Παρέμβαση Προεδρικού για αποφυγή φιάσκου με το Πόθεν Έσχες – Αποκαλύπτουμε επιστολή της Πική προς την Επιτροπή Θεσμών
Αποκαλύπτουμε επιστολή της υφυπουργού παρά τω Προέδρω, Ειρήνης Πική, προς τα μέλη της κοινοβουλευτικής επιτροπής Θεσμών – Επισημαίνει συστάσεις GRECO μετά την εισήγηση για δήλωση μόνο ενός αριθμού.
Η ομολογουμένως αυτοκαταστροφική –για την κυπριακή Πολιτεία– πορεία που πήρε η συζήτηση των δυο προτάσεων νόμου στη Βουλή για τη δήλωση περιουσιακών στοιχείων από Πολιτικά Εκτεθειμένα Πρόσωπα και άλλους αξιωματούχους, δεν άφησε αδιάφορη την Προεδρία.
Ο απόηχος για τα διαμειφθέντα στη συνεδρίαση της 20ής Μαρτίου στην κοινοβουλευτική επιτροπή Θεσμών και τα οποία ποσώς εξυπηρετούν τη λογοδοσία και διαφάνεια, προκάλεσε την αντίδραση του Προεδρικού. Η υφυπουργός παρά τω Προέδρω, Ειρήνη Πική, απέστειλε την Τετάρτη 27 Μαρτίου επιστολή προς τα μέλη της κοινοβουλευτικής επιτροπής Θεσμών, σε μια εμφανή προσπάθεια να προληφθούν τα χειρότερα και ο κίνδυνος να εκτεθεί διεθνώς η Κύπρος. Το περιεχόμενο των γραπτών της θέσεων εξασφάλισε ο «Φ» και δημοσιεύει σήμερα.
Αν και η επιστολή είναι συνταγμένη με ιδιαίτερα κομψό τρόπο και ήπιο ύφος, εντούτοις, από το περιεχόμενό της είναι διακριτό ότι επιχειρείται να σταλθεί το μήνυμα πως πρέπει να επανέλθει στη σωστή οδό η συζήτηση που γίνεται στη Βουλή. Η κ. Πική επισημαίνει, εμμέσως, ότι η τροπή του θέματος δεν είναι σύμφωνη με τις συστάσεις της ομάδας κρατών του Συμβουλίου της Ευρώπης κατά της διαφθοράς (GRECO). Παραθέτει, μάλιστα, τα κυριότερα σημεία από την έκθεση του 5ου γύρου αξιολόγησης της GRECO προς υποστήριξη των θέσεων που εκφράζει.
Τι προηγήθηκε
Καθ’ όλη τη διάρκεια της συζήτησης από το φθινόπωρο του 2021 στη Βουλή μέχρι και σήμερα, καταγράφηκαν θέσεις βουλευτών, οι οποίοι δεν ευνοούσαν τη λογοδοσία και τη διαφάνεια για το θέμα. Σ’ όλο αυτό το διάστημα απαξιώθηκαν και ευρωπαϊκές θέσεις αρχές και κατά καιρούς συστάσεις.
Η κορύφωση αυτής της τάσης καταγράφηκε την 20ή Μαρτίου. Ο Έφορος Φορολογίας, Σωτήρης Μαρκίδης, μέσα σ’ όλο αυτό το αρνητικό κλίμα, έκανε εισήγηση για δημοσιοποίηση μόνο ενός αριθμού χρηματικού ποσού που θα αντιπροσωπεύει την περιουσιακή κατάσταση έκαστου πολιτειακού αξιωματούχου. Να δηλώνεται η κεφαλαιουχική κατάσταση («capital statement») και η δημοσιοποίηση μόνο «καθαρής κεφαλαιουχικής/ περιουσιακής θέσης». Με πιο απλά λόγια, να αφαιρούνται τυχόν δάνεια που έχει το Πολιτικά Εκτεθειμένο Πρόσωπο από την αξία της περιουσίας του και η διαφορά που θα προκύπτει θα είναι το μοναδικό δημοσιευθέν στοιχείο.
