Ουκρανία: Το γυναικείο πρόσωπο του πολέμου
Μια νεαρή γυναίκα που περιμένει πίσω από το σπασμένο τζάμι του δωματίου της την επιστροφή του αγαπημένου της από το μέτωπο του πολέμου, έργο της εικονογράφου Masha Foya και μια άλλη που…υποδέχεται τους Ρώσους εισβολείς στην Ουκρανία με μερικές αυτοσχέδιες βόμβες μολότοφ, έργο της συναδέλφου της Sveta Grib, είναι μόνο δύο από τις δεκάδες αφίσες ταλαντούχων Ουκρανών γυναικών που παρουσιάστηκαν σε έκθεση με τίτλο «The Womanly Face of War» αρχικά στη Λεμεσό (22-27 Φεβρουαρίου πλατεία παλιού λιμανιού) και στη συνέχεια στη Λευκωσία (28 Φεβρουρίου-3 Μαρτίου πλατεία Ελευθερίας από όπου και οι φωτογραφίες) και στη Λάρνακα (4-8 Μαρτίου Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας πλατεία του Κάστρου), με αφορμή τη δεύτερη επέτειο της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022.
Τα έργα που εκτέθηκαν, αποτυπώνουν τις δράσεις και βέβαια τον εσωτερικό κόσμο των γυναικών της Ουκρανίας, που αγωνίζονται δίπλα στους άνδρες για την ελευθερία της πατρίδας τους, με αυτό το μοτίβο να διαπερνά τις εικονογραφήσεις των γυναικών δημιουργών τους. Μέσα από αυτά τα έργα, όπως είπε η πρέσβειρα των Ηνωμένων Πολιτειών στην Κύπρο Julie Fisher, «βλέπουμε τα πρόσωπα των γυναικών της Ουκρανίας, μαθαίνουμε τις ιστορίες τους και τιμούμε την αξιοθαύμαστη ανθεκτικότητά τους, απέναντι στα τεκμηριωμένα εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στην Ουκρανία, σε βάρος των Ουκρανών, περιλαμβανομένων των γυναικών και παιδιών, που διαπράττουν οι ρωσικές δυνάμεις».
Η Julie Fisher μιλούσε στα εγκαίνια της έκθεσης στις 22 Φεβρουαρίου στην πλατεία του παλιού λιμανιού Λεμεσού όπου παρευρέθηκε μαζί με τους πρέσβεις της Ουκρανίας, της Πολωνίας και της Σουηδίας, εκπροσώπους της διπλωματικής κοινότητας και πολλούς πολίτες. Η έκθεση οργανώθηκε από την πρεσβεία των ΗΠΑ στη Λευκωσία, σε συνεργασία με την Sunseed Art και την Resilient Ukraine. Η Sunseed Art είναι μια διαδικτυακή πλατφόρμα για Ουκρανούς καλλιτέχνες που δημιουργούν αφίσες τέχνης από την πρώτη ημέρα της ρωσικής εισβολής. Η Resilient Ukraine είναι μια ουκρανική οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών που ιδρύθηκε το 2022 από επαγγελματίες της στρατηγικής επικοινωνίας για να μεταφέρει και ενισχύσει τη φωνή της Ουκρανίας και τη δέσμευση της για διαρκή ειρήνη και δημοκρατία σε όλο τον κόσμο.
Σημειώνουμε ότι περίπου 50 χιλιάδες γυναίκες υπηρετούν αυτή τη στιγμή στις ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας, ενώ τις πρώτες μέρες της ρωσικής εισβολής, πολλές Ουκρανές κατατάγηκαν στον στρατό ως εθελόντριες, χωρίς προηγουμένως να έχουν οποιαδήποτε στρατιωτική εκπαίδευση ή εμπειρία. Άλλες βρίσκονται στην πρώτη γραμμή του μετώπου ως εθελόντριες μέλη του παραϊατρικού προσωπικού και βοηθούν στη μεταφορά των τραυματιών και όπου αλλού κρίνεται απαραίτητο. 
