Μάριος Χαρτσιώτης: Το 2028 η γρήγορη Δικαιοσύνη – Πώς σχολιάζει την ευρωπαϊκή έκθεση για την Κύπρο
Βελτίωση της κατάστασης με την απονομή της δικαιοσύνης παρατηρεί ο αρμόδιος υπουργός, ωστόσο πραγματική αλλαγή εκτιμάται ότι θα επέλθει το 2028.
Όπως αναφέρει στον «Φ» ο υπουργός Δικαιοσύνης Μάριος Χαρτσιώτης, έχουμε καλύψει τους στόχους που έθεσε η ΕΕ για το 2023 και 2024 για μείωση των καθυστερημένων υποθέσεων, όμως πρέπει να γίνουν και άλλα ώστε ο πολίτης να έχει απόφαση σε ένα με ενάμιση χρόνο από την ημέρα που προσφεύγει στα δικαστήρια.
Κληθείς από την εφημερίδα μας νασχολιάσει ευρωπαϊκή έκθεση για τη δικαιοσύνη σε σχέση με την Κύπρο, ο υπουργός αναφέρει ότι αυτή ετοιμάστηκε πριν ξεκινήσει η εφαρμογή του συνόλου των ριζοσπαστικών αλλαγών στη δικαιοσύνη και πως αυτή αναφέρεται στο προηγούμενο καθεστώς, δηλαδή μεταξύ των ετών 2022 και 2023. Όπως είπε ο κ. Χαρτσιώτης, όλα τα μέτρα στοχεύουν στη σύντμηση του χρόνου εκδίκασης των υποθέσεων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω του προγράμματος ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, έθεσε στην Κύπρο συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις για την εκδίκαση των καθυστερημένων υποθέσεων. Συγκεκριμένα, για το 2023 ο στόχος ήταν η μείωση των υποθέσεων κατά 20% κάτι που έχει επιτευχθεί ενώ για το 2024 ο στόχος είναι η μείωση να φτάσει το 40%.
«Αυτό σε συνδυασμό με το γεγονός ότι έχει διοριστεί αυξημένος αριθμός δικαστών, έγινε ο διαχωρισμός σε Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο και Ανώτατο Δικαστήριο και έχει θεσμοθετηθεί Εφετείο με 16 δικαστές, έχει βοηθήσει στην εκδίκαση υποθέσεων που καθυστερούν για χρόνια». Παράλληλα, τόνισε ο υπουργός Δικαιοσύνης, εγκρίθηκαν νέοι κανονισμοί πολιτικής δικονομίας οι οποίοι θα βοηθήσουν στην γρήγορη εκδίκαση των υποθέσεων. Ο ίδιος τόνισε πως εισήχθη ταχεία διαδικασία εκδίκασης υποθέσεων οικονομικής διαφοράς η οποία αφορά ποσά κάτω των 10.000 ευρώ ώστε να εκδίδεται απόφαση σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Σύμφωνα με τον κ. Χαρτσιώτη, θα υπάρξει απάμβλυνση του προβλήματος με τις μακροχρόνιες καθυστερήσεις στην εκδίκαση υποθέσεων, όταν εφαρμοστεί η απόφαση σύμφωνα με την οποία όταν δοθεί ημερομηνία για ακρόαση, αυτή θα ξεκινά και δεν μπορεί να αναβληθεί περαιτέρω. Στην γρήγορη απονομή της δικαιοσύνης συμβάλλει και το i-justice και όταν θα συμβάλει και το e-justice, το οποίο στην ουσία είναι ηλεκτρονικό πρωτοκολλητείο. Ο υπουργός Δικαιοσύνης αναφέρθηκε και στη μεταρρύθμιση του Οικογενειακού Δικαίου, η οποία επήλθε για επίσπευση των διαδικασιών επίλυσης διαφορών μεταξύ συζύγων.
Επίσης, το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχει αποστείλει στη Βουλή νομοσχέδιο που προβλέπει εναλλακτικούς τρόπους επίλυσης διαφορών, όπως η διαιτησία και η διαμεσολάβηση. Όπως εξήγησε ο κ. Χαρτσιώτης, σκοπός του νομοσχεδίου είναι όπως υποθέσεις οικονομικής ή άλλης υφής, να επιλύονται εξωδικαστικά και να μην χρειάζεται να φτάνουν στις δικαστικές αίθουσες. Αυτή τη στιγμή λειτουργεί ο θεσμός του διαιτητή και η Κύπρος επιθυμεί να καταστεί διεθνές κέντρο επίλυσης διαφορών.
