Για μια ανθρωποκεντρική ψυχιατρική νοσηλεία…
«Με την προσωπική μου μαρτυρία στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που αφορά τις αδυναμίες που εντόπισα στο πρόγραμμα θεραπείας, αλλά και τις συνθήκες νοσηλείας της αδελφής μου στη Ψυχιατρική Κλινική Λευκωσίας, αισιοδοξώ ότι θα βοηθηθούν οι άνθρωποι που θα χρειαστεί να νοσηλευτούν μελλοντικά σε ψυχιατρικά κέντρα» ανέφερε στον «Φ» η αδελφή γυναίκας που νοσηλεύτηκε πρόσφατα στην κλινική για ένα μήνα.
Είχε προσκληθεί ως επηρεαζόμενο πρόσωπο και είχε μιλήσει στη συνεδρία της Επιτροπής την Δευτέρα 19 Φεβρουαρίου 2024 με θέμα συζήτησης: «Το ανθρώπινο δικαίωμα στην εξασφάλιση αξιοπρεπούς διαβίωσης ατόμων με ψυχολογικά προβλήματα». Επρόκειτο για αυτεπάγγελτη εξέταση, έπειτα από εισήγηση των βουλευτριών Ειρήνης Χαραλαμπίδου (προέδρου της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων), Ρίτας Σούπερμαν, Φωτεινής Τσιρίδου και Αλεξάνδρας Ατταλίδου.
Η συζήτηση επικεντρώθηκε στις συνθήκες νοσηλείας των ατόμων με ψυχικά προβλήματα που νοσηλεύονται στη Ψυχιατρική Κλινική του γενικού νοσοκομείου Λευκωσίας υπό τη διεύθυνση των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας του ΟΚΥπΥ, καθώς και στα προγράμματα θεραπείας. Στη συζήτηση συμμετείχαν εκπρόσωποι του υπουργείου Υγείας, του υφυπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας, του γραφείου της Επιτρόπου Διοικήσεως και του Επιτρόπου Εποπτείας (ΓεΣΥ), του Οργανισμού Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας, των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας και εκπρόσωποι της Ψυχιατρικής Εταιρείας Κύπρου, του Παγκύπριου Συλλόγου Ψυχολόγων, του Παγκύπριου Συνδέσμου Ψυχοθεραπευτών και του Συνδέσμου Ψυχολόγων Κύπρου.
Θετικό βήμα η αναγνώριση των προβλημάτων
«Η συζήτηση στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με άφησε με ανάμικτα συναισθήματα, με την αισιοδοξία να κυριαρχεί, καθώς αναγνωρίστηκε από εκπροσώπους των εμπλεκόμενων φορέων, ότι πολλά θέματα που ανέφερα, αποτελούν προβλήματα που χρήζουν βελτίωσης», τόνισε στην εφημερίδα μας μετά τη συνεδρία της περασμένης Δευτέρας η γυναίκα που συμμετείχε ως επηρεαζόμενο πρόσωπο.
«Ειδικότερα – πρόσθεσε – ο εκπρόσωπος του ΟΚΥπΥ (σ. σ. πρόκειται για τον δρα Ανδρέα Χατζητοφή, ειδικό ψυχίατρο στη Ψυχιατρική Κλινική Λευκωσίας, επίκουρο Καθηγητή Ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Κύπρου, που παρευρέθηκε εκ μέρους της διευθύντριας Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας ΟΚΥπΥ δρος Άννας Παραδεισιώτου και της διευθύντριας της Ψυχιατρικής Κλινικής του νοσοκομείου Λευκωσίας δρος Κυριακής Επαμεινώνδα) αναγνώρισε ότι υπάρχει έλλειψη δραστηριοτήτων για τους ασθενείς, ότι ο θεσμός του προσωπικού νοσηλευτή ενεργούσε στο παρελθόν καλύτερα απ’ ό,τι σήμερα και ότι ο αριθμός των κρεβατιών που παρέχει η Κλινική για ψυχικά ασθενείς (14), δεν είναι αρκετός. Αναγνωρίστηκε από διάφορους εκπροσώπους, θέμα υποστελέχωσης της Κλινικής, με την πρόεδρο της Επιτροπής κ. Χαραλαμπίδου να αναφέρει σε δηλώσεις της, ότι χρειάζεται να προσληφθεί περισσότερο εξειδικευμένο προσωπικό και ιδιαιτέρως ψυχολόγοι και ψυχίατροι.
Επιπλέον,το πρόγραμμα στήριξης των ασθενών χαρακτηρίστηκε από βουλευτές ως «ανεπαρκέστατο». Μετέωρο παραμένει για εμένα, τόσο το θέμα του πρωτόκολλου λειτουργίας της Κλινικής (εφόσον δεν εντόπισα κανονισμούς λειτουργίας της Κλινικής), δηλαδή το περιεχόμενο του πρωτοκόλλου, η εφαρμογή του, ο έλεγχος της εφαρμογής του, αλλά και το γεγονός ότι δεν έχει πρόσβαση ο πολίτης στο πρωτόκολλο αυτό. Μετέωρο είναι και το θέμα της ύπαρξης, εφαρμογής και του ελέγχου εφαρμογής ενός εξατομικευμένου πλάνου θεραπείας, στη βάση των ατομικών αναγκών των ασθενών».
