Η βουβή τέχνη, φωνή για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Έτοιμο να ανοίξει τις πύλες του αρχές του επόμενου μήνα είναι το Πάρκο Γλυπτικής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που δεσπόζει στην αυλή του Λυκείου Αποστόλου Λουκά στο Κολόσσι. Ένα πάρκο με μια γκάμα γλυπτών τα οποία έχουν γνώμονα τα ανθρώπινα δικαιώματα. Μια πρωτοβουλία και ιδέα, της εικαστικού και καθηγήτριας τέχνης, Πόπης Νικολάου, έχοντας ως συνοδοιπόρους, τους μαθητές της.
Τη συναντήσαμε την περασμένη βδομάδα στο πάρκο του σχολείου, να ασχολείται με τις τελευταίες λεπτομέρειες και πινελιές του έργου «Τα παιδιά θέλουν Ειρήνη». Στο πλευρό της οι μαθήτριές της, να επιμελούνται λεπτομέρειες στις φιγούρες. Ακούραστες αλλά συνάμα περήφανες για τα έργα που εκθέτονται στην αυλή του σχολείου, αναμένουν με ανυπομονησία να ολοκληρώσουν τις εργασίες, ούτως ώστε όλα να είναι έτοιμα για τα εγκαίνια τα οποία θα τελεστούν στις 12 Απριλίου, από τον Πρόεδρο, Νίκο Χριστοδούλιδη.
Η εικαστικός Πόπη Νικολάου μας ξενάγησε στο πάρκο, εξηγώντας με κάθε λεπτομέρεια τον σκοπό και τα μηνύματα του κάθε γλυπτού. Μια βόλτα ανάμεσα στα έργα σε αφυπνίζει, σε ταρακουνά, και σε ωθεί για δράση ενάντια στην καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Μιλώντας στον «Φ», η Πόπη Νικολάου μοιράστηκε την πορεία μιας δεκαετίας μέχρι το πάρκο, να πάρει σάρκα και οστά. Ευαισθητοποιημένη και παράλληλα εκπαιδευτικός η οποία μεταλαμπαδεύει τις γνώσεις της μέσα από την τέχνη, έκανε τους μαθητές να προβληματιστούν για τα σοβαρά θέματα που ταλανίζουν την κοινωνία μας.
Σκοπός του πάρκου όπως εξήγησε η βραβευμένη ανάμεσα στους καλύτερους εκπαιδευτικούς του κόσμου, είναι οι μαθητές και οι μέλλοντες πολίτες αυτής της χώρας να είναι ενεργοί σε ό,τι αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα που καταπατούνται, είτε αυτά έχουν να κάνουν με την εμπορία ανθρώπων, είτε με τη σεξουαλική κακοποίηση παιδιών είτε με τα δικαιώματα των γυναικών.
«Οι νέοι πολίτες πρέπει να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν το πρόβλημα και να μπορούν να ενεργούν και να αντιδρούν. Δεν θέλουμε αδρανείς πολίτες. Πιστεύω ότι είναι καιρός κάποια κατεστημένα να αλλάξουν. Η πρόληψη, η ενημέρωση για τα κοινωνικά θέματα, τα κοινωνικά προβλήματα, είναι πολύ σημαντική», είπε, εξηγώντας ότι όταν οι νέοι είναι ενήμεροι για κάποιο πρόβλημα, μπορούν να το αναγνωρίσουν, να αντιδράσουν είτε αναφέροντάς το, καταδικάζοντας το, είτε αποφεύγοντας το. Η εικαστική τέχνη είναι βουβή, ωστόσο, στέλνει τρανταχτά μηνύματα σε πολλούς αποδέκτες.
«Για όλα αυτά τα γλυπτά που υπάρχουν στο πάρκο ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έγινε πρώτα έρευνα και μελέτη. Αφού αντιληφθούν τον σκοπό, τότε αρχίζει η υλοποίηση. Όταν φτιάχνεις μνημειακά έργα, θέλοντας να δώσεις μηνύματα, όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα, δεν είναι απλά τα πράγματα», τόνισε, φέρνοντάς ως παράδειγμα το έργο «εμπορία ανθρώπων», όπου μέσα από ένα πηγάδι βρίσκονται άνθρωποι, γονείς και παιδιά, κάποιοι κρεμασμένοι στο στόμιό του, απλώνοντας το χέρι για βοήθεια. «Όταν αντικρίσει κανείς αυτό το έργο, ταράζεται, αλλά την ίδια ώρα, διερωτάται εάν αυτά τα πράγματα συμβαίνουν στη χώρα μας».
Στο πάρκο είναι τοποθετημένα τα γλυπτά «Αόρατες», «Έκπτωτοι άγγελοι», «Όλα τα στόματα κλειστά», «Χους και ανήρ», «Ξέχασα πως γίνεται το μέλι», «Οικονομική κρίση», «Τα παιδιά θέλουν ειρήνη» και η «Λυμπουρκά», η οποία είναι τοποθετημένη στον τοίχο της εισόδου του Λυκείου.
Τα οκτώ συνολικά έργα που κοσμούν το πάρκο, καλύπτουν ένα ευρύ θεματικό φάσμα τα οποία καταλήγουν στο ίδιο βασικό ζητούμενο, την υποχρέωση των ανθρώπων να σέβονται, να υπερασπίζονται τα δικαιώματα του κάθε πολίτη, αλλά και της ζωτικής σημασίας ανάγκη, για προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, ως βασική προϋπόθεση για επιβίωση του ανθρώπου.