Αυτή η εισήγηση, παραδόξως, δεν αντικρίστηκε με αισθητές διαφωνίες (απουσίαζε στο εξωτερικό η Ειρήνη Χαραλαμπίδου) κατά τη συνεδρίαση, με τους πλείστους βουλευτές–μέλη της επιτροπής να δείχνουν πως αποδέχονταν την εισήγηση. Αντίδραση καταγράφηκε μόνο από τον πρόεδρο της κοινοβουλευτικής επιτροπής, Δημήτρη Δημητρίου, ο οποίος υπέδειξε, εμμέσως, ότι δεν εξυπηρετείται η διαφάνεια: «Αν η απόφαση μας είναι να δηλώνεται η καθαρή περιουσιακή θέση, ένας αριθμός, αυτό αντιλαμβάνεστε τι σημαίνει. Βλέπω τους δημοσιογράφους απέναντι…». Μάλιστα, είχε εκδηλώσει έντονη δυσφορία για τη στάση συναδέλφων του στην ίδια συνεδρίαση, οι οποίοι επανέφεραν διαρκώς ζητήματα που είχαν συζητηθεί. «Μα πόσες φορές να κάνουμε την ίδια συζήτηση ρε παιδιά; Πόσες φορές;» σχολίασε μεγαλοφώνως σε κάποια στιγμή.
Όπως ο «Φ» πληροφορείται, οι επόμενες ημέρες μετά τη συνεδρίαση του περασμένου μήνα (20/3) συνοδεύτηκαν από παρασκηνιακές συζητήσεις κι επαφές με αντικείμενο τις αντιδράσεις που καταγράφηκαν για την εισήγηση δημοσιοποίησης μόνο ενός αριθμού. 
Οι συστάσεις της GRECO
Η κ. Ειρήνη Πική, λοιπόν, στην επιστολή προς τα μέλη της κοινοβουλευτικής επιτροπής Θεσμών, εξηγεί ότι η επέμβαση της έχει να κάνει με το «πλαίσιο παρακολούθησης της προόδου των πρόσφατων συστάσεων του 5ου γύρου αξιολόγησης της Επιτροπής Greco που αφορούν την κυβέρνηση (ανώτατες εκτελεστικές αρμοδιότητες)». Και προσθέτει: «Να θέσω υπόψιν σας τις συστάσεις αναφορικά με το “πόθεν έσχες” για αξιωματούχους του κράτους. Στόχος μέσα από το νέο νομοθετικό πλαίσιο το οποίο θα προκύψει, θα πρέπει να είναι η διασφάλιση της καλύτερης δυνατής συμμόρφωσης της Κύπρου στις συστάσεις αυτές».
Στη συνέχεια παραθέτει επιγραμματικά τις συστάσεις της GRECO, που είναι οι ακόλουθες (μεταφέρουμε αυτούσια από την επιστολή, η οποία συνοδεύεται από το απόσπασμα της έκθεσης της GRECO):
- επανασχεδιασμός των δηλώσεων περιουσιακών στοιχείων για παροχή αναλυτικότερης πληροφόρησης και καλύτερης συγκρισιμότητας,
- ηλεκτρονική υποβολή για σκοπούς αυτοματοποιημένης επεξεργασίας και επαλήθευσης,
- επέκταση της υποχρέωσης «πόθεν έσχες» σε όλα τα άτομα που τους έχουν ανατεθεί ανώτατα εκτελεστικά καθήκοντα, ως αναφέρονται ρητά στην Έκθεση (σ.σ. αναφέρεται στην προσπάθεια για «μετεγγραφή» αξιωματούχων από το νόμο 49 στον Νόμο 50 για τα ΠΕΠ, όπως ο κυβερνητικός εκπρόσωπος και ο αναπληρωτής κυβερνητικός εκπρόσωπος, καθώς και οι διευθυντές των γραφείων του Πρόεδρου της Δημοκρατίας).
- αναθεώρηση της (υφιστάμενης) συχνότητας της υποχρέωσης αποκάλυψης
- διασφάλιση ουσιαστικών επαληθεύσεων οικονομικών δηλώσεων
- αναβάθμιση του συστήματος εποπτείας εφαρμογής (μέσω επαρκούς εξουσίας, εξειδίκευσης, πόρων, ανεξαρτησίας και εφαρμογής αναλογικών και αποτρεπτικών επιπτώσεων για να διασφαλιστεί η αλήθεια των πληροφοριών που δηλώνονται, καθώς επίσης και η έγκαιρη υποβολή δήλωσης)».
Η υφυπουργός παρά τω Προέδρω, επεξηγεί και πού αποσκοπεί η επιστολή της: «Η πλήρωση με τον καλύτερο δυνατόν τρόπο των κενών και άλλων δυσλειτουργιών που παρατηρήθηκαν κατά την εφαρμογή των υφιστάμενων νομοθεσιών (σ.σ. Νόμοι 49 και 50 για το Πόθεν Έσχες πολιτειακών και άλλων αξιωματούχων) μέσα από τη δέουσα διαμόρφωση των προτάσεων νόμου της κοινοβουλευτικής επιτροπής οι οποίες, ως προς το στόχο, συνάδουν με συγκεκριμένες προτεραιότητες και πολιτικές του προγράμματος διακυβέρνησης, θα είναι αναμφίβολα ένα σημαντικό προς την κατεύθυνση της χρηστής διοίκησης, προαγωγής των αρχών καλής διακυβέρνησης και ανάκτησης της εμπιστοσύνης των πολιτών προς τους θεσμούς».
