Με την επίθεση στην οδό Λήδρας
Πρόσφατα έγινε ευρύς λόγος για την ζωή και τον θάνατο της αγωνίστριας τηςΕΟΚΑ Νίτσας Χατζηγεωργίου και επειδή έσπευσαν να λάβουν τον δημόσιοι λόγο και άσχετοι, οι οποίοι ουδέν έπραξαν στον αγώνα, είτε διότι ήσαν βιολογικά ανύπαρκτοι είτε υβρίδια, σε επαφές των επιζώντων που διαδραμάτισαν υπεύθυνους ρόλους στην επίθεση της οδού Λήδρας, στη Λευκωσία, τον χειμώνα του 1956, κρίθηκε αναγκαίο να δημοσιευθούν τρεις ακόμα συνεντεύξεις επί του θέματος, από τον Ομαδάρχη Κρούσεων και Εκτελεστικού, υπεύθυνο Ομαδάρχη- Συντονιστή Δράσεως, πολιτικό μηχανικό, Αχιλλέα Ιάσονος, «Λίνο», τον φιλόλογο- ιστορικό-συγγραφέα Γιάννη Σπανό, Ομαδάρχη Κρούσεων Λευκωσίας, «Λόντο» και τον Λουκή Καρανίκη.
Ομαδάρχες Κρούσεων και μέλη του Εκτελεστικού και η αγωνίστρια Νίτσα Χατζηγεωργίου, Κρούσεων, Εκτελεστικού, συνεργάτιδα των αγωνιστών και μεταφορέας όπλων και βομβών συναντηθήκαμε και συνεννοηθήκαμε για την επίθεση στη Λήδρας.
Εκεί σ’ ένα ανώγειο γραφείο, το Σπέσιαλ Μπραντς, των ανακριτών- βασανιστών, είχε εγκαταστήσει πίσω από τα παράθυρα αξιωματικούς με αυτόματα που επιτηρούσαν την οδό Λήδρας από τις πλευρές Πλατείας Μεταξά και κάτω συνοικίας, τις προσβάσεις από νότο και βορρά, και από τις οδούς Ρηγαίνης, Αρσινόης, και τους παραδρόμους, Απόλλωνος, Μ. Αλεξάνδρου κ.ά.
Από τις δύο αντίθετες κατευθύνσεις θα κτυπούσαν με βόμβες και περίστροφα «Μπράουνινγκ» Σπανός και Καρανίκης. Από νότια κατεύθυνση ο Ιάσονος, με γαλλικό αυτόματο πιστόλι. Η Νίτσα θα ήταν σε εγρήγορση στην σκηνή της επίθεσης κι ο Αλέκος Μαυρομμάτης θα ήταν στο φαρμακείο Πουλλή, επί της οδού Λήδρας.
Στη μαρτυρία του, ο Αχιλλέας Ιάσονος αναφέρει:
«Αυτό ήταν το γενικό σχέδιο της αποστολής, μετά το τέλος της οποίας όλοι θα αποχωρούσαν προς την Πλατεία και τον Τρυπιώτη για εξόδους από την πόλη. Όταν σήμανε η ώρα όλοι πήραμε τις θέσεις μας και η Νίτσα μετέφερε και παρέδωσε τις βόμβες. Εγώ έδωσα τα πιστόλια. Τις στιγμές έναρξης θα έκριναν οι δυο συναγωνιστές. Καραδοκούσαν έναντι του Πρακτορείου Ταξιδιωτικών Γραφείων «ΛΟΥΗΣ».
Αστάθμητος παράγων ήταν ο ίδιος ο Λούης, ο γνωστός «πατριάρχης» των ταξιδιωτικών επιχειρήσεων, που στεκόταν έξω από το Γραφείο του. Εκ των πραγμάτων παρακολουθούσε τα πάντα, αλλά τούτο δεν μας ενοχλούσε.
Ήταν άνθρωπος σοβαρός και της εμπιστοσύνης μας, στοιχεία που αποδείχθηκαν σωτήρια. Διότι την κρίσιμη στιγμή εμφανίστηκαν στη σκηνή οι πράκτορες του Σπέσιαλ Μπράντς, ο Μπερτς, ο Γουίλλαρτ, ο Ληντς και άλλοι. Τράβηξαν περίστροφα κι άρχισαν να στήνουν στον τοίχο τους περαστικούς και να τους ερευνούν. Ο Λούης έσκυψε στην Νίτσα και την πληροφόρησε. «Κοπέλα, αντιλαμβάνομαι ότι θα κτυπήσετε. Έχε υπόψη σου ότι οι φρουροί όπλισαν και σημαδεύουν τα παιδιά. Ο δρόμος γέμισε με πράκτορες. Θα σας σκοτώσουν. Φώναξε στα παιδιά να ‘ρθουν στο γραφείο».
