Μιχάλης Βορκάς: Ταφόπλακα στον τομέα υπηρεσιών με την Ενιαία Εποπτική Αρχή
Κόκκινο πανί αποτελεί για τους δικηγόρους η απόφαση της κυβέρνησης για σύσταση Ενιαίας Εποπτικής Αρχής για έλεγχο των δικηγόρων και λογιστών, μετά και το θέμα των κυρώσεων από τις ΗΠΑ σε ρωσικά συμφέροντα.
Ο πρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου Μιχάλης Βορκάς εξηγεί στον «Φ» γιατί ο κλάδος αντιτίθεται σφόδρα σε μια τέτοια εξέλιξη και τονίζει ότι δεν είναι ετσιθελικές οι απόψεις των δικηγόρων. Αντιπροτείνει μια Αρχή με συντονιστικές αντί εποπτικές αρμοδιότητες και καταγγέλλει ότι η Συντονιστική Αρχή υπό το Υπουργείο Οικονομικών δεν έχει συνέλθει ποτέ.
Στη συνέντευξή του στον «Φ» μιλά και για τα υφιστάμενα κτήρια των δικαστηρίων της πρωτεύουσας τα οποία αναφέρει ότι αποτελούν προσβολή για τον πολίτη, ενώ σηκώνει τα χέρια για το πότε το ejustice θα είναι έτοιμο να επαναλειτουργήσει.
-Πρόσφατα αντιδράσατε έντονα με την απόφαση του Προέδρου της Δημοκρατίας για σύσταση Ενιαίας Εποπτικής Αρχής για εταιρείες παροχής διοικητικών υπηρεσιών. Ποιοι οι λόγοι που αντιδράσατε;
– Θα πρέπει εξαρχής να τονίσω ότι εμείς πρώτοι επιζητούμε την ενίσχυση και αυστηροποίηση του εποπτικού πλαισίου αφού ο ιδιωτικός τομέας είναι αυτός που πλήττεται περισσότερο από την κακή φήμη της χώρας. Στο πλαίσιο αυτό είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε και να βοηθήσουμε να συσταθεί μια Ενιαία Εποπτική Αρχή στην οποία θα δοθούν αρμοδιότητες συντονιστικού περιεχομένου. Μιας Αρχής που να συνάδει με τα όσα προωθούνται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, δηλαδή που θα συντονίζει και θα καθοδηγεί σε ενιαίο πλαίσιο τις εποπτικές αρχές, περιλαμβανομένων των ΠΔΣ, ΣΕΛΚ, Κεφαλαιαγοράς, και άλλων.
Στόχος δεν πρέπει να αντικαταστήσουμε τις υφιστάμενες εποπτικές αρχές δημιουργώντας νέα ή νέες εποπτικές αρχές, οι οποίες δυνατόν να οδηγήσουν στην κατάρρευση ολόκληρου του συστήματος, δικαστικά και νομικά. Εξάλλου, υφίσταται ήδη με βάση το σχετικό Νόμο, η Συμβουλευτική Αρχή στην οποία προΐσταται το Υπουργείο Οικονομικών, η οποία έχει σοβαρές και ουσιαστικές εξουσίες, πλην όμως δεν ασκούνται ουσιαστικά καθόλου. Να σημειώσω μόνο ότι αυτή δεν συνεδρίασε επί μακρό χρονικό διάστημα και τούτο παρά τη γραπτή απαίτησή μας για σύγκλησή της και δύο τουλάχιστον υπενθυμίσεις για αυτό τον σκοπό.
Οι θέσεις που έχουμε εκφράσει και οι αντιρρήσεις μας στα όσα προωθεί η κυβέρνηση δεν είναι προσωπικές, ετσιθελικές απόψεις του Συμβουλίου, αλλά εδράζονται στο αδιαπραγμάτευτο της αναγκαιότητας διαφύλαξης των δικαιωμάτων των πολιτών και του κράτους δικαίου. Το πλαίσιο της Ενιαίας Εποπτικής Αρχής που ετοιμάστηκε και μας αποστάλθηκε αυτή την εβδομάδα από το Υπουργείο Οικονομικών, καταδεικνύει ακόμη περισσότερο την προχειρότητα με την οποία προσεγγίζεται το όλο ζήτημα, αφού εμπεριέχει στοιχεία που δημιουργούν στρεβλώσεις, κίνδυνους, αθέμιτο ανταγωνισμό, και την ίδια στιγμή αναδεικνύονται πρακτικά ζητήματα που καθιστούν σαφές ότι δεν μπορεί να εφαρμοστεί.