Στρατιωτίνες, μητέρες, ακτιβίστριες…
«Στεκόμαστε αλληλέγγυοι με τον θαρραλέο λαό της Ουκρανίας, και σήμερα ειδικότερα, με τις Ουκρανές γυναίκες που αντιμετώπισαν αφάνταστες δυσκολίες σε αυτή τη σύγκρουση», είπε η πρέσβειρα των ΗΠΑ στα εγκαίνια της έκθεσης στη Λεμεσό. «Βλέπουμε τώρα στην Ουκρανία – πρόσθεσε – όπως και σε τόσες πολλές συγκρούσεις στο παρελθόν, ότι οι φωνές των γυναικών, συχνά «πνίγονται» στον πόλεμο. Ως γενναίες στρατιωτίνες που έχουν πάρει τα όπλα για να υπερασπιστούν την Ουκρανία, ως μητέρες που έχουν αγωνιστεί για να κρατήσουν τις οικογένειες ασφαλείς, ως ακτιβίστριες που έχουν μιλήσει ενάντια στην αδικία και την καταπίεση, οι Ουκρανές καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για την ασφάλεια της χώρας τους. Αυτή η έκθεση απεικονίζει μεταξύ άλλων την ανήθικη ρωσική βαρβαρότητα σε βάρος των Ουκρανών αμάχων. Τιμούμε το θάρρος και την επιμονή των Ουκρανών γυναικών στον αγώνα για την εθνική κυριαρχία της Ουκρανίας και αναγνωρίζουμε πόσο μακριά έχει προχωρήσει η Ουκρανία από τον Φεβρουάριο του 2022, ανακαταλαμβάνοντας περισσότερα από τα μισά εδάφη που κατέλαβε παράνομα η Ρωσία και απωθώντας τις ρωσικές δυνάμεις».
Η συνεισφορά της Κυπριακής Δημοκρατίας
Η JulieFisher έκανε αναφορά και αποτίμηση του παράγοντα «Κύπρος» στον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο. «Είναι σημαντικό – είπε – να αναγνωρίσουμε τη συνεχιζόμενη συνεισφορά της Κυπριακής Δημοκρατίας στην υποστήριξη της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας και την οικονομική και ανθρωπιστική βοήθεια στους Ουκρανούς. Μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας, περισσότεροι από 26 χιλιάδες Ουκρανοί έφτασαν στο νησί και σχεδόν 18 χιλιάδες έλαβαν καθεστώς προσωρινής προστασίας και πρόσβαση σε απασχόληση, εκπαίδευση και ιατρικές υπηρεσίες. Η Κύπρος έχει επίσης παράσχει εκπαίδευση και τεχνική βοήθεια σε Ουκρανούς, σε τομείς όπως η εκκαθάριση ναρκών ξηράς. Και θέλουμε επίσης ν’ αναγνωρίσουμε τη συνεργασία της Κυπριακής Δημοκρατίας στις κοινές προσπάθειες για την αντιμετώπιση της παράνομης χρηματοδότησης που διακινείται μέσω της Κύπρου. Μαζί, εφαρμόζουμε αποτελεσματικά τις κυρώσεις και διώκουμε τους παραβάτες των κυρώσεων για να κόψουμε τις ροές χρηματοδότησης που επιτρέπουν στη Ρωσία να χρηματοδοτεί και να διεξάγει τον βάναυσο πόλεμο της εναντίον της Ουκρανίας».
Στη δική του προσφώνηση στα εγκαίνια της έκθεσης στη Λεμεσό, ο πρέσβης της Ουκρανίας στην Κυπριακή Δημοκρατία Ruslan Nimchynskyi, τόνισε ότι «με αφορμή τη δεύτερη επέτειο της επίθεσης κατά της Ουκρανίας, το ηχηρό συλλογικό μήνυμα που στέλνεται από την Κύπρο, είναι ένα μήνυμα ακλόνητης υποστήριξης προς τον ουκρανικό λαό και πίστης στην τελική νίκη. Αυτή η έκθεση τέχνης – πρόσθεσε – υπογραμμίζει το συλλογικό ήθος αυτής της ζωτικής στιγμής, την παγκόσμια ενότητα και ανθεκτικότητα απέναντι στην τυραννία και τον τρόμο. Πιστεύω ότι είμαστε όλοι ενωμένοι στον αγώνα για μια συνολική, δίκαιη και διαρκή ειρήνη που βασίζεται στο διεθνές δίκαιο και δικαιοσύνη. Εκ μέρους της Ουκρανικής πρεσβείας και της ουκρανικής κοινότητας στην Κύπρο, θέλω να εκφράσω για άλλη μια φορά τις ευχαριστίες μας για τη στήριξη του κυπριακού λαού, της Κυπριακής Δημοκρατίας, των Ηνωμένων Πολιτειών και της ευρύτερης διπλωματικής κοινότητας».
