Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε τις τελευταίες ημέρες η είδηση για τον νέο πρόεδρο της Αργεντινής. Τα οικονομικά νέα -μαζί βεβαίως με τα ποδοσφαιρικά- από τη συγκεκριμένη χώρα της Νότιας Αμερικής προκαλούσαν πάντα ένα αξιοσημείωτο ενδιαφέρον για την ελληνική κοινή γνώμη. Για πολλούς, αν και οι δυο χώρες βρίσκονται δεκάδες χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά έχουν κατά καιρούς βαδίσει στο οικονομικό πεδίο στα ίδια μονοπάτια. Η Ελλάδα έχει στη νεότερη ιστορία της επτά χρεοκοπίες, ενώ η Αργεντινή έχει μόλις δυο περισσότερες. Και οι δυο χώρες έχουν μεγάλα χρονικά διαστήματα στην ιστορία τους, που η οικονομική πολιτική ήταν έρμαιο του λαϊκισμού (Περόν και Πανανδρέου) και οι δύο χώρες έχουν μακρά παράλληλη ιστορία στις υποτιμήσεις του εθνικού νομίσματος και στην αντίσταση πανίσχυρων οργανωμένων συμφερόντων στις πραγματικές μεταρρυθμίσεις.
Το αποτέλεσμα, ωστόσο, όλων των παραπάνω ήταν, είναι και θα είναι πάντα το ίδιο. Οι λαϊκίστικες πολιτικές που ασκούνται στο όνομα του συμφέροντος του λαού καταλήγουν να φτωχοποιούν τον ίδιο τον λαό. Το βλέπουμε και το διαβάζουμε συνεχώς για την Αργεντινή, το είδαμε και με την πιο πρόσφατη από τις επτά χρεοκοπίες της Ελλάδας που η “εδώ και τώρα” ευημερία με δανεικά κατέληξε στη χειρότερη οικονομική κρίση της νεότερης ελληνικής ιστορίας με επακόλουθα ακόμη και την αναβίωση του κύματος μετανάστευσης των νέων.
Με μεγάλο ενδιαφέρον πληροφορηθήκαμε ότι οι Αργεντίνοι εξέλεξαν για πρόεδρο τον Χαβιέ Μιλέι, έναν άνθρωπο που υπόσχεται εύκολες και γρήγορες λύσεις στα χρόνια προβλήματα της οικονομίας, κάτι σαν τα θαύματα της Αγίας Αθανασίας του Αιγάλεω ή του Καματερού και του νερού του. Υπόσχεται ότι θα περικόψει περιττές δαπάνες με κατάργηση υπουργείων, ενώ θα καταργήσει και την κεντρική τράπεζα της χώρας προκειμένου να υιοθετηθεί επίσημα το δολάριο ως εθνικό νόμισμα της Αργεντινής. Έτσι, υποστηρίζει, ότι δεν θα μπορεί η κεντρική τράπεζα να εκτυπώνει πέσος για να χρηματοδοτεί τα κρατικά ελλείμματα που με τη σειρά τους βάζουν φωτιά στον πληθωρισμό που πλέον κινείται σε επίπεδα πάνω από 140%. Εκ πρώτης όψεως οι δραστικές αλλαγές που προτείνει ο Μιλέι φαντάζουν λογικές με βάση τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η οικονομία της Αργεντινής. Πριν, όμως, κρίνουμε τι μπορεί να κάνει ο Μιλέι, ας ανατρέξουμε στην τελευταία έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για τη χώρα και σε ένα κρίσιμο απόσπασμα για τα χρόνια προβλήματα της χώρας:
