Οι διατροφικές διαταραχές σκοτώνουν – Συγκλονιστική η προσωπική κατάθεση Κύπριας διατροφολόγου
Ψυχική νόσος που μπορεί να οδηγήσει στον θάνατο οι διατροφικές διαταραχές, τονίζουν οι αρμόδιοι ενώ τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Υγείας κάνουν λόγο για τεράστια αύξηση στον αριθμό των νέων περιστατικών που καταγράφονται κάθε χρόνο, την τελευταία πενταετία.
Στο Μακάρειο νοσοκομείο λειτουργεί εξειδικευμένη δομή για παιδιά και εφήβους, η οποία ωστόσο, όπως υποστηρίζουν οι αρμόδιοι λειτουργοί είναι υποστελεχωμένη. Κρατική δομή για ενήλικες με διατροφικές διαταραχές εξακολουθεί να μην υπάρχει, αν και εξειδικευμένοι γιατροί και άλλοι επαγγελματίες υγείας προσφέρουν τις υπηρεσίες τους μέσω του Γενικού Συστήματος Υγείας στους Κύπριους ασθενείς.
Το θέμα απασχόλησε χθες, για άλλη μια φορά, την κοινοβουλευτική επιτροπή Υγείας η οποία αναμένει ότι στα τέλη Μαΐουθα ενημερωθεί από το Υπουργείο Υγείας για τις δράσεις και ενέργειες που θα έχουν προωθηθεί μέχρι τότε.
Σύμφωνα με τα επίσημα δεδομένα, όπως αυτά καταγράφονται στο Μακάρειο νοσοκομείο, από το 2019 και μετά άρχισε να παρατηρείται αύξηση στον αριθμό των νέων περιστατικών που αφορούν παιδιά και έφηβους με διατροφικές διαταραχές. Το 2023 καταγράφηκε αύξηση 62% στον αριθμό των περιστατικών ενώ το 2024, από την 1η Ιανουαρίου μέχρι σήμερα δηλαδή, έχουν εισαχθεί για νοσηλεία 10 ασθενείς, τη στιγμή που την ίδια περίοδο πέρσι ο αριθμός των ασθενών ήταν μόλις πέντε.
Σε ό,τι αφορά τον ιδιωτικό τομέα, όπως αναφέρθηκε κατά τη διάρκεια της συζήτησης, αυτό το διάστημα βρίσκονται υπό παρακολούθηση τουλάχιστον 12 ασθενείς ενώ όλοι οι συμμετέχοντες τόνισαν ότι δεν αναζητούν ιατρική βοήθεια όλα τα άτομα που αντιμετωπίζουν αυτού του είδους τις διαταραχές, τουλάχιστον όταν βρίσκονται σε αρχικά στάδια, και ενδεχομένως οι πραγματικοί αριθμοί να είναι διαφορετικοί.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκάλεσε η τοποθέτηση της κλινικής διαιτολόγου/διατροφολόγου Άντριας Αλκιβιάδους, η οποία εργάζεται στο Βρετανικό Σύστημα Υγείας (NHS) και όπως ανέφερε, κατά τα φοιτητικά της χρόνια είχε και η ίδια περάσει από νευρική ανορεξία. «Έχασα τους φίλους μου, δεν μπορούσα να συγκεντρωθώ στις σπουδές μου. Ένιωσα απελπισία όμως είχα την οικογένεια μου δίπλα μου και μπόρεσα να το ξεπεράσω», είπε. «Οι διατροφικές διαταραχές όπως η νευρική ανορεξία ή η νευρική βουλιμία είναι σοβαρές ψυχικές ασθένειες που σχετίζονται με δυνητικά απειλητικές για τη ζωή σωματικές επιπτώσεις» ανέφερε και στην γραπτή τοποθέτηση της προς την Βουλή η κ. Αλκιβιάδους.
Όπως εξήγησε, οι διατροφικές διαταραχές συνήθως ξεκινούν στην εφηβεία αλλά υπάρχουν και άτομα που συνεχίζουν να παρουσιάζουν πρόβλημα και μετά την ενηλικίωση. «Περιλαμβάνουν μη βοηθητικές πεποιθήσεις σχετικά με το φαγητό, το βάρος, την εικόνα σώματος και μη βοηθητικές συμπεριφορές όπως η υπερφαγία, η κάθαρση ή η υπερβολική άσκηση με σκοπό τον έλεγχο του σωματικού βάρους που τελικά κρατούν τα άτομα προσκολλημένα στη διαταραχή. Αυτές οι συμπεριφορές έχουν σημαντικές επιπτώσεις στη σωματική, ψυχολογική και κοινωνική λειτουργία» και εκτός από σωματικά συμπτώματα «όπως καρδιαγγειακές επιπλοκές (π.χ. χαμηλή πίεση, χαμηλός παλμός καρδιάς), βιοχημικές ανωμαλίες, ορμονικές διαταραχές (έμμηνος ρύση), οστεοπόρωση, διαταραχή της νεφρικής και ηπατικής λειτουργίας. Οι διατροφικές διαταραχές συνοδεύονται επίσης με τα ακόλουθα συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν λόγω ψυχολογικών αλλαγών που σχετίζονται με τον υποσιτισμό». Η νευρική ανορεξία, τόνισε, «αν δεν θεραπευτεί μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο. Ο οξύς υποσιτισμός αποτελεί μια επείγουσα ιατρική κατάσταση. Η νευρική ανορεξία έχει το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από όλες τις διαταραχές ψυχικής υγείας και ως εκ τούτου είναι πρωταρχικής σημασίας η ιατρική ομάδα, οι διαιτολόγοι και η υπηρεσία ψυχικής υγείας να συνεργαστούν για να διαμορφώσουν ένα κοινό σχέδιο φροντίδας».
