Αναζήτηση ευθυνών για τα διατάγματα Natura 2000 – Eπιστολή Ελεγκτή στην Υπουργό Περιβάλλοντος
Η Ελεγκτική Υπηρεσία πολύ έγκαιρα έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου σε σχέση με το ενδεχόμενο προσαγωγής της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Δικαστήριο τηςΕυρωπαϊκής Ένωσης και της επιβολής ποινών. Από το 2021 προειδοποιούσε και ανησυχούσε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα οδηγήσει την Κυπριακή Δημοκρατία στο Δικαστήριο της ΕΕ λόγω μη συμμόρφωσης της με την οδηγία για τους οικοτόπους. Για την εξέλιξη αυτή, τότε, οι άμεσα εμπλεκόμενοι διαβεβαίωναν ότι δεν τρέχει τίποτα, ενώ από τότε ουσιαστικά δεν έλαβαν τα αναγκαία μέτρα για την προστασία και τη διαχείριση των περιοχών Natura 2000.
Σήμερα, η Ελεγκτική Υπηρεσία με επιστολή στην υπουργό Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος ζητά ανάληψη ευθύνης και λογοδοσία των εμπλεκόμενων λειτουργών σε σχέση με τα ζητήματα που εγείρονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης αναμένει τα σχόλια της Υπουργού, καθώς επίσης και «ενημέρωση κατά πόσο επιτέλους θα αναζητηθεί λογοδοσία αυτών που έφεραν τη χώρα μας σε αυτή τη δυσχερή θέση».
Στηνεπιστολή που απέστειλε ο Γενικός Ελεγκτής της Δημοκρατίας στην υπουργό Περιβάλλοντος, με αφορμή την παραπομπή της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Δικαστήριο της ΕΕ, την πληροφορεί ότι η Υπηρεσία απευθύνθηκε στις 17/8/2021 προς τον τότε υπουργό Περιβάλλοντος εκφράζοντας τη σοβαρή ανησυχία της σε σχέση με την προειδοποιητική επιστολή ημερ. 9/6/2021, που είχε σταλεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε σχέση με τις υποχρεώσεις της Δημοκρατίας, για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων, καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας.
Στην επιστολή προς την υπουργό Περιβάλλοντος, ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης υπογραμμίζει πως παρά τις διαβεβαιώσεις του πρώην Υπουργού ότι δεν συνέτρεχαν λόγοι ανησυχίας και ότι λήφθηκαν όλα τα μέτρα ώστε να αποφευχθούν περαιτέρω διαδικασίες, το θέμα κατέληξε ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σύμφωνα με τον Γενικό Ελεγκτή, ενδεικτικό της κωλυσιεργίας που παρατηρείται είναι το γεγονός ότι στην περίοδο που μεσολάβησε από την ημερομηνία αποστολής της προειδοποιητικής επιστολής και της επιστολής της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, κατέστη εφικτή η ετοιμασία μόνο 10 διαταγμάτων, εκ των οποίων μάλιστα τα μισά κρίνονται, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ως ανεπαρκή. «Δυστυχώς, διαφαίνεται ότι για ακόμα μια φορά οι παραινέσεις της Υπηρεσίας μας αγνοήθηκαν και οι ανησυχίες της επιβεβαιώθηκαν», σημειώνει.