Παράλληλα, βάζουν ταφόπλακα στον τομέα των υπηρεσιών, ο οποίος προσφέρει χιλιάδες θέσεις εργασίας και αιμοδοτεί την οικονομία. Είναι τεράστια η ανησυχία μας γιατί με τις ενέργειες αυτές πλήττεται η Κύπρος ως κέντρο παροχής διοικητικών υπηρεσιών. Καταστρέφονται προσπάθειες δεκαετιών, κατά κύριο λόγο του ιδιωτικού τομέα, για να έχει σήμερα η Κύπρος σημαντική θέση στον παγκόσμιο οικονομικό χάρτη.
-Το θέμα αυτό είχατε θίξει σε συνάντησή σας με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και φαίνεται ότι δεν τον πείσατε να παραμείνουν τα πράγματα ως έχουν.
– Μετά την εκλογή του νυν Συμβουλίου, τον Νοέμβριο του 2023 είχαμε συνάντηση με τον εξοχότατο Πρόεδρο της Δημοκρατίας, όπου μας ανέφερε την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου του Ιουνίου 2023, να προχωρήσει με τη σύσταση Ενιαίας Εποπτικής Αρχής. Του εκφράσαμε τις επιφυλάξεις και τους προβληματισμούς μας ως προς τη συμβατότητα τέτοιας εξέλιξης με βασικές αρχές δικαίου και αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, και επιφυλαχθήκαμε να αποστείλουμε γραπτώς τις θέσεις μας, όπως και πράξαμε με υπόμνημα που αποστάλθηκε τις επόμενες μέρες.
Έκτοτε αναμέναμε να κληθούμε για συζήτηση και διαβούλευση ώστε να επεξηγήσουμε και στους αρμόδιους αλλά αν χρειαζόταν και στον ίδιο τον ΠτΔ τις θέσεις μας, όμως αντί αυτού είδαμε να ανακοινώνεται η πρόθεση υλοποίησης της απόφασης χωρίς καμία διαβούλευση. Επομένως, δεν θεωρούμε ότι η εξέλιξη αυτή έχει να κάνει με το αν έχουμε ή όχι πείσει τον ΠτΔ, αντίθετα δηλοί προειλημμένες αποφάσεις.
–Η Κυβέρνηση διά του υπουργού Οικονομικών καθησύχασε τις ανησυχίες σας λέγοντας ότι δεν θα πληγεί το δικηγορικό απόρρητο. Δεν θεωρείται ορθό να υπάρχει μια Ενιαία Εποπτική Αρχή για όλους όσους παρέχουν υπηρεσίες;
– Σάς έχω αναφέρει προηγουμένως ότι οι δικηγόροι είμαστε οι πρώτοι που τονίζουμε και θέλουμε να καθαρίσει το όνομα της χώρας μας, και είμαστε υπέρ ενός συντονιστικού οργάνου το οποίο να συνάδει με αυτά που προωθούνται σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και να διασφαλίζουν βασικές αρχές δικαίου. Το θέμα δεν είναι αν έχει προβεί σε καθησυχαστικές δηλώσεις ο Υπουργός Οικονομικών, αλλά η ουσία της απόφασης του Υπουργικού η οποία το αντίθετο θα επιφέρει από αυτό που δηλώνει ο υπουργός. Μέλημά μας είναι η διαφύλαξη του δικαιώματος κάθε πολίτη στο να παραμείνει εμπιστευτική μεταξύ αυτού και του δικηγόρου του η οποιαδήποτε επικοινωνία τους, κάτι που κινδυνεύει να απωλεσθεί σε περίπτωση υλοποίησης των όσων μέχρι σήμερα έχουν εξαγγελθεί από την Κυβέρνηση. Εν ολίγοις, δεν αναφερόμαστε σε δικαιώματα αποκλειστικά των δικηγόρων αλλά των εντολέων των δικηγόρων, όπως αυτά κατοχυρώνονται από την ίδια την κυπριακή νομοθεσία και διασφαλίζονται από τις αποφάσεις των Ευρωπαϊκών δικαστηρίων.
Θα πρέπει επίσης να υπογραμμίσουμε ότι το προσχέδιο της νέας Ευρωπαϊκής Οδηγίας για το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, το οποίο παρουσιάστηκε πρόσφατα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και με το οποίο συμφώνησε και η Κυπριακή Δημοκρατία μέσω του Υπουργείου Οικονομικών, δεν απαιτεί την κατάργηση της αυτορρύθμισης των επαγγελματικών σωμάτων. Αντιθέτως, αναγνωρίζει ρητά τη δυνατότητα να υπάρχει αυτορρύθμιση και παράλληλα γίνονται ξεκάθαρες αναφορές στην προστασία του δικηγορικού απορρήτου. Τονίζω, παράλληλα, ότι η τελευταία έκθεση της Moneyval του 2019, επίσης δεν απαιτούσε την κατάργηση του εποπτικού ρόλου του ΠΔΣ και του ΣΕΛΚ.