«Δεν υπάρχει αληθινή ελευθερία χωρίς αλληλεγγύη»
«Είμαι πολύ συγκινημένος που παρευρίσκομαι στα εγκαίνια της έκθεσης αυτής», είπε στην ομιλία του ο πρέσβης της Πολωνίας στην Κύπρο MarekSzczepanowski, προσθέτοντας τα ακόλουθα: «Είναι πολύ σημαντικό να θυμόμαστε ότι τα ρωσικά στρατεύματα εξακολουθούν να σκοτώνουν αθώους ανθρώπους στην Ουκρανία, ότι καταστρέφουν ουκρανικές πόλεις και χωριά.
Οι γυναίκες και τα κορίτσια της Ουκρανίας επηρεάζονται ιδιαίτερα από αυτή την τραγωδία και, ως εκ τούτου, είναι πολύ σημαντικό να μιλήσουμε γι’ αυτήν. Ο Πολωνός Πάπας Ιωάννης Παύλος Β’ είπε: «Δεν υπάρχει αληθινή ελευθερία χωρίς αλληλεγγύη». Γι’ αυτό η Πολωνία βοηθά και υποστηρίζει την Ουκρανία από την αρχή του ρωσικού ιμπεριαλιστικού και αποικιακού πολέμου, με τον οποίο η Ρωσία επιδιώκει να υποδουλώσει τον ουκρανικό λαό, να του αρπάξει πόρους, για να του στερήσει το δικαίωμά του να επιλέξει ελεύθερα την αναπτυξιακή του πορεία και τις ρυθμίσεις ασφάλειάς του. Η Πολωνία είναι ένας από τους κορυφαίους χορηγούς ανθρωπιστικής και στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία (περίπου 1,3 % του ΑΕΠ μας). Φιλοξενούμε τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων από την Ουκρανία (περίπου 1,5 εκατομμύριο).
Η ρωσική επιθετικότητα αντίκειται ωμά σε όλες τις βασικές αρχές του ΟΗΕ και του ΟΑΣΕ – δηλαδή στο δικαίωμα κάθε χώρας να διαφυλάσσει την κυριαρχία, την εδαφική ακεραιότητα και το απαραβίαστο των συνόρων. Με αυτή την έννοια, η Ρωσία παραβίασε το διεθνές δίκαιο, υπονόμευσε την παγκόσμια ιδέα της ειρηνικής συνύπαρξης των εθνών και παραμένει μια μακροπρόθεσμη πρόκληση για την παγκόσμια ασφάλεια. Αν και η ρωσική επιθετικότητα κατά της Ουκρανίας δεν είναι παγκόσμιος πόλεμος, έχει σαφώς παγκόσμιες επιπτώσεις. Οι επιπτώσεις της μεγαλύτερης σύγκρουσης στην Ευρώπη από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, συνεχίζουν να αντηχούν σε όλο τον κόσμο. Αυτός ο πόλεμος, όχι μόνο έχει προκαλέσει μια γεωπολιτική αναδιάταξη, αλλά έχει επίσης προκαλέσει σοβαρές παγκόσμιες οικονομικές αναταράξεις, ενάντια στα συμφέροντα όλων.