*Υπενθυμίζουμε την παρέμβαση στη συνεδρία, της κλινικής ψυχολόγου Σεμέλης Βύζακου εκ μέρους του Παγκύπριου Συλλόγου Ψυχολόγων, για την ανάγκη ενίσχυσης των κρατικών δομών ενδονοσοκομειακής νοσηλείας. Αναφέρθηκε ιδιαίτερα στις Ψυχιατρικές Κλινικές των Γενικών νοσοκομείων Λευκωσίας και Λεμεσού, στο ψυχιατρικό νοσοκομείο Αθαλάσσας και στο Τμήμα Ενδονοσοκομειακής Νοσηλείας Εφήβων του Μακάρειου νοσοκομείου, όπου, όπως είπε, είναι σημαντικό οι νοσηλευόμενοι να έχουν ατομικά και ομαδικά θεραπευτικά προγράμματα και χρειάζονται θεραπευτικές παρεμβάσεις τα απογεύματα και τα σαββατοκύριακα. Παρατήρησε ότι πρέπει να υπάρχει δυνατότητα στελέχωσης των δομών αυτών με κλινικούς ψυχολόγους τα απογεύματα και τα σαββατοκύριακα και εισηγήθηκε να δημιουργηθεί κυλιόμενο ωράριο για την εφημερία ψυχολόγων στα νοσοκομεία, αυτές τις ώρες και μέρες. Εισηγήθηκε περαιτέρω, να εργοδοτηθούν μόνιμοι ψυχολόγοι για να καλύπτονται οι ανάγκες τα απογεύματα και σαββατοκύριακα.
Προσβασιμότητα στις υπηρεσίες και πρόληψη
Όπως επεσήμανε η συνομιλήτριά μας, «έχει μεγάλη σημασία η διασφάλιση του έννομου δικαιώματος των πολιτών για πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας, για αξιοπρεπή μεταχείριση, για καλή ποιότητα φροντίδας υγείας και η εφαρμογή των συστάσεων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για ανθρωποκεντρικό μοντέλο νοσηλείας προσανατολισμένο στα ανθρώπινα δικαιώματα, λαμβάνοντας υπόψη διαφορές, όπως η ηλικία και το φύλο.
Όσον αφορά το θέμα προσβασιμότητας – συνέχισε – πέραν της επισήμανσης του εκπροσώπου του ΟΚΥπΥ ότι τα 14 κρεβάτια της Ψυχιατρικής Κλινικής Λευκωσίας δεν είναι αρκετά, στην Κύπρο δεν υπάρχει εναλλακτική επιλογή. Δεν υπάρχει αντίστοιχη ιδιωτική Κλινική – οι μόνες επιλογές για προαιρετική νοσηλεία, είναι η Ψυχιατρική Κλινική Λευκωσίας και Λεμεσού. Παράλληλα, η Κύπρος είναι στις τελευταίες χώρες της ΕΕ σε αναλογία αριθμού κλινών και πληθυσμού σύμφωνα με στατιστικά του 2018, ενώ το κράτος μας έχει την υποχρέωση να παρέχει στους πολίτες υπηρεσίες υγείας οι οποίες να είναι συνεχώς διαθέσιμες και προσβάσιμες, σύμφωνα με τις δυνατότητες του ισχύοντος Συστήματος Υγείας και τους διαθέσιμους οικονομικούς, ανθρώπινους και υλικούς πόρους του κράτους.Με προβληματίζει εάν το κράτος επενδύει στη ψυχική υγεία, τόσο μέσω του προϋπολογισμού του, όσο και μέσω της συνεχούς εκπαίδευσης του προσωπικού. Στην ίδια εξίσωση με το πρόβλημα προσβασιμότητας, είναι αυτό της πρόληψης, ώστε να μη χρειαστεί να νοσηλευτεί το άτομο, αλλά και της αποκατάστασης και επανένταξης του ατόμου στην κοινωνία, δηλαδή, αφότου πάρει εξιτήριο από την Κλινική. Προσωπικά δεν εντόπισα να υπάρχει κάποια ομάδα επαγγελματιών η οποία να παρακολουθεί όσους πήραν εξιτήριο από την Κλινική προκειμένου, αφενός, να τους στηρίζει συνεχώς και για όσο χρειάζονται και αφετέρου να τους βοηθά να αντιμετωπίσουν τυχόν κρίση μέσα στην κοινότητα, χωρίς να επιστρέψουν στη Ψυχιατρική Κλινική.Μια τέτοια ομάδα, σίγουρα θα βοηθούσε την αδελφή μου ώστε να επανενταχθεί πιο ομαλά στην κοινωνία».