Την ίδια ώρα προωθείταιη σύσταση Ναυτοδικείου και Εμπορικού Δικαστηρίου καθώς και η καθιέρωση της οπτικογράφησης των δικών αντί η στενοτύπιση που υπάρχει σήμερα, κάτι που θα βοηθήσει στην γρήγορη διεκπεραίωση των διαδικασιών.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του αρμόδιου για τη δικαιοσύνη υπουργού, το 2028 θ’ αρχίσουν οι πολίτες να βλέπουν σαφή βελτίωση της κατάστασης με την απονομή της δικαιοσύνης, δηλαδή να καταφεύγουν στα δικαστήρια και σε ένα με ενάμιση χρόνο να έχουν απόφαση. Τέλος ανέφερε ότι παρόλο που δεν επιθυμεί να αμφισβητήσει τα στοιχεία της έκθεσης, εντούτοις σημειώνει ότι αυτή προηγήθηκε των αλλαγών που έχουν επέλθει στον τομέα της δικαιοσύνης. «Αυτό που καταγράφει η έκθεση είναι η εικόνα του παρελθόντος», καταλήγει ο υπουργός Δικαιοσύνης.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που αναρτήθηκαν στον Πίνακα Αποτελεσμάτων της “Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα της Δικαιοσύνης”, γνωστού και ως EU Justice Scoreboard, η Κύπρος, βρίσκεται τελευταία στην Ευρώπη, όσον αφορά στον χρόνο επίλυσης δικαστικών υποθέσεων, με μέσο όρο 800 ημέρες σε πρωτοβάθμια δικαστήρια για έκδοση απόφασης, ενώ στα δευτεροβάθμια δικαστήρια απαιτούνται περίπου 1700 ημέρες.
Όπως καταγράφεται στην Έκθεση, η Κύπρος κατατάσσεται δεύτερη μετά το Λουξεμβούργο σε αριθμό δικηγόρων, την ίδια στιγμή που είναι μια από τις ευρωπαϊκές χώρες με τους μικρότερους αριθμούς δικαστών. Οι δικαστές της, σύμφωνα με τα στοιχεία, μετά από δέκα χρόνια υπηρεσίας κατατάσσονται στους δεύτερους πιο καλά αμειβόμενους δικαστές της Ευρώπης.
Μιχάλης Βορκάς: Υπάρχει βελτίωση, χρειάζονται κι’ άλλα
Ο πρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου Μιχάλης Βορκάς σχολιάζοντας την έκθεση, ανέφερε ότι ο χρόνος απονομής της Δικαιοσύνης στην Κύπρο έχει πολύ δρόμο να διανύσει για να φτάσει σε αποδεκτά επίπεδα. Ο κ. Βορκάς παρατήρησε επίσης ότι σε κάποιους τομείς και λόγω της μεταρρύθμισης που επήλθε πέρσι, παρουσιάζονται ήδη θετικά αποτελέσματα αλλά υπάρχουν τομείς οι οποίοι χρήζουν βελτίωσης.
Όπως επίσης επισημαίνει ο Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος, μολονότι η Κύπρος παρουσίασε μείωση στον εκτιμώμενο χρόνο που απαιτείται για την επίλυση αστικών, εμπορικών, διοικητικών και άλλων υποθέσεων το 2022 σε σύγκριση με τα δύο προηγούμενα χρόνια (2021 και 2020), εξακολουθεί να καταγράφει τη μεγαλύτερη διάρκεια στην Ευρώπη στην επίλυση δικαστικών υποθέσεων τόσο σε πρωτοβάθμια όσο και στα δευτεροβάθμια δικαστήρια. Σύμφωνα με ανακοίνωσή του επί του θέματος, η εντατικοποίηση των προσπαθειών και της συνεργασίας όλων των εμπλεκόμενων μερών στον τομέα της δικαιοσύνης για μεταρρυθμιστικές τομές, επιτάσσουν για ακόμη μια φορά τα συγκριτικά στοιχεία της έκθεσης «The 2024 EU Justice Scoreboard», σχετικά με την αποδοτικότητα, την ποιότητα και την ανεξαρτησία των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης στα κράτη μέλη της ΕΕ.