Γνωρίζουμε πλήρως ότι το Κίεβο αγωνίζεται για τη «δική μας και τη δική σας ελευθερία», όπως ακριβώς πολεμήσαμε περισσότερα από 160 χρόνια νωρίτερα κατά τη διάρκεια της εξέγερσης ενάντια στο καθεστώς των Τσάρων που υποδούλωσε τα έθνη της Πολωνίας, της Λιθουανίας, της Ουκρανίας και της Λευκορωσίας. Η υπεράσπιση της Ουκρανίας και η ήττα της Ρωσίας, πρέπει να είναι η κορυφαία προτεραιότητα για κάθε δημοκρατική χώρα. Ως εκ τούτου, πρέπει να εξασφαλιστεί μια μακροπρόθεσμη στρατιωτική, πολιτική και οικονομική υποστήριξη για την Ουκρανία. Θαυμάζουμε ειλικρινά τις Ουκρανές για το θάρρος και τον ηρωισμό τους. Ξέρουμε πόσο υποφέρουν οι Ουκρανοί, πόσο καταστρέφεται η όμορφη χώρα τους. Δεν θα το ξεχάσουμε ποτέ αυτό και θα σας βοηθήσουμε μέχρι να είστε νικητές!».
Στην παρέμβασή του στα εγκαίνια της έκθεσης, ο πρέσβης της Σουηδίας στην Κύπρο Martin Hagstrom, τόνισε ότι «ο πόλεμος συνεχίζει να απαιτεί τεράστιο ανθρώπινο τίμημα, κυρίως για τις γυναίκες και τα κορίτσια της Ουκρανίας. Σε απάντηση σε αυτό – πρόσθεσε – η Σουηδία διέθεσε πέρυσι 10,7 εκατομμύρια ευρώ, ειδικά για να καλύψει τις ανάγκες των γυναικών και των κοριτσιών στην Ουκρανία, που δημιουργήθηκαν από τον πόλεμο. Παραμένουμε ακλόνητοι στην υποστήριξή μας προς την Ουκρανία, μαζί με άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ευρωπαίους και διατλαντικούς εταίρους. Σήμερα η σουηδική κυβέρνηση θα υιοθετήσει επίσημα το 15ο διμερές πακέτο στρατιωτικής υποστήριξης, ανεβάζοντας τη συνολική σουηδική υποστήριξη σε αυτόν τον τομέα από τον Φεβρουάριο του 2022, σε 2,7 δισεκατομμύρια ευρώ».
ΕΞ ΑΦΟΡΜΗΣ
Τα ηλιοτρόπια της Ουκρανίας
Την πρώτη μέρα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία πριν δύο χρόνια, μια γυναίκα από την ουκρανική περιοχή της Χερσώνας, πλησίασε οργισμένη μια ομάδα πάνοπλων Ρώσων στρατιωτών και είπε με απίστευτο θάρρος στον ένα από αυτούς: «Ήρθες στη γη μου με τον στρατό σου, πυροβολώντας και σκοτώνοντας. Είστε εισβολείς και φασίστες. Τουλάχιστον βάλτε λίγους ηλιόσπορους στις τσέπες σας, για να βγουν τα ηλιοτρόπια από μέσα σας, όταν θα πεθάνετε όλοι εδώ». Λέγοντας αυτά, η γυναίκα συνέχισε το δρόμο της, ενώ λίγες μέρες μετά, ο ρωσικός στρατός κατέλαβε τη Χερσώνα.
Το περιστατικό απαθανάτισε με το κινητό του τηλέφωνο κάποιος αυτόπτης μάρτυρας και διαδόθηκε αμέσως σε όλη τη χώρα και στο εξωτερικό, με τη φράση της Ουκρανής, να γίνεται συμβολική για την ουκρανική αντίσταση. Προς τιμή της γυναίκας, δόθηκε το όνομα Sunseed Art σε μια διαδικτυακή πλατφόρμα Ουκρανών καλλιτεχνών που δημιουργούν αφίσες τέχνης μετά τη ρωσική εισβολή και που πριν λίγες μέρες συνδιοργάνωσε στην Κύπρο την έκθεση με τίτλο «The Womanly Face of War».
Τον Νοέμβρη 2022 η Χερσώνα ανακαταλήφθηκε από τον στρατό της Ουκρανίας, αλλά οι Ρώσοι εισβολείς είναι ακόμα στη χώρα και ο πόλεμος συνεχίζεται. Όμως οι απέραντες ουκρανικές εκτάσεις, εξακολουθούν τα καλοκαίρια να γίνονται χρυσαφένιες από τα ηλιοτρόπια και να κρατούν ζωντανή την επιδίωξη και την ελπίδα της ανώνυμης Ουκρανής, για ειρήνη, δημοκρατία κι ελευθερία!
