Στα ύψη έχουν εκτοξευθεί οι τιμές του ελαιολάδου στην Ευρωπαϊκή Ενωση καταγράφοντας άνοδο 50% τον Ιανουάριο του 2024 σε σύγκριση με τον Ιανουάριο του 2023. Για τον μήνα αυτόν όλες ανεξαιρέτως οι χώρες της ΕΕ κατέγραψαν ανατιμήσεις στις τιμές του ελαιολάδου, με τις υψηλότερες να εντοπίζονται στην Πορτογαλία με 69%. Ακολουθούν η Ελλάδα με 67% και η Ισπανία με 63%. Στην Ιταλία, που είναι η τέταρτη υπερδύναμη στην Ευρώπη στην παραγωγή ελαιολάδου μαζί με Ισπανία, Ελλάδα και Πορτογαλία, οι αυξήσεις διαμορφώθηκαν στο 44,8% σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Eurostat.
Αντίθετα, οι μικρότερες μειώσεις καταγράφηκαν στη Ρουμανία με 13%, στην Ιρλανδία με 16% και στην Ολλανδία με 18%, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία. Ο μέσος όρος των αυξήσεων στην ευρωζώνη ήταν 50,7%.
Το πρώτο μεγάλο άλμα στις τιμές του ελαιολάδου είχε καταγραφεί το δεύτερο μισό του 2023. Τον Αύγουστο του 2023 οι αυξήσεις είχαν ανέλθει σε 37% σε σύγκριση με τον Αύγουστο του 2022. Η τάση αυτή καταγράφηκε και τους αμέσως επόμενους μήνες της χρονιάς αυτής, με τις αυξήσεις τον Σεπτέμβριο να φτάνουν το 44% σε ετήσια βάση και τον Οκτώβριο το 50%. Η μεγαλύτερη αύξηση που καταγράφηκε σε ετήσια βάση ήταν τον Νοέμβριο του 2023, όταν ο πληθωρισμός του ελαιολάδου έτρεξε με 51% σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα του 2022. Τον αμέσως επόμενο μήνα, τον Δεκέμβριο, παρατηρήθηκε μια μικρή μείωση στον ρυθμό αύξησης, καθώς οι ανατιμήσεις σε ετήσια βάση υπολογίστηκαν από τη Eurostat σε 47%, σε σύγκριση πάντα με τον Δεκέμβριο του 2022.
Η κατάσταση στην Ελλάδα
Ειδικά στην Ελλάδα, η μειωμένη παραγωγή ελαιολάδου την τελευταία ελαιοκομική περίοδο 2023/2024 φέρνει προβληματισμό και προεξοφλεί ότι και την τρέχουσα χρονιά οι τιμές θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα. Η ακαρπία και οι μειωμένες παραγωγές σε Ελλάδα, Ισπανία και Ιταλία ενισχύουν το ράλι των τιμών.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης η παραγωγή στην Ελλάδα από τον Οκτώβριο του 2023 μέχρι και τον Ιανουάριο του 2024 διαμορφώθηκε στους 131.500 τόνους, ενώ εκτιμάται ότι οι τελικές ποσότητες δεν θα ξεπεράσουν τους 155.000 τόνους, με τις προβλέψεις να αναμένουν στο τέλος της χρονιάς τα αποθέματα να κινηθούν σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα.
Μάλιστα η φετινή σοδειά ελαιολάδου στη χώρα μας καταγράφει ρεκόρ πτώσης. Είναι ενδεικτικό πως στην Κρήτη εκτιμάται ότι η ακαρπία των ελαιοδέντρων έφτασε στο 70%. Στην Ηλεία εκτιμάται ότι έφτασε στο μισό σε σχέση με πέρυσι. Σύμφωνα με τα πρώτα συγκεντρωτικά στοιχεία της Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας της ΠΕ Ηλείας, οι αρχικές εκτιμήσεις για 17.000-18.000 τόνους θα αναθεωρηθούν προς τα κάτω, δηλαδή κοντά στους 14.000-15.000 τόνους, όταν στην περσινή ελαιοκομική περίοδο η παραγωγή έφτανε 28.000 τόνους. Ταυτόχρονα, η μειωμένη παραγωγή διεθνώς αυξάνει τη ζήτηση για εξαγωγές.
Οι αυξημένες τιμές πάντως δημιουργούν προβλήματα και στην κατανάλωση του ελαιολάδου, η οποία εκτιμάται ότι θα υποχωρήσει τόσο στις χώρες της ΕΕ που δεν παράγουν όσο και σε εκείνες που παράγουν (όπως η Ελλάδα, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ιταλία).
Στην Ελλάδα η εγχώρια κατανάλωση φθάνει τους 95.000 τόνους ετησίως. Οι άνθρωποι της αγοράς εκτιμούν ότι η κατάσταση με το ξέφρενο ράλι τιμών μακροπρόθεσμα ενέχει τον κίνδυνο να βλάψει το προϊόν, μετατρέποντάς το σε προϊόν πολυτελείας, καθώς οι καταναλωτές θα στραφούν σε υποκατάστατα φυτικά έλαια μην μπορώντας να καλύψουν το κόστος. Χαρακτηριστικό μάλιστα είναι ότι η κατανάλωση ελαιολάδου στην Ελλάδα έχει ήδη μειωθεί κατά περίπου 30% μέσα σε έναν χρόνο.