Ανάγκη υιοθέτησης προληπτικών μέτρων
Από πλευράς του υπουργείου Υγείας, η εκπρόσωπος και επιστημονική υπεύθυνη Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων Νίκη Ιεροδιακόνου, αναφέρθηκε στις προσπάθειες που καταβάλλονται το τελευταίο διάστημα για την ενίσχυση του συγκεκριμένου τομέα. Εξήγησε ότι ενεργοποιήθηκε η Εθνική Στρατηγική για τις διατροφικές διαταραχές, έχουν ετοιμαστεί ερωτηματολόγια και άλλο έντυπο υλικό. Η ειδική επιτροπή που έχει συσταθεί, συνήλθε σε μια πρώτη συνάντηση και σε αυτήν συμμετέχουν επαγγελματίες υγείας.
Η διαιτολόγος Ελίζα Μαρκίδου αναφέρθηκε στην υποστελέχωση που παρατηρείται στις υπάρχουσες κρατικές δομές σε ό,τι αφορά τον αριθμό των διαιτολόγων ενώ η πρόεδρος του Συνδέσμου διαιτολόγων – διατροφολόγων Ελένη Ανδρέου αναφέρθηκε στις υπηρεσίες που προσφέρονται στους ασθενείς μέσω του Γενικού Συστήματος Υγείας.
Εκπρόσωπος της βουλής των νέων, η οποία, όπως ανέφερε είναι ειδικευόμενη ψυχίατρος, περιέγραψε τις δικές της εμπειρίες, επικαλούμενη και τις συστάσεις των ειδικών γιατρών. Όπως είπε χαρακτηριστικά, «οι ασθενείς με διατροφικές διαταραχές αποτελούν ίσως τις πιο δύσκολες και περίπλοκες περιπτώσεις». Αναφέρθηκε επίσης στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν νεαροί ενήλικες όταν παρουσιάσουν κάποια διατροφική διαταραχή και τόνισε την ανάγκη για ανάπτυξη εξειδικευμένων, οργανωμένων δομών στην Κύπρο.
Από πλευράς των εκπροσώπων των νοσηλευτών έγινε αναφορά στην ανάγκη για εκπαίδευση και επιμόρφωση των παιδιών από τις μικρές ηλικίες, μέσω του σχολείου αλλά και στην ανάγκη για συνεχή εκπαίδευση των επαγγελματιών.
Ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Στήριξης Ατόμων με Διατροφικές Διαταραχές, σε υπόμνημα του προς τη Βουλή τονίζει την ανάγκη για δημιουργία εξειδικευμένων δομών και για ενήλικες. «Επείγει η δημιουργία πτέρυγας όπου μπορούν να στεγάζονται/νοσηλεύονται ενήλικα άτομα, περιλαμβάνοντας ομάδα επαγγελματιών υγείας όπως, ψυχολόγος, ψυχίατρος, νοσηλευτικό προσωπικό, κλινικό διαιτολόγο και άλλους με εξειδίκευση στις διατροφικές διαταραχές. Επιπλέον, σημαντικό είναι να γίνεται συστηματική παρακολούθηση κατά την διάρκεια της θεραπείας καθώς και παρακολούθηση των ασθενών μετά την νοσηλεία, αποφεύγοντας πιθανότητα υποτροπής».
Τα δεδομένα στο Ηνωμένο Βασίλειο
Η κ. Αλκιβιάδους αναφέρθηκε στον τρόπο με τον οποίο τα άτομα με διατροφικές διαταραχές αντιμετωπίζονται μέσω του NHS. Στην γραπτή τοποθέτηση της προς τη Βουλή παρέθεσε συγκεκριμένα στατιστικά δεδομένα για το Ηνωμένο Βασίλειο. «Ένα στα πέντε παιδιά και νέους στην Αγγλία ηλικίας οκτώ έως 25 ετών είχε μια πιθανή ψυχική διαταραχή το 2023, σύμφωνα με νέα έρευνα. Οι συμμετέχοντες αυτής της έρευνας ερωτήθηκαν επίσης για διατροφικές διαταραχές για πρώτη φορά από την έρευνα που διεξάχθηκε το 2017. Το 2023, το 12,5% των νέων ηλικίας 17 έως 19 ετών είχαν διατροφική διαταραχή, σημειώνοντας αύξηση 0,8% από το 2017. Μεταξύ 2017 και 2023, τα ποσοστά αυξήθηκαν τόσο σε νεαρές γυναίκες (από 1,6% σε 20,8%) όσο και σε νεαρούς άνδρες (από 0,0% έως 5,1%) σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα. Η φετινή έρευνα διαπίστωσε επίσης ότι το 5,9% των ατόμων ηλικίας 20 έως 25 ετών είχαν διατροφική διαταραχή, ενώ οι διατροφικές διαταραχές εντοπίστηκαν στο 2,6% των ατόμων ηλικίας 11 έως 16 ετών, σε σύγκριση με 0,5% το 2017 – με ποσοστά το 2023 τέσσερις φορές υψηλότερα στα κορίτσια (4,3%) από τα αγόρια (1,0%). Το NHS England έχει υποστηρίξει πάνω από 700.000 παιδιά και νέους με θέματα ψυχικής υγείας φέτος και επίσης σημείωσε αύξηση 47% στους νέους που υποβάλλονται σε θεραπεία (2022-2023) για διατροφικές διαταραχές σε σύγκριση με την προ-πανδημία εποχή και το 2019/20 (11.809 το 2022/23 έναντι 8.034 το 2019/20)».