– Εκφράζεται ο ισχυρισμός από ορισμένους ότι οι δικηγόροι δεν θέλουν έλεγχο εξ ου και δεν έχει καταδικαστεί κανένας μετά την αλλαγή του συμβουλίου του ΠΔΣ. Πώς απαντάτε;
– Οι δικηγόροι γνωρίζουμε ότι υποκείμεθα σε έλεγχο βάσει των σχετικών οδηγιών και νομοθεσιών. Δεν είναι θέμα επιλογής αλλά υποχρέωση συμμόρφωσης. Τα πράγματα δεν είναι όπως ήταν πριν αρκετά χρόνια. Είναι κοινώς παραδεκτό ότι έχουν γίνει σημαντικά βήματα προόδου από τους δικηγόρους, λογιστές, τράπεζες, και έχει αυστηροποιηθεί το πλαίσιο λειτουργίας, με στόχο να μην επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος.
Ο γενικευτικός συλλογισμός που ενίοτε εκφράζεται έμμεσα αλλά και άμεσα, ότι όλοι οι δικηγόροι δεν συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις τους, επειδή ένας πολύ μικρός αριθμός, στο σύνολο των 4,500 μελών μας, έχει προβεί σε έκνομες ενέργειες, είναι ισοπεδωτικός και λειτουργεί απαξιωτικά προς το λειτούργημα του δικηγόρου. Παρανομούντες πάντοτε θα υπάρχουν, αλλά αυτό ισχύει σε όλο τον κόσμο, ακόμη και σε χώρες με πολύ πιο προηγμένα συστήματα ελέγχου από τα δικά μας. Το σημαντικό είναι ότι εξελισσόμαστε, τόσο τα μέλη μας, όσο και οι λογιστές, τράπεζες, αλλά και οι Εποπτικές Αρχές, ώστε να περιορίζουμε τις κακές πρακτικές.
Ο ΠΔΣ ως εποπτική αρχή ασκεί το καθήκον και τις εξουσίες της, διενεργεί κάθε χρόνο εκατοντάδες ελέγχους, και λαμβάνει μέτρα εκεί και όπου απαιτείται. Ως Συμβούλιο επενδύουμε στην προληπτική εποπτεία, παρέχοντας στα μέλη μας σωστή πληροφόρηση και αναπτύσσοντας τα αναγκαία εργαλεία διασφαλίζουμε ένα ισχυρό πλαίσιο προστασίας για τους συναδέλφους και για το επενδυτικό περιβάλλον. Το Τμήμα Εποπτείας και Συμμόρφωσης του ΠΔΣ έχει επενδύσει και συνεχίζει να επενδύει σε σύγχρονα συστήματα και σε εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό τόσο σε γνώση όσο και σε εμπειρία για τη σωστή εφαρμογή της εποπτείας. Έγνοια μας ως Συμβούλιο είναι να παράσχουμε κάθε δυνατότητα στο αρμόδιο Τμήμα μας να επιτελεί αποδοτικά τις αρμοδιότητές του, και να μένουμε μακριά από κινήσεις εντυπωσιασμού. Μας ενδιαφέρει η ουσία και όχι τα επικοινωνιακά τεχνάσματα.
Αμέσως μετά την εκλογή του νυν Συμβουλίου είχαμε να αντιμετωπίσουμε τις αποκαλύψεις των Cyprus Confidential όπως επίσης νέες κυρώσεις που επιβάλλονταν σε εποπτευόμενους, όπου απαιτείτο να γίνουν στοχευμένες ενέργειες και έρευνες, τόσο από τον ΠΔΣ όσο και από τις αρχές του κράτους. Την ίδια στιγμή είχαμε να διαχειριστούμε αποφάσεις Δικαστηρίων που σχετίζονταν με αποφάσεις επί προηγούμενου Συμβουλίου, που καταδείκνυαν εκ πρώτης όψεως αδυναμίες των διαδικασιών, και αφού τις αξιολογήσαμε προχωρήσαμε σε ετοιμασία νέας πολιτικής και πλαισίου για ενίσχυση των διαδικασιών μας. Αυτές θα ανακοινωθούν σύντομα.