“Θα χρειαστούν περαιτέρω προσπάθειες για τη εδραίωση της σταθερότητας και την αντιμετώπιση των μακροχρόνιων διαρθρωτικών προκλήσεων της Αργεντινής. Η διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους και η επανέναρξη της πρόσβασης στις αγορές θα απαιτήσει τη διατήρηση των προσπαθειών δημοσιονομικής εξυγίανσης μέσω πολιτικών που βελτιώνουν τη δομή του προϋπολογισμού, καθιστώντας τον λιγότερο επιρρεπή σε κραδασμούς, πιο φιλικό προς την ανάπτυξη και ισότητα μεταξύ των γενεών, μεταξύ άλλων με την ενίσχυση της βιωσιμότητας του συνταξιοδοτικού συστήματος. Η διαρκής μείωση του πληθωρισμού θα πάρει χρόνο, δεδομένης της μακράς ιστορίας της ‘δημοσιονομικής κυριαρχίας’ (σ.σ.: μεγάλων ελλειμμάτων και χρέους που ακυρώνουν τη νομισματική πολιτική στην καταπολέμηση του πληθωρισμού) της Αργεντινής. Ως εκ τούτου, οι συνεχείς βελτιώσεις στο νομισματικό και συναλλαγματικό καθεστώς πρέπει να συνδυαστούν με μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση του ισολογισμού και του πλαισίου διακυβέρνησης της κεντρικής τράπεζας. Η διατήρηση της ανάπτυξης θα απαιτήσει την αντιμετώπιση των φραγμών στην παραγωγικότητα, τις επενδύσεις και την επίσημη απασχόληση. Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί σε πολιτικές που ενισχύουν τις καθαρές εξαγωγές και τις άμεσες ξένες επενδύσεις, μέσω πιο προβλέψιμων ρυθμιστικών πλαισίων, καθώς και μέσω μιας οδού για χαλάρωση των ελέγχων κεφαλαίων. Η οικοδόμηση ευρείας πολιτικής και κοινωνικής υποστήριξης για αυτές τις μεταρρυθμίσεις θα παραμείνει ουσιαστική”.
Επιστημονικά και “ξύλινα”, θα έλεγε κάποιος, τα γράφει το ΔΝΤ για την Αργεντινή. Ας τα αποκρυπτογραφήσουμε, όμως:
– “διατήρηση των προσπαθειών δημοσιονομικής εξυγίανσης μέσω πολιτικών που βελτιώνουν τη δομή του προϋπολογισμού”. Μεγάλο πρόβλημα στην Αργεντινή είναι ότι οι κρατικές δαπάνες ουσιαστικά δεν ελέγχονται από την κεντρική κυβέρνηση, αλλά από τις περιφέρειες με αποτέλεσμα να υπάρχει ένα διαρκές ξεχείλωμα με συνεχή πρωτογενή ελλείμματα.
– Οι πολιτικές για την “ισότητα των γενεών με την ενίσχυση της βιωσιμότητας του συνταξιοδοτικού συστήματος”. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 40% των κρατικών δαπανών της Αργεντινής πηγαίνει σε συντάξεις, ενώ για τη στήριξη των νέων και την καταπολέμηση της φτώχειας πηγαίνει μόλις το 5%. Κανείς βέβαια δεν τολμά να μεταρρυθμίσει πραγματικά το ασφαλιστικό λόγω του πολιτικού κόστους. Και όποιος επιχείρησε έπεσε σε βράχια.
– “Η οικοδόμηση ευρείας πολιτικής και κοινωνικής υποστήριξης για αυτές τις μεταρρυθμίσεις θα παραμείνει ουσιαστική”, λέει το ΔΝΤ. Η ουσία βρίσκεται εδώ. Κάθε φορά που επιχειρείται ένα πραγματικό οικονομικό και δημοσιονομικό νοικοκύρεμα με τη χρηματοδοτική βοήθεια του ΔΝΤ η εκάστοτε πολιτική και κυβερνητική βούληση για μεταρρυθμίσεις είναι εξαιρετικά βραχύβια. Οι κυβερνήσεις πέφτουνε και η χώρα επιστρέφει στις γνωστές παθολογικές συμπεριφορές (αυξήσεις σε μισθούς και συντάξεις, αποδυνάμωση των ελέγχων για τη φοροδιαφυγή και φοροαποφυγή κ.ο.κ.).
Η Ελλάδα, μέσα από τρία προγράμματα των Ευρωπαίων και του ΔΝΤ, κατάφερε να αντιμετωπίσει σημαντικές διαρθρωτικές αδυναμίες της οικονομίας της. Η ταχεία οικονομική ανάπτυξη που βιώνουν σήμερα οι Έλληνες έχει γερές ρίζες στα δαιμονοποιημένα “μνημόνια”. Και για να αποφύγει στο διηνεκές την 8η χρεοκοπία της θα πρέπει να αποφύγει τα λάθη του παρελθόντος.