Δημητρίου και Χαραλαμπίδου προωθούν ξεκάθαρες θέσεις
- Τι δήλωσαν στον «Φ» για τα ζητήματα που θα θέσουν προσεχώς στην Θεσμών
Οι βουλευτές Δημήτρης Δημητρίου και Ειρήνη Χαραλάμπίδου με δηλώσεις τους στον «Φ» φανέρωσαν την αποφασιστικότητά τους να προωθήσουν ξεκάθαρες θέσεις για το όλο θέμα προκειμένου να κλείσει οριστικά.
Ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής επιτροπής Θεσμών μάς ανέφερε ότι στην επόμενη συνεδρίαση που θα συζητηθούν οι δυο προτάσεις Νόμου για το Πόθεν Έσχες, θα τοποθετηθεί ξεκάθαρα υπέρ της δημοσιοποίησης αναλυτικής δήλωσης περιουσιακών στοιχείων των ΠΕΠ, αλλά και καθαρής περιουσιακής θέσης της οικογένειάς τους. «Αυτό που επιδιώκουμε είναι να υπάρχει συνολική εικόνα» εξήγησε. Ο κ. Δημητρίου πρόσθεσε ότι θα πρέπει έκαστος πολιτειακός αξιωματούχος να υποβάλλει δήλωση κεφαλαιουχικής κατάστασης («capital statement») που θα φέρει σφραγίδα ορκωτού λογιστή και ότι θέση του είναι πως ο ενεργός ρόλος του Εφόρου Φορολογίας θα είναι διακριτός, ώστε να ελέγχεται η δήλωση των ΠΕΠ απ΄ αυτόν. Ο κ. Δημητρίου, πρόσθεσε ότι θέση του είναι όπως οι αξιωματούχοι κατόπιν πολιτικών διορισμών που τώρα εμπίπτουν στη νομοθεσία 50 (περί Ορισμένων Δημόσια Εκτεθειμένων Προσώπων και Ορισμένων Αξιωματούχων της Κυπριακής Δημοκρατίας Νόμος), περιληφθούν στο Νόμο 49 (περί του Προέδρου, των Υπουργών και των Βουλευτών της Κυπριακής Δημοκρατίας Νόμος).
Η Ειρήνη Χαραλαμπίδου μιλώντας στον «Φ» αναφέρθηκε στους τρεις πυλώνες των θέσεων της. Αρχικά μας είπε πως η δήλωση αξιωματούχου θα πρέπει να υποβάλλεται υπό τη μορφή «capital statement» μέσω ορκωτού λογιστή όπως έχει εισηγηθεί ο συνάδελφος της Γιωργός Λουκαΐδης και ότι για τους πολιτειακούς αξιωματούχους υποχρεωτικά να διαβιβάζεται στον Έφορο Φορολογίας για έλεγχο, όπως η ίδια έχει εισηγηθεί εδώ και καιρό. Το δεύτερο σημείο, βάσει των όσων μας ανέφερε, έχει να κάνει με το σύζυγο και τα ανήλικα τέκνα των πολιτικά εκτεθειμένων προσώπων. Όπως είπε, μαζί και ταυτόχρονα με την δήλωση περιουσιακών στοιχείων των αξιωματούχων, θα δημοσιοποιείται και το συνολικό ποσό περιουσιακών στοιχείων που αφορά στη σύζυγό και στα ανήλικα τέκνα. Εξήγησε πως «αυτό δεν αντιβαίνει των προνοιών της ισχύουσας νομοθεσίας, αφού δεν δημοσιοποιείται αναλυτική κατάσταση». Τέλος, η κ. Χαραλαμπίδου μάς ανέφερε ότι εμμένει στη θέση της σε ό,τι αφορά τον Γενικό Εισαγγελέα και τον Βοηθό Γενικό Εισαγγελέα. Είπε ότι θα πρέπει να υποβάλλουν δηλώσεις περιουσιακών στοιχείων, αφού και οι δυο με βάση το Σύνταγμα είναι ανεξάρτητοι αξιωματούχοι, όπως και ο Γενικός Ελεγκτής και ο Γενικός Λογιστής. Ανέφερε πως η απόφαση του Γενικού και Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα για να υποβάλλουν δήλωση Πόθεν Έσχες μαζί με τα στελέχη του δικαστικού Σώματος, στη βάση του υπό προώθηση μηχανισμού αυτορρύθμισης της δικαστικής εξουσίας, «δεν αφορά το κοινοβούλιο και ούτε είναι ορθή κατά την άποψη μου».
