Οι γιατροί στον Αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α. 1955-1959 (εικόνες)
Ο αντιαποικιακός εθνικοαπελευθερωτικός Αγώνας της Ε.Ο.Κ.Α. 1955-1959 υπήρξε η φωτεινότερη περίοδος στην ιστορία του σύγχρονου Κυπριακού Ελληνισμού. Μια ανεπανάληπτη εποχή γι αυτούς που είχαν την ευλογία να τη ζήσουν.
Η συμμετοχή του κόσμου υπήρξε καθολική και εθελοντικά πρόσφερε τα πάντα… Όπως όλες οι επαγγελματικές ομάδες της κοινωνίας δήλωσαν παρούσες στην εθνική αυτή εξέγερση, έτσι και οι επαγγελματίες υγείας – γιατροί, νοσοκόμοι και φαρμακοποιοί – έπραξαν το καθήκον τους στο ακέραιο.
Ολόθερμη και πολύπλευρη ήταν η προσφορά των πλείστων γιατρών της Κύπρου για την περίθαλψη των αγωνιστών της Ε.Ο.Κ.Α., κατά τη διάρκεια του Απελευθερωτικού Αγώνα 195-1959. Για τη δράση τους αυτή μερικοί συνελήφθησαν και στάληκαν σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως στην Κοκκινοτριμιθιά και Πύλα. Τα κυβερνητικά νοσοκομεία, οι ιδιωτικές κλινικές και τα ιατρεία δέχονταν τις επιδρομές Άγγλων στρατιωτών και τούρκων επικουρικών αστυνομικών για έρευνες και ανακρίσεις, στην προσπάθεια τους να εντοπίσουν αγωνιστές.
Γιατροί είχαν την τρομερή εμπειρία, αλλά και τιμή να επισκεφθούν λημέρια της Ε.Ο.Κ.Α. στα βουνά του Τροόδους και Πενταδακτύλου για να περιθάλψουν αντάρτες. Μερικές φορές έστησαν πρόχειρα χειρουργεία σε κρησφύγετα για να αντιμετωπίσουν επείγουσες καταστάσεις , όπως ακροτηριασμούς άκρων από εκρήξεις, ή σοβαρούς τραυματισμούς μετά από ενέδρες ή μάχες με τα αγγλικά στρατεύματα.
Οι περισσότεροι γιατροί δεν ήταν ορκισμένα μέλη της Οργάνωσης. Όταν όμως η Οργάνωση ζητούσε τη βοήθεια τους, ανταποκρίνοναν με ενθουσιασμό και περηφάνεια, γιατί τους δινόταν η ευκαιρία να συμμετάσχουν και αυτοί στον παλλα΄ι΄κό τότε αγώνα. Δεν υπελόγιζαν τον κίνδυνο. Πού να καταδεχθούν δε να πληρωθούν! Η φιλοπατρία τους ήταν τόσο άδολη , που δεν τους το επέτρεπε. 
Ιδιώτες γιατροί που συμμετείχαν με τον ένα ή άλλο τρόπο στον Απελευθερωτικόν Αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α. 1955-1959 είναι και οι ακόλουθοι:
ΛΕΥΚΩΣΙΑ: Οι Γενικοί γιατροί Παντελής Π. Πέτρου, Κώστας Δημητρίου, Ιωάννης Σπυριδάκης, Θεμιστοκλής Δέρβης, Βάσος Λυσσαρίδης, Γεώργιος Μαυραντώνης, Ανδρέας Κραμβής, Νίκος Θεμιστοκλέους, Ιωάννης Μελέαγρος, Ιωσήφ Σιμόπουλος (Στρόβολος), Διογένης Χριστοφόρου (Τράχωνας), οι Ωτορινολαρυγγολόγοι Θάσος Τζιρκώτης, Θεμιστοκλής (Κόκος) Οικονομίδης, Κωνσταντίνος Τσέλος, ο Οφθαλμίατρος Σόλων Σαρρής, οι Παιδίατροι Τάκης Ιακωβίδης και Αρετή Ζήση Αναστασιάδη, οι Γυναικολόγοι – Μαιευτήρες Γεώργιος (Κόκος) Μιχαηλίδης, Ισμήνη Τσέλου και Μίκης Αναστασιάδης, οι Γενικοί χειρουργοί Γεώργιος Ν. Ιακωβίδης, Οδυσσέας Ιωαννίδης, Όμηρος Χατζηδημητρίου και Θουκής Α. Ζαμπαρλούκος, οι Ακτινολόγοι Γεώργιος Σταυράκης και Χριστάκης Μελετίου και ο Ψυχίατρος Ανδρέας Μικελλίδης. Οι Οδοντίατροι Δρόσος Κληρίδης, Ανδρέας Λάμπρου, Χριστόδουλος Πίπης, Λουκής Παπαστράτης, Παναγιώτης Ηλιοφώτου, Νεοπτόλεμος Καραγιάννης και , Πετράκης Ιωαννίδης
ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ: Oι Γενικοί χειρουργοί: Πολύβιος Μαυρομμάτης (Αρχίατρος) και, Γεώργιος Χατζηαθανασίου, οι Οφθαλμίατροι Γιώργος Κανικλίδης και Άγγελος Χειλημήντρης, οι Γενικοί γιατροί Νίκος Νικίας και Χριστάκης Μιχαηλίδης, ο Ωτορινολαρυγγολόγος Ανδρέας Τουμαζής, ο Ακτινολόγος Περικλής Πιερίδης και οι
Φαρμακοποιοί Μίκης Μιχαηλίδης, Μιχαλάκης Λυσάνδρου, Χαράλαμπος Νικολαϊδης, Χρίστος Κουννάς, Ανδρέας Κάρουλας, Χρυσοστομής Χρίστου, Μιχάλης Κυριάκου και Κώστας Σπανός.