Η Νίτσα κινήθηκε αστραπιαία. Φώναξε τον Λουκή και τον Γιάννη. Τους έβαλε στο γραφείο, πήρε τις βόμβες και τα περίστροφα και τα πέρασε στα πόδια της κι έφυγε με τον Λουκή προς την Πλατεία Μεταξά. Τους ακολούθησα. Ο Γιάννης έφυγε με τον Αλέκο. Μέσα στη σύγχυση που ακολούθησε χαθήκαμε. Εκείνη τη μέρα σωθήκαμε…
Ο Λουκής Καρανίκης στη δική του μαρτυρία επισημαίνει:
«Γνώρισα τη Νίτσα Χατζηγεωργίου και συνεργάστηκα μαζί της. Ήταν μεγάλη αγωνίστρια. Μια πολύ ωραία νέα που πρόσφερε τα πάντα για την πατρίδα με αυτοθυσία. Δεν φοβόταν, είχε γενναία καρδιά. Έπαιρνε μέρος σε επικίνδυνες αποστολές. Υπόδειγμα αφοσίωσης στον αγώνα. Σε μια περίπτωση η Νίτσα Χατζηγεωργίου συμμετείχε σε επιχείρηση στην οδό Λήδρας, όταν δύο ομαδάρχες κρούσεως, εγώ κι ο Γιάννης Σπανός, θα χτυπούσαμε μόνιμους σταθερούς στόχους. Ήταν Άγγλοι στρατιώτες που έλεγχαν με πολυβόλα τον Μακρύδρομο, από τα παράθυρα ενός μπαλκονιού. Έβλεπαν όλο το μήκος της οδού Λήδρας προς την τουρκική συνοικία και προς την πλατεία Μεταξά.
Η εκκίνηση έγινε από σπίτι συναγωνιστριών στον Άγιο Δομέτιο. Η Νίτσα φορούσε πλατιά φούστα, έδεσε τις βόμβες στα πόδια της και μπήκε μαζί μας στο αυτοκίνητο. Πήγαμε στην οδό Λήδρας και κάναμε κατόπτευση. Ο Γιάννης θα πετούσε τη βόμβα από το παράθυρο του βορρά κι εγώ από άλλο, του νότου. Ετοιμαστήκαμε για την κρίσιμη στιγμή. Η Νίτσα μπήκε στο ταξιδιωτικό γραφείο του Λούη και περίμενε. Ο Λούης Λοΐζου, που είχε καταλάβει τι θα γινόταν, της ψιθύρισε: Υποψιάζομαι ότι θα χτυπήσετε τους Άγγλους. Προσέχετε, θα σας σκοτώσουν. Εκτός από τους στρατιώτες του μπαλκονιού είναι κρυμμένοι πίσω από τις αρσέρες και σημαδεύουν τα παιδιά.
