τα έξω σε ζητήματα διαφθοράς.
Η δυσκολία έγκειται εκεί που πρέπει να αναφέρεις τις επαφές που κάνεις και θα πρέπει είπε να είναι πρακτικός και λειτουργικός ο τρόπος της εγγραφής των επαφών για να βοηθήσει στη συνέχεια την Αρχή στην καταχώρηση των στοιχείων που θα χρειάζονται και να μην εγκλωβίζονται όλοι στη γραφειοκρατία. Ο λομπίστας έχει καθήκον να μεταφέρει τα επιχειρήματα κλαδικού τομέα για αιτήματα, καθώς συγκεντρώνει, δεσμεύει και λειτουργεί καταλυτικά υπέρ του κράτους μέσω των μηχανισμών λήψης αποφάσεων.
Ο Θωμάς Καζάκος εκ της θέσεως του, αναφέρθηκε στην ψηλή αξιοπιστία που διακρίνει την Κύπρο Παγκόσμια στον τομέα της ναυτιλίας και φέρνει ως παράδειγμα την εκπροσώπηση της Κύπρου σε ναυτιλιακά φόρα με τον πιο επίσημο τρόπο, όπως ο Φίλιππος Φιλής στην ηγεσία της ECSA (European Community Shipowners Associations) και ο Θέμις Παπαδόπουλος στην Αντιπροεδρία του ICS (International Chamber of shipping) εκλογή των οποίων, ήταν αποτέλεσμα λόμπινγκ.
Kυριάκος Ιορδάνους, γενικός διευθυντής ΣΕΛΚ: Ο εχθρός της διαφθοράς είναι η διαφάνεια.
Το πλαίσιο του λόμπυ παρέχει τη δυνατότητα να διαχωριστούν αυτοί που πραγματικά συνεισφέρουν ουσιαστικά και ανιδιοτελώς στο δημόσιο διάλογο προβάλλοντας τις τεχνοκρατικές και εξειδικευμένες γνώσεις του για το ευρύτερο καλό, από τυχόν ιδιοτελείς και «περίεργες» καταστάσεις αναφέρει στον «Φ» ο γενικός διευθυντής του Συνδέσμου Εγκεκριμένων Λογιστών Κύπρου, Kυριάκος Ιορδάνους.
Μέσω της αξιοποίησης της ορθής εφαρμογής του πλαισίου αυτού, ρίχνεται περισσότερο φως εκεί όπου υπήρχε ή εικάζεται ότι υπάρχει σκιά. Η θέσπιση συμπληρώνει, ενός πλαισίου λειτουργίας για το λόμπινγκ, το οποίο συνάδει με καλά παραδείγματα από την Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλες τρίτες χώρες, σκοπό έχει να ενδυναμώσει τη διαφάνεια στις διαδικασίες λήψης δημοσίων αποφάσεων, στον περιορισμό της πιθανής διαπλοκής και στον πιο αποτελεσματικό έλεγχο ομαδικών ή μεμονωμένων συμφερόντων κατά τις επαφές τους με πολιτειακές Αρχές. Επίσης, μέσω του πλαισίου αυτού ενδεχομένως να «αποδαιμονοποιηθεί» και η λαϊκή αντίληψη του λόμπινγκ, ιδιαίτερα όταν αυτό διενεργείται από επαγγελματίες ή επαγγελματικές ομάδες συμφερόντων των οποίων η εργασία απαιτεί τακτική επαφή με τις κρατικές και άλλες διοικητικές Αρχές.
Ο ΣΕΛΚ, λέει ο γενικός Διευθυντής του, ως μια τέτοια επαγγελματική ομάδα με συχνή και πολυσχιδή δράση σε αριθμό επιμέρους τομέων, υποστηρίζει το νέο αυτό πλαίσιο. Ανέκαθεν, λειτουργούσε σε ένα πλαίσιο διαφάνειας για τις επαφές του με θεσμικούς φορείς, δημοσιοποιώντας τις θέσεις του και τις συναντήσεις που πραγματοποιούσε.
Παράλληλα, λειτουργεί μέσω και του ευρωπαϊκού δικτύου του EU Transparency Register, από όπου έχει την ευκαιρία να προβάλλει τις θέσεις του και να συμμετέχει στον δημόσιο ευρωπαϊκό διάλογο επίσημα, αφού είναι καταχωρισμένος στο σχετικό μητρώο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Ασφαλώς, η τήρηση ενός αντίστοιχου μητρώου και στην Κύπρο για τους εγχώριους λομπίστες ενισχύει τη διαφάνεια στη χώρα μας, ενώ την ίδια ώρα, περιορίζει τις ανεπιθύμητες πρακτικές του παρελθόντος. Μέσω της τήρησης του μητρώου και της καταγραφής των διάφορων επαφών, αυξάνεται η πίεση τόσο προς την πλευρά της Πολιτείας όσο και προς την πλευρά των ιδιωτών σε ότι αφορά στην λογοδοσία τους για τυχόν αποφάσεις που ενδεχομένως να κρίνονται ή να θεωρούνται όχι τόσο «διαυγείς» ή προς όφελος του ευρύτερου δημοσίου συμφέροντος.
Ο ΣΕΛΚ φέρει τον αριθμό 12 στο δημόσιο μητρώο
Ως επαγγελματικός φορέας, επενεργώντας ως επίσημος εκπρόσωπος του λογιστικού επαγγέλματος ο κ. Ιορδάνους, επισημαίνει τη διευκόλυνση ως προς τις επαφές του με την Πολιτεία και τα επιμέρους τμήματα και υπηρεσίες, δίδοντας περαιτέρω βαρύτητα στην ποιότητα των προτάσεων και εισηγήσεων που υποβάλλει αφού περιορίζεται η υποκειμενικότητα και η προκατάληψη, ενώ παράλληλα αναφέρει, αναδεικνύεται και ο ρόλος του ως σοβαρός φορέας της οικονομικής και κοινωνικής σκηνής. Αυτό καταλήγει, δίνει στον ΣΕΛΚ περισσότερο κύρος, ως ένας αξιόπιστος και αντικειμενικός φορέας, τόσο προς εγχώριους όσο και ξένους φορείς.