ΛΕΜΕΣΟΣ: Oι Χειρουργοί Νίκος Σ. Αναστασιάδης, Σόλων και Λίνα Σολωμονίδη, Αιμίλιος Α. Φράγκος και Αθηνά Συμεωνίδη, ο Παθολόγος Κώστας Μ. Ελευθεριάδης, ο Γυναικολόγος – Μαιευτήρας Μάριος Κ. Τριτοφτίδης, οι Οδοντίατροι Νίκος Πιεράκη, Κόκος Πολυδωρίδης και Γιαννάκης Χατζηπαπάς και οι Φαρμακοποιοί Ανδρέας Λάμπρου και Νίκος Αδαμίδης
ΛΑΡΝΑΚΑ: Oι Παθολόγοι Αχιλλέας Θεοδούλου, Φίλιππος Τηλεμάχου, Αρτέμης Παυλίδης, Γιάννης Κυμίσης, Ιάκωβος Φαίδωνας και Ευάγγελος Μάρκου, ο Χειρουργός Αννίβας Φράνσις, οι Οδοντίατροι Χριστόφορος Χριστοφίδης, Ισμήνη Χριστοφίδου και οι Φαρμακοποιοί Αρίσταρχος Δημητρίου και Ευάγγελος Γεωργιάδης
ΚΕΡΥΝΕΙΑ: Oι Γενικοί Γιατροί Σπύρος Χαραλαμπίδης και Μανώλης Χατζαντώνης και ο Φαρμακοποιός Γιαννακός Παρασκευαϊδης. Στη Λάπηθο ο Φειδίας Παρασκευαϊδης.
ΠΑΦΟΣ: Οι Γενικοί γιατροί Ηρόδοτος Νικολαϊδης, Αντωνάκης Σωτηριάδης, Αλέκος Ιωάννου, Γεώργιος Παπαδόπουλος και Σωτηράκης Ταλαρίδης, οι Χειρουργοί – γυναικολόγοι Χαράλαμπος και Ερατοσθένης Λιασίδη και ο Οδοντίατρος Κυριάκος Παπαδημητρίου
ΜΟΡΦΟΥ: Oι Παθολόγοι Πολύκελιτος Ιακωβίδης, Διομήδης Ηασαίας(Ξερός), Ιωάννης Μελεάγρος (Κάτω Ζώδια), ο Δερματολόγος Γιάννης Καϊμης και ο Οδοντίατρος Γεώργιος Τομπάζος.
Οι κυβερνητικοί γιατροί μέσα στα νοσοκομεία βρίσκονταν συνεχώς υπό παρακολούθηση, τόσο από τους Άγγλους, όσο και από τους Τούρκους συναδέλφους τους και νοσηλευτές. Θέτοντας σε κίνδυνο ακόμα και την ίδια τους τη ζωή, πολλοί κυβερνητικοί γιατροί και το νοσηλευτικό προσωπικό στα νοσοκομεία των έξι πόλεων, καθώς και στα αγροτικά ιατρικά κέντρα της υπαίθρου, δεν περιέθαλψαν μόνο ασθενείς και τραυματίες αγωνιστές, αλλά βοήθησαν και σε σχέδια απόδρασης αγωνιστών. Οι νοσηλευτές και οι μαίες της υπαίθρου στάθηκαν δίπλα στα παλληκάρια του Διγενή. Δεν είναι μυστικό ότι, δυστυχώς, υπήρχαν και ελάχιστοι γιατροί, οι οποίοι έμειναν απαθείς ή διατηρούσαν μια γλοιώδη φιλική σχέση με τους κατακτητές. Όλοι, όμως, τους γνώριζαν και τους κρατούσαν σε απόσταση.