Έδειξε στη Νίτσα τους Άγγλους που ενέδρευαν με τα δάκτυλα στις σκανδάλες. Η συναγωνίστρια πετάχτηκε έξω, μας πρόλαβε. Ήταν ζήτημα δευτερολέπτων. Μπήκαμε στου Λούη, της δώσαμε τις βόμβες και γλιστρήσαμε στις παρόδους. Φεύγοντας η Νίτσα φίλησε τον Λούη ευχαριστώντας τον. Εκείνη τη μέρα η Νίτσα Χατζηγεωργίου κι ο Λούης Λοΐζου έσωσαν τον Γιάννη Σπανό κι εμένα». Η μαρτυρία του γράφοντος :
«Με τον Αχιλλέα βρεθήκαμε ξανά στα Κρατητήρια Πύλας. Ήταν ο αριθμός 1119 κι εγώ ο 1353. Όλη μέρα μιλούσαμε για τον Νίτσε. Κουβαλούσε η σύζυγος του Αχιλλέα βιβλία κι εμείς βυθιζόμασταν ολημερίς στα βαθιά νοήματα του φιλόσοφου, το ίδιο και με τον Πλάτωνα και τον Καζαντζάκη. Δύο χρόνια αντιμετώπιζα τις συνθήκες κράτησης της Κόλασης με την μελέτη και την αρθρογραφία στη χειρόγραφη εφημερίδα σε χαρτονάκι «ΙΧΘΥΣ» του Παπαντώνη Μαυρομμάτη και το «ΦΩΣ» του Μιχαλάκη Μιχαηλίδη ή με την έρευνα και τη συγγραφή για την ΕΟΚΑ επί 40 χρόνια…
Ενδιαφέρον έχει και η μαρτυρία της Δήμητρας Δημητρίου-Θεοδωρίδου:
«Ήμουν νοσοκόμος στην Α’ θέση του 3ου ορόφου του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας. Οι Άγγλοι μετέφεραν εκεί τη Νίτσα Χατζηγεωργίου. Όμορφη κοπέλα, με βρουλιά. Τα πόδια της, από τις γάμπες μέχρι τα πέλματα, ήταν μαυρισμένα από το ξύλο. Ήταν τόσο κακοποιημένα που δεν μπορούσε να τα βάλει κάτω από τα σεντόνια. Στη ράχη της υπήρχαν σημάδια, από μαστίγιο ίσως. Από τις κακώσεις του σώματος υποψιάστηκα ότι ίσως να τη βίασαν. Δεν μπορούσαμε να συνομιλήσουμε. Στο μικρό δωμάτιο του Νοσοκομείου βρίσκονταν συνεχώς Άγγλοι και Τούρκοι που παρακολουθούσαν ακόμη
κι όταν έτριβα τα πόδια της νέας με «σπίρτο». Ένοπλοι βρίσκονταν και στο διάδρομο. Στο ίδιο δωμάτιο μετέφεραν ακόμα μια αγωνίστρια. Δεν θυμάμαι το όνομα της ».
Στραγγαλισμός η αιτία θανάτου
Ο ιατροδικαστής-Παθολογοανατόμος δρ. Παντελής Κατελάρης ο οποίος διενήργησε
τη νεκροψία στο πτώμα της Νίτσας αποκλείει την αυτοκτονία και κατηγορηματικά δηλώνει πως ο θάνατός της οφειλόταν σε στραγγαλισμό… Ήταν ολοφάνερο από την θλάση του υοειδούς οστού που οφείλεται, σε σφίξιμο από δυνατά χέρια.
Πέθανε νέα και ωραία στα 37 της χρόνια, η αγωνίστρια της ΕΟΚΑ Νίτσα Χατζηγεωργίου. Τη βρήκε νεκρή η μητέρα της. Προσπάθησε να μπει στο δωμάτιο της κόρης της το πρωί της Δευτέρας 11 Μαρτίου 1968 στο σπίτι που έμεναν μαζί, στον Άγιο Δομέτιο. Η πόρτα ήταν κλειδωμένη. Της φώναξε, δεν απάντησε. Ανήσυχη η μητέρα κάλεσε τον κοινοτάρχη Αγίου Δομετίου Δημήτρη Γεμενιτζή, που βοήθησε να ανοίξει η κλειστή πόρτα. Βρήκαν τη Νίτσα νεκρή στο κρεβάτι της. Στο στήθος της έσφιγγε ένα εικόνισμα της Παναγίας και την Αγία Γραφή.
Με αυτή την πρωτοσέλιδη είδηση δημοσίευσε ο «ΑΓΩΝ» της 12ης Μαρτίου 1968, το θλιβερό άγγελμα του θανάτου της αγωνίστριας και στη συνέχεια πληροφορούσε ότι η Νίτσα Χατζηγεωργίου γεννήθηκε πριν 37 χρόνια στον Άγιο Δομέτιο, έκανε αναφορά στην εκτέλεση Άγγλου αξιωματικού μέσα στο σπίτι της, στη σύλληψή της και στα βασανιστήρια που υπέστη. Τέλος, η εφημερίδα πληροφορούσε ότι την κηδεία της ανέλαβαν οι επιτροπές της ΕΝΑΔ και των αγωνιστών Αγίου Δομετίου κι ότι η σημαία θα ήταν μεσίστια για τρεις μέρες στο σωματείο της Ένωσης Νέων Αγίου Δομετίου.
*Πρόεδρος των Συνδέσμων Αγωνιστών της ΕΟΚΑ.