Προσβολή τα υφιστάμενα δικαστήρια Λευκωσίας
Ως προσβολή για τους πολίτες και την χώρα, θεωρεί τα υφιστάμενα κτήρια του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας, ο πρόεδρος των δικηγόρων. Σύμφωνα με τον κ. Βορκά, οι μεταρρυθμίσεις στον τομέα της δικαιοσύνης με στόχο ένα σύγχρονο δικαστικό σύστημα δεν μπορεί να αποσυνδέονται από τις κτηριακές υποδομές.
Είναι πασιφανές ότι οι υφιστάμενες υποδομές, εν προκειμένω του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας κάθε άλλο παρά δείγμα εκσυγχρονισμού είναι εν έτει 2024. Είναι ανεπίτρεπτο σε μια ευρωπαϊκή πρωτεύουσα να αντικρίζουμε τέτοιες συνθήκες σε δικαστηριακούς χώρους. Μετά τις τελευταίες ενημερώσεις που είχαμε αναφορικά με την εισήγηση του υπουργού Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων κ. Αλέξη Βαφεάδη για να ξεπεραστεί το πρόβλημα με τον χώρο στάθμευσης του νέου Δικαστικού Μεγάρου Λευκωσίας με τη δημιουργία του σε κοντινό σημείο που δεν θα επηρεάζει τις εγκαταστάσεις της ειρηνευτικής δύναμης, έχουμε ζητήσει και πάλι συνάντηση για ενημέρωση και συζήτηση των εξελίξεων. Όπως επανειλημμένα έχει τονίσει ο ΠΔΣ, η υλοποίηση του εν λόγω έργου θα πρέπει να είναι στις προτεραιότητες των αρμόδιων φορέων, καθώς συνδέεται με την άμεση ανάγκη δημιουργίας σύγχρονων και λειτουργικών δικαστηριακών υποδομών.
-Πού βρίσκεται η μεταρρύθμιση και στην κατώτερη βαθμίδα της δικαιοσύνης, δηλαδή τα Επαρχιακά Δικαστήρια που είναι πνιγμένα με υποθέσεις;
– Η μεταρρύθμιση στην πρωτοβάθμια δικαιοδοσία είναι καίριο θέμα το οποίο θα πρέπει να αντικρίσουμε με τη δέουσα σημασία ώστε να δράσουμε στοχευμένα με εφαρμόσιμες λύσεις.
Η επίλυση του backlog (υποθέσεις που καθυστερεί η εκδίκασή τους) και η επιτάχυνση της πρωτοβάθμιας δικαιοδοσίας, τηρουμένης όμως της υψηλής ποιότητας των αποφάσεων και της ακριβοδίκαιης απονομής της δικαιοσύνης, έγκειται κυρίως στην αύξηση δικαστικού χρόνου εκδίκασης υποθέσεων κάτι που θεωρούμε ότι θα επιτευχθεί με τη μείωση των περιττών εμφανίσεων πριν από την ακρόαση, τη συντόμευση της δικαστικής αλλά και ακροαματικής διαδικασίας και την πιστή τήρηση του χρόνου έκδοσης αποφάσεων και που εντέλει θα οδηγήσει στην αλλαγή νοοτροπίας δικηγόρων και δικαστών.
Ο ΠΔΣ έχει ετοιμάσει εμπεριστατωμένο υπόμνημα, το οποίο έχει αποστείλει προς τον υπουργό Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης. Ανάμεσα στις εισηγήσεις, περιλαμβάνονται, η έναρξη των εξ αποστάσεως ακροάσεων, η αξιοποίηση δυνατοτήτων της τεχνολογίας, η ομαδοποίηση υποθέσεων/εξειδίκευση δικαστών, η πρόσληψη νομικών βοηθών Δικαστών (Clerks), η δυνατότητα εκδίκασης για test cases από το Εφετείο ή/και το Ανώτατο Δικαστήριο σε σύντομο χρονικό διάστημα, η δημιουργία Δικαστηρίου για μικρές απαιτήσεις, η στελέχωση των δικαστηρίων με καταρτισμένο προσωπικό και η υλοποίηση της Ανεξάρτητης Υπηρεσίας Δικαστηρίων.