Πριν από τρία χρόνια, η Ελεγκτική Υπηρεσία επισήμανε τις αναφορές της Επιτροπής σε «γενικευμένες και συστημικές πλημμέλειες των στόχων διατήρησης». Συγκεκριμένα, η Επιτροπή παρατηρεί ότι οι εν λόγω στόχοι δεν είναι μετρήσιμοι, δεν μπορούν να περιγράφουν σε εκθέσεις, δεν είναι περιεκτικοί και επαρκώς λεπτομέρειες και θεωρεί ότι στην Κύπρο ακολουθείται γενική πρακτική καθορισμού ανεπαρκών στόχων διατήρησης. Παρόμοιες αδυναμίες καταγράφονται σύμφωνα με την Ελεγκτική Υπηρεσία και σε σχέση με τη θέσπιση μέτρων διατήρησης, εφόσον, όπως αναφέρει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο καθορισμός ελλιπών στόχων διατήρησης δεν μπορεί να οδηγήσει σε επαρκή μέτρα διατήρησης. Σε σχέση με τα τέσσερα διατάγματα που εξετάστηκαν ως προς αυτή την παράμετρο, η Επιτροπή επισημαίνει ότι τα προτεινόμενα μέτρα διατήρησης αποτελούν πολύ γενικούς άξονες δράσης, σημειώνοντας ότι η γενική και πανομοιότυπη φύση των προσδιορισθέντων μέτρων διατήρησης, των οποίων το επίπεδο λεπτομέρειας είναι πολύ χαμηλό, αποδεικνύει ότι τα προαναφερόμενα ποιοτικά κριτήρια δεν τηρήθηκαν.
Η Υπηρεσία εξέφρασε την άποψη ότι πιο πάνω αναφορές καταδεικνύουν, είτε προχειρότητα, είτε αμέλεια στην κατάρτιση και σύνταξη των εν λόγω διαταγμάτων, καθώς και την ανησυχία της για τις επαναλαμβανόμενες υποδείξεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε σχέση με τις παραβάσεις των υποχρεώσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως προκύπτουν βάσει της οδηγίας των οικοτόπων.
Τι έλεγε ο Κώστας Καδής
Ο πρώην υπουργός Περιβάλλοντος, Κώστας Καδής, με επιστολή του ημερ. 7/10/2021, διαβεβαίωνε ότι οι αρμόδιες Αρχές κατέβαλαν κάθε δυνατή προσπάθεια για την εφαρμογή της οδηγίας και θα προσαρμόζονταν με τις υποδείξεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ώστε να αποφευχθούν περαιτέρω διαδικασίες. Ως εκ τούτου, ο πρώην υπουργός έκρινε ότι δεν προέκυπτε θέμα αναφορικά με την εκτέλεση των καθηκόντων των εμπλεκόμενων λειτουργών.
Στην απάντησή του, ο πρώην υπουργός, μεταξύ άλλων, ανέφερε ότι η έκδοση διαταγμάτων προστασίας και διαχείρισης θα γινόταν σταδιακά, σύμφωνα με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα που δόθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Στα εν λόγω διατάγματα θα γίνει και ο καθορισμός ειδικών και περιεκτικών στόχων διατήρησης ανά τόπο, καθώς επίσης και συγκεκριμένων μέτρων διαχείρισης και διατήρησης, προς πλήρη συμμόρφωση με τις πρόνοιες της νομοθεσίας.
Σύμφωνα με την απάντηση του Υπουργού, τα διατάγματα του 2011 και 2014 θεωρούνται παρωχημένα και δεν αντικατοπτρίζουν, ούτε τα ισχύοντα επιστημονικά στοιχεία, αλλά ούτε και τα ισχύοντα δεδομένα όσον αφορά τις απειλές και τις πιέσεις στις Ειδικές Ζώνες Διατήρησης. Συνεπώς, τα εν λόγω διατάγματα θα αντικαθίσταντο με νέα, τα οποία θα συμμορφώνονταν με τις πρόνοιες τις νομοθεσίας. Τα προβλήματα που εντοπίστηκαν στα διατάγματα του 2011 ήταν ήδη γνωστά και θα γινόταν προσπάθεια για βελτίωσή τους.