Το Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας ήταν ένας χώρος όπου η Ε.Ο.Κ.Α. θεωρούσε πρακτικό και βολικό για τις αποδράσεις αγωνιστών της. Τόσο οι νοσηλευτές και οι νοσηλεύτριες, οι οποίοι ήταν μυημένοι στην Οργάνωση, όσο και συγκεκριμένοι γιατροί διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην οργάνωση και εκτέλεση των αποδράσεων. Από το Νοσοκομείο Λευκωσίας σημειώθηκαν πέντε μεγάλες αποδράσεις και μια από το ‘Ασυλο Αθαλάσσας’, όπως ήταν τότε γνωστό το Ψυχιατρείο
Γιατροί του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας, που αξίζει να αναφερθούν για τη δράση τους, ήταν οι νεαροί τότε, Ανδρέας Δάφνιος, Τάκης Χριστόπουλος, Λεύκος Κολιαντρής, Γιώργος Μιχαηλίδης και Κώστας Χατζηκακού. Ο διευθυντής του Χειρουργικού Τμήματος Γεώργιος Μαραγκός με το σύγραμμα του «Τραύματα Πολέμου- απολογισμός της εργασίας, η οποία επετελέσθη κατά την περίοδο της Κυπριακής Επαναστασέως 1/4/1955- 31/12/1958» τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών. Με την ευκαιρία της πανηγυρικής της συνεδρίας στις 28/12/1961, η Ακαδημία Αθηνών «επιβραβεύει τον ιατρικόν κόσμον της Ελληνικής Μεγαλονήσου, όστις ευρέθη πιστός συμπαραστάτης εις τον τραχύ και σκληρόν αγώνα του λαού της, προς ανάκτησιν της Ελευθερίας του».
Ο Αρχηγός Διγενής δεν παράλειψε, μετά τη λήξη του Aγώνα, να εξάρει την προσφορά των ελλήνων γιατρών της Κύπρου. Έγραψε στο ‘Χρονικόν Αγώνος Ε.Ο.Κ.Α.’:
«Με ιδιαιτέραν συγκίνησιν αναλογίζομαι της πολυτιμοτάτης συμβολής σημαντικού αριθμού Ελλήνων Κυπρίων ιατρών, οι οποίοι πολλάκις με κίνδυνον της ζωής των μετέβαινον και εις λημέρια ακόμη ανταρτών δια να προσφέρουν την βοήθειαν των προς τραυματίας ή ασθενούντας αγωνιστάς. Οι Έλληνες Κύπριοι ιατροί απεδείχθησαν άξιοι της αποστολής των.
Ως ιατροί, ιδία δε ως Έλληνες, υπήρξαν οι αφανείς συμπαραστάται και σωτήρες των πασχόντων και κινδυνευόντων τραυματιών του αγώνος. Δημόσια επαινώ και συγχαίρω όλους τους ΄Ελληνες κυβερνητικούς ιατρούς, οι οποίοι πάντοτε προθύμως και με άκραν εχεμύθειαν ανελάμβανον να περιθάλψουν αγωνιστάς, πράττοντες το παν προς εξυπηρέτησιν των, εις τα Κυβερνητικά Νοσοκομεία. Ιδία συγχαίρω τους Κυβερνητικούς εκείνους ιατρούς οι οποίοι κατώρθωσαν να ματαιώσουν ή να μειώσουν εις το ελάχιστον τας βαρβάρους μαστιγώσεις νεαρών αγωνιστών, τας οποίας επέβαλλον τα ειδικά Δικαστήρια του Δυνάστου.
Τα ονόματα τινων τούτων αναφέρονται εις το παρόν βιβλίον, πλην όμως και άλλοι προσέφερον τας υπηρεσίας των, παραμένοντες ανώνυμοι ή αφανείς αγωνισταί». (Χρονικόν Αγώνος Ε.Ο.Κ.Α. 1955-1959, Λευκωσία 1997, σελ 89).
*Καρδιολόγος, Συγγραφέας του ‘Κυπρίων Ιατρών Έργα – η ιατρική στην Κύπρο 1950-2015’.
Εκδόσεις Εν Τύποις, Λευκωσία.
