Απόφαση ΕΔΑΔ: Μπλόκο στη σφαγή ζώων χωρίς αναισθησία
Διαχρονικά στην Κύπρο τίθεται το αίτημα της εβραϊκής κοινότητας για να επιτραπεί η εφαρμογή της μεθόδου κοσέρ στη σφαγή των ζώων χωρίς αναισθητοποίηση, έτσι ώστε να παραχωρείται η δυνατότητα εξασφάλισης κρέατος και ζωοκομικών προϊόντων, τα οποία να συνάδουν με τα θρησκευτικά πιστεύω του ιουδαϊσμού.
Το θέμα επανήλθε με τον πλέον επίσημο τρόπο για τελευταία φορά το 2020 ως έκτακτο μέτρο για τη διαχείριση προβλημάτων που αντιμετώπιζαν οι Κύπριοι κτηνοτρόφοι, υπό την πίεση των μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού. Τότε το υπουργείο Γεωργίας επέλεξε να καταθέσει σχετικό νομοσχέδιο στη Βουλή ως κατεπείγον, ωστόσο, μετά από δεύτερες σκέψεις αποφάσισε όπως το θέμα αποσυρθεί για να κατατεθεί εκ νέου, αφού προηγηθεί δημόσιος διάλογος. Ενέργεια που προκάλεσε την έντονη αντίδραση ομάδας αιγοπροβατοτρόφων, αλλά και της εβραϊκής κοινότητας μέσα από τοποθέτηση του Αρχιραβίνου, ο οποίος επισήμανε πως υπάρχουν περίπου 6.000 Εβραίοι στην Κύπρο και πολλοί Κύπριοι που τρώνε μόνο προϊόντα κοσέρ.
Ωστόσο, τοευρωπαϊκό δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων με απόφασή του στις 13/2/2024 άναψε κόκκινο για σφαγές ζώων χωρίς αναισθησία για θρησκευτικούς λόγους αποφασίζοντας ότι παραβιάζουν τους κανόνες ζωικής ευημερίας. Το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι η προστασία της καλής διαβίωσης του ζωικού κεφαλαίου μπορεί να δικαιολογήσει την απαγόρευση της τελετουργικής σφαγής ζώων χωρίς να προηγηθεί αναστρέψιμη αναισθητοποίησή τους, η οποία επιτάσσεται από ορισμένες θρησκείες, όπως η μουσουλμανική και η εβραϊκή.
Ουσιαστικά, με την απόφαση δικαιώθηκαν οι βελγικές περιοχές της Φλάνδρας και της Βαλλωνίας, οι οποίες βάσει του εθνικού νόμου περί ζωικής ευημερίας είχαν απαγορεύσει τη σφαγή προβάτων και βοοειδών χωρίς αναισθησία για την παραγωγή κρέατος χαλάλ ή κοσέρ, σύμφωνα με την αυστηρή εφαρμογή των τελετουργικών πρακτικών των δύο θρησκειών.
Συγκεκριμένα, επτά μη κυβερνητικές οργανώσεις της μουσουλμανικής και της εβραϊκής κοινότητας στο Βέλγιο είχαν προσφύγει στη δικαιοσύνη ισχυριζόμενες ότι η απαγόρευση της σφαγής των ζώων κατά την παράδοσή τους, παραβιάζει το δικαίωμά τους για θρησκευτική ελευθερία και επιπλέον αυτός ο κανονισμός δυσκολεύει την πρόσβαση των πιστών μουσουλμάνων και εβραίων σε κρέας σύμφωνα με τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θεωρεί ότι το γεγονός ότι οι διατροφικές επιταγές αυτών των θρησκευτικών κοινοτήτων είναι διαφορετικές δεν αρκεί να δικαιολογήσει ότι βρίσκονται σε δυσμενή κατάσταση όσον αφορά στη θρησκευτική ελευθερία. Οι ευρωπαϊκές δικαστικές αρχές για πρώτη φορά ερμηνεύουν την ευημερία των ζώων ως μέρος της «δημόσιας ηθικής», η οποία μπορεί να δικαιολογήσει μια νόμιμη παρέμβαση στις θρησκευτικές πρακτικές. Όπως επισημαίνει στην απόφασή του το δικαστήριο, η έννοια της ηθικής είναι «εγγενώς εξελικτική» και «η προστασία της καλής διαβίωσης των ζώων συνιστά μια ηθική αξία στην οποία οι σύγχρονες δημοκρατικές κοινωνίες αποδίδουν αυξανόμενη σημασία».
Σε προηγούμενη υπόθεση, το Συνταγματικό Δικαστήριο του Βελγίου αποφάσισε τον Σεπτέμβριο του 2021 να μην ακυρώσει τα φλαμανδικά και βαλλονικά διατάγματα. Συνολικά 20 εβραϊκές και μουσουλμανικές προσωπικότητες αλλά και οργανώσεις στο Βέλγιο, συμπεριλαμβανομένου του αρχιραβίνου των Βρυξελλών, έφεραν το θέμα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Όμως και το ΕΔΑΔ απέρριψε τους ισχυρισμούς, δηλώνοντας ότι η απαγόρευση της σφαγής ζώων χωρίς αναισθησία ως μέρος θρησκευτικών τελετουργιών δεν παρεμβαίνει στη θρησκευτική ελευθερία, η οποία προστατεύεται από το άρθρο 9 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.
Αυτή είναι η πρώτη φορά που το ευρωπαϊκό δικαστήριο, το οποίο παρακολουθεί την εφαρμογή της Σύμβασης, αποφάνθηκε για τη σχέση μεταξύ της καλής μεταχείρισης των ζώων και της θρησκευτικής ελευθερίας.