H παραπομπή της Κύπρου στο δικαστήριο της ΕΕ
Υπενθυμίζεται ότι το 2021 το Τμήμα Περιβάλλοντος του υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, διαβεβαίωσε τουλάχιστον σε τρεις ξεχωριστές περιπτώσεις ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζει τη σημαντική πρόοδο που επιτεύχθηκε όσον αφορά στην έκδοση διαταγμάτων προστασίας και διαχείρισης για την ολοκλήρωση του νομοθετικού πλαισίου που διέπει τις περιοχές Natura 2000 και ανέμενε να μην υποστεί κυρώσεις η Κυπριακή Δημοκρατία.
Στην πρώτη περίπτωση απαντούσε σε δημοσίευμα του «Φ» ημερ. 28/5/2021 με τίτλο «Καμπανάκι για κακοδιαχείριση περιοχών Natura». Το σχετικό δημοσίευμα ήταν σχετικό με επιστολή της Νομικής Υπηρεσίας ημερ. 26/4/2021 που ουσιαστικά προειδοποιούσε το αρμόδιο υπουργείο ότι δεν προχώρησε στην υλοποίηση των δεσμεύσεων του έναντι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και φαίνεται να οδηγεί σε μία νέα προδικαστική διαδικασία παράβασης από την Κομισιόν.
Στις 9/6/2021, μετά την προειδοποιητική επιστολή το Τμήμα Περιβάλλοντος διαβεβαίωνε εκ νέου ότι «η διαδικασία σε ότι αφορά την έκδοση διαταγμάτων προστασίας και διαχείρισης, έχει ξεκινήσει και προχωρά με γρήγορους ρυθμούς». Ακολούθησε απάντηση προς την Ελεγκτική Υπηρεσία με επιστολή ημερ. 7/10/2021, όπου ο υπουργός Γεωργίας διαβεβαίωσε ότι οι αρμόδιες Αρχές καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για την εφαρμογή της οδηγίας και προσαρμόζονται με τις υποδείξεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ώστε να αποφευχθούν περαιτέρω διαδικασίες.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 13/3/2024, αποφάσισε να παραπέμψει την Κυπριακή Δημοκρατία στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, λόγω της μη συμμόρφωσής της με την οδηγία για τους οικοτόπους. Η Κύπρος έχει χαρακτηρίσει επίσημα 37 τόπους ως Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ), αλλά δεν έχει θεσπίσει τα αναγκαία μέτρα διατήρησης για 28 από αυτές. Επιπλέον, οι στόχοι διατήρησης για πέντε τόπους δεν είναι επαρκείς, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι τα είδη και οι οικότοποι στους εν λόγω τόπους δεν προστατεύονται δεόντως.
Για το θέμα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέστειλε στην Κυπριακή Δημοκρατία προειδοποιητική επιστολή τον Ιούνιο του 2021 και στη συνέχεια τον Απρίλιο του 2022, αιτιολογημένη γνώμη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρώντας ότι οι προσπάθειες που έχουν καταβάλει οι κυπριακές Αρχές είναι ανεπαρκείς, αποφάσισε την παραπομπή της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Δικαστήριο της ΕΕ.
Σύμφωνα με την πληροφόρηση που βρίσκεται αναρτημένη στην ιστοσελίδα του Τμήματος Περιβάλλοντος, στην Κύπρο έχουν καθοριστεί συνολικά 40 Τόποι Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ), οι 37 έχουν χαρακτηριστεί ως ΕΔΖ. Από αυτές έχουν εκδοθεί τα προνοούμενα από την οδηγία και τη νομοθεσία διατάγματα για μόνο 10. Τα πέντε από αυτά κρίνονται ως ανεπαρκή από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Όσον αφορά τις 30 περιοχές ΖΕΠ, η Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας υπέβαλε με επιστολές ημερ. 22/7/2021 και 5/10/2021, προσχέδια διαταγμάτων για όλες τις περιοχές, τα οποία, δυστυχώς, παρά την πάροδο αδικαιολόγητα μεγάλου χρονικού διαστήματος, παραμένουν ακόμα σε εκκρεμότητα ενώπιον της Περιβαλλοντικής Αρχής.