Όσον αφορά την αποδοτικότητα, η Κύπρος παραμένει στο χαμηλότερο σημείο σε σύγκριση με άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, παρά τις ενέργειες που έχουν υλοποιηθεί (δικονομικό δίκαιο, διορισμός δικαστών, επανασχεδιασμός του δικαστικού χάρτη, εξειδίκευση των δικαστηρίων, τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών στο δικαστικό σύστημα) ή είναι σε εξέλιξη (μέθοδοι εναλλακτικής επίλυσης διαφορών, διοίκηση των δικαστηρίων κ.ά.). Σύμφωνα με τον Σύλλογο, η αντιμετώπιση των προκλήσεων στον τομέα της δικαιοσύνης, απαιτεί διαφάνεια, αύξηση των δαπανών και των επενδύσεων στις δικαστικές υποδομές από την Πολιτεία και αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών.
Ο Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος στο πλαίσιο των προσπαθειών του για την προώθηση βελτιωτικών λύσεων στον τομέα της δικαιοσύνης, έχει θέσει κατ’ επανάληψη και τεκμηριωμένα στους αρμόδιους φορείς (Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, Δικαστική Υπηρεσία, Βουλή των Αντιπροσώπων) προβλήματα και ελλείψεις καθώς και προτάσεις για επίλυσή τους και για εκσυγχρονισμό του συστήματος απονομής της δικαιοσύνης ευρύτερα. Ανάμεσα στις εισηγήσεις, περιλαμβάνονται, η έναρξη των εξ αποστάσεως ακροάσεων, η αξιοποίηση των δυνατοτήτων της τεχνολογίας, η ομαδοποίηση υποθέσεων και η εξειδίκευση δικαστών, η πρόσληψη νομικών βοηθών Δικαστών (Clerks), η δυνατότητα εκδίκασης για test cases από το Εφετείο ή/και το Ανώτατο Δικαστήριο σε σύντομο χρονικό διάστημα, η δημιουργία Δικαστηρίου για μικρές απαιτήσεις, η στελέχωση των Δικαστηρίων με καταρτισμένο προσωπικό και η σύσταση και λειτουργία της Ανεξάρτητης Υπηρεσίας Δικαστηρίων. Ταυτόχρονα η μεταρρύθμιση στην πρωτοβάθμια δικαιοδοσία και η επίλυση του backlog είναι καίρια θέματα τα οποία απαιτούν λειτουργικές λύσεις.
Τέλος οι δικηγόροι εκτιμούν ότι σημαντικό μεταρρυθμιστικό βήμα είναι η προώθηση των εναλλακτικών μορφών επίλυσης διαφορών όπως της διαμεσολάβησης και της διαιτησίας. Η προσπάθεια του ΠΔΣ επικεντρώνεται στον στόχο της ανάπτυξης κουλτούρας επίλυσης διαφορών. Προς τον στόχο αυτό κρίνεται βεβαίως αναγκαία η ενθάρρυνση των δικηγόρων καθώς και η ενθάρρυνση των ενδιαφερόμενων μερών από τους δικαστές. Η ένταξη της εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών σε μεγάλο αριθμό υποθέσεων, θα αποφορτίσει τα δικαστήρια, θα ενισχύσει τον ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας και θα συμβάλει θετικά στην προσέλκυση επενδύσεων.
Διαβουλεύσεις για e-justice
Μετά την αποτυχία εφαρμογής του e-justice τον περασμένο Γενάρη, το Υφυπουργείο Καινοτομίας συνεχίζει τις προσπάθειές του, ώστε να γίνουν όλα τα βήματα για την εφαρμογή του.
Πληροφορίες του «Φ» αναφέρουν ότι την ερχόμενη εβδομάδα θα γίνουν επαφές με τους δικηγόρους, ώστε ν’ αρχίσει η σταδιακή εφαρμογή του και τα όποια προβλήματα παρατηρηθούν να επιλύονται άμεσα, πριν τεθεί σε εφαρμογή το επόμενο στάδιο.