Το πηγάδι…και η συσχέτιση με τον Κύπριο κατά συρροή δολοφόνο
Η κ. Νικολάου ερωτηθείσα για το έργο «Έκπτωτοι άγγελοι» και εάν σχετίζεται με την υπόθεση του Κύπριου κατά συρροή δολοφόνου, ανέφερε ότι το έργο ολοκληρώθηκε ένα μήνα πριν βγουν στην επιφάνεια τα φρικιαστικά εγκλήματα του γνωστού ως «Ορέστη». «Ως άνθρωπος και ως καλλιτέχνης αφουγκράζομαι κάποια προβλήματα. Άκουγα συνεχώς, πριν το περιστατικό, να εξαφανίζονται κοπέλες. Ασυνείδητα το κράτησα. Μια ήμερα και ενώ ήμουν στο σχολείο και είχα γραφειακή δουλειά, κρατούσα μια σελίδα και τότε εμπνεύστηκα, το πηγάδι. Από εκεί ξεκίνησαν όλα. Ιστορικά ωστόσο, στα παλιά χρόνια όταν γίνονταν δολοφονίες, οι δράστες πέταγαν τα πτώματα σε πηγάδια για να μην εντοπίζονται», σημείωσε.
«Χους και ανήρ»
Πρόκειται για ένα γλυπτό που στέλνει το μήνυμα ότι ο νέος τρόπος ζωής, απομακρύνει τους ανθρώπους από τη φύση. «Από χώμα και νερό προερχόμαστε και στο χώμα καταλήγουμε», είπε η κ. Νικολάου, υποστηρίζοντας ότι το συγκεκριμένο έργο μπορεί να προκαλέσει διάφορους φιλοσοφικούς προβληματισμούς.«Στη ζωή πρέπει να είμαστε ταπεινοί, να έχουμε επαφή με τη φύση, γιατί απλά είμαστε περαστικοί».
Οι «Μετανάστες»
Το έργο δημιουργήθηκε το 2016 με αφορμή την τραγική ιστορία του 3χρονου Αϊλάν από τη Συρία όπου το σωματάκι του ξεβράστηκε σε παραλία. Όπως είπε, συζητώντας με τους μαθητές της, αντιλήφθηκε ότι υπήρχαν μεγάλες αντιδράσεις για τους μετανάστες. Είχαν την αντίληψη και έλεγαν ότι «έρχονται για να μας πάρουν τις δουλειές μας. Κάποιοι έλεγαν ας πνίγουν στις βάρκες». Όταν η ίδια άρχισε να περιγράφει τις δικές της εμπειρίες ως πρόσφυγας, τότε οι μαθητές άρχισαν να καταλαβαίνουν και να αντιλαμβάνονται ότι ο καθένας μπορεί από τη μια στιγμή στην άλλη, να γίνει πρόσφυγας.
Να σημειωθεί ότι τα γλυπτά, «Μετανάστες», «Θρήνος» και «Ειρήνη», βρίσκονται τοποθετημένα στο Βυζαντινό Μουσείο, αφού λόγω των υλικών από τα οποία είναι κατασκευασμένα δεν μπορούν να εκτεθούν στο υπαίθριο πάρκο ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η τραγική ιστορία του 6χρονου που πετάχτηκε στη θάλασσα
Το τελευταίο έργο «Τα παιδιά θέλουν ειρήνη» έχει πλέον τοποθετηθεί και αυτό στο πάρκο, με την κ. Νικολάου να σημειώνει ότι αυτό το έργο εάν και έχει θετικό μήνυμα, δεν μπορεί να μην παραλληλιστεί και με την τραγική ιστορία του 6χρονου που πετάχτηκε νεκρό στη θάλασσα. «Τα παιδιά σαλπάρουν γεμάτα ελπίδα και αισιοδοξία ότι θα καταφέρουν να διαδώσουν το μήνυμα και τη θέληση τους για ένα κόσμο ειρηνικό για όλους τους ανθρώπους, εντούτοις ασυνείδητα αποτυπώθηκε στις εκφράσεις των δύο φιγούρων, η θλίψη. Λίγο πριν την ολοκλήρωσή του, καταγράφηκε η τραγωδία με τον 6χρονο παιδάκι το οποίο βρισκόταν σε βάρκα με την οικογένειά του με προορισμό την Κύπρο και το οποίο κατέληξε, με τον πατέρα του να τυλίγει το άψυχο κορμάκι του με κουβέρτα και να το πετά στη θάλασσα.
Σε όλη αυτή τη διαδρομή η εικαστικός είχε στο πλευρό της τή φωτογράφο, Γιόλη Αριστοτέλους και τον παλιό της μαθητή και χορογράφο, Χάρη Χριστοδούλου ο οποίος επιμελήθηκε μουσικοχορευτικά τα έργα, με τη βοήθεια και των μαθητών της. «Είναι ένας υπέροχος άνθρωπος και είναι πολύ ωραίο το συναίσθημα να συνεργάζεται με ένα μαθητή σου μετά από 15 χρόνια». Καταληκτικά η κ. Νικολάου ευχαρίστησε ιδιαίτερα τον διευθυντή Μέσης Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας, Κυπριανό Λούη ο οποίος ενέταξε στον προϋπολογισμό, κονδύλι για τη δημιουργία του πάρκου όπως επίσης και για δημιουργία βιβλίου στο οποίο θα περιλαμβάνονται όλα τα γλυπτά με κείμενα στα ελληνικά και αγγλικά.