Σημαντικό μεταρρυθμιστικό βήμα στο οποίο δίνει μεγάλη προτεραιότητα ο ΠΔΣ είναι, σύμφωνα με τον πρόεδρό του, η προώθηση των εναλλακτικών μορφών επίλυσης διαφορών. Στόχος μας είναι να αναπτυχθεί με σταθερά βήματα μία νέα κουλτούρα επίλυσης των διαφορών με έμφαση στη διαμεσολάβηση και τη διαιτησία. Απαραίτητη βεβαίως είναι και ενθάρρυνση των ενδιαφερόμενων μερών από τους δικαστές. Ειδικότερα, η διαμεσολάβηση θα μπορούσε να γίνει υποχρεωτικό διάβημα για μικρής κλίμακας υποθέσεις.
Άγνωστος Χ πότε επαναλειτουργεί το ejustice
Άγνωστη παραμένει η τύχη του ejustice, το σύστημα που κατέρρευσε μόλις εφαρμόστηκε, με τους δικηγόρους να μην γνωρίζουν πότε θα επαναλειτουργήσει. Όπως αναφέρει ο κ. Βορκάς, η ηλεκτρονική δικαιοσύνη αποτελεί για τον ΠΔΣ αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητα. Θα πρέπει όμως να γίνονται σωστά και συγχρονισμένα βήματα.
Το ejustice όπως είχε αρχικά εφαρμοστεί οδηγούσε σε κίνδυνο την προώθηση και απονομή της Δικαιοσύνης, αποδεικνύοντας περίτρανα ότι ήταν κατώτερο των περιστάσεων και δεν περιποιούσε τιμή στον κοινό στόχο, αυτόν της αναβάθμισης της Δικαιοσύνης στην Κύπρο. Η μη εμπλοκή του ΠΔΣ εξαρχής στην αρχιτεκτονική του ejustice για τους εξωτερικούς χρήστες έχει αποδειχθεί επιζήμια, όπως κατέδειξε το τελικό αποτέλεσμα κατά την εφαρμογή του.
Μετά τις εντατικές προσπάθειές μας, τα διαβήματα και τις διαδοχικές επαφές του προέδρου και μελών του Συμβουλίου του ΠΔΣ με τους αρμόδιους φορείς, καθώς και των εκδηλώσεων διαμαρτυρίας, από τις 29/1/24, επαναλειτουργεί το ijustice.
Η επαναφορά της παραγωγικής φάσης του συστήματος δεν μπορεί να γίνει χωρίς εκπόνηση πλάνου επιχειρηματικής συνέχειας. Είμαστε στη διάθεση των αρμοδίων να συζητήσουμε και να εξεύρουμε τη μεθοδολογία για την επαναφορά του συστήματος. Βασική όμως προϋπόθεση είναι να έχει ΠΔΣ τη δυνατότητα να ζητήσει όλες τις απαραίτητες αλλαγές στο σύστημα για τους εξωτερικούς χρήστες από τους προγραμματιστές της ανάδοχης εταιρείας και να επιβεβαιώσει ότι αυτές μπορούν να γίνουν άμεσα και ότι θα γίνουν, πριν από την εφαρμογή εκ νέου, του συστήματος.
Όσον αφορά τον ορίζοντα εφαρμογής δεν έχουμε κάποια ενημέρωση προς το παρόν. Στις 12 Μαρτίου 2024 θα έχουμε συνάντηση με το Υφυπουργό Έρευνας και όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, όπου θα θέσουμε και πάλι όλα αυτά τα θέματα.
Τσουβαλιάζονται όλοι οι δικηγόροι
– Με κάθε ευκαιρία ο υπουργός Εσωτερικών αναφέρει ότι μικρή μερίδα δικηγόρων εμπλέκεται σε περιπτώσεις παράτυπων μεταναστών, είτε βοηθώντας τους να υποβάλλουν διαρκώς αιτήματα είτε άλλως πως. Ποια είναι η κατάσταση;
– Κατά καιρούς γίνονται τέτοιες αναφορές οι οποίες αναπαράγονται σε γενικό και αόριστο λόγο.
Ενώ πρόκειται για απόλυτα μεμονωμένες περιπτώσεις τσουβαλιάζεται και πάλι όλη η δικηγορική κοινότητα. Σαφώς και δεν είναι αυτή η πραγματικότητα. Σε πρόσφατη συνάντηση που είχαμε με το Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης ενημερωθήκαμε για συγκεκριμένες περιπτώσεις, οι οποίες προωθήθηκαν και βρίσκονται ενώπιον του Πειθαρχικού Συμβουλίου. Τονίζουμε για ακόμα μια φορά, ότι οι οποιεσδήποτε αναφορές θα πρέπει να τεκμηριώνονται, αλλιώς παραμένουν αιωρούμενες και ανυπόστατες, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται σκόρπιες εντυπώσεις στην κοινή γνώμη.
