Όταν η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) κέρδισε κρατιδιακές εκλογές πέρυσι, τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων παγκοσμίως έκαναν λόγο για την πρώτη νίκη της ακροδεξιάς στη Γερμανία “μετά τους Ναζί”. Τώρα, ο Έλον Μασκ τάσσεται υπέρ του AfD, υποστηρίζοντας ότι ο χαρακτηρισμός του “ως ακροδεξιού είναι απολύτως λανθασμένος”.
Με το αντιμεταναστευτικό κόμμα να αναμένεται να σημειώσει τεράστια κέρδη στις επερχόμενες ομοσπονδιακές εκλογές, το παρακάτω ερώτημα είναι εξαιρετικά επίκαιρο: Πόσο ακροδεξιό είναι το AfD;
Το προσχέδιο του μανιφέστου του AfD, το οποίο αναμένεται να επικυρωθεί στο συνέδριο του κόμματος αυτό το σαββατοκύριακο, είναι σίγουρα μια δραστική απόρριψη του status quo. Υποστηρίζει μια στροφή 180 μοιρών στην πολιτική ασύλου, την έξοδο της Γερμανίας από την ΕΕ, την επιστροφή στην πυρηνική ενέργεια και την άμεση άρση των κυρώσεων κατά της Ρωσίας.
Περιγράφει τη Ρωσία ως “αξιόπιστο πάροχο και εγγυητή φθηνής ενέργειας”, ενώ υποστηρίζει ότι “τα γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα των ΗΠΑ αποκλίνουν όλο και περισσότερο από εκείνα της Γερμανίας”. Στα οικονομικά, είναι σε μεγάλο βαθμό φιλελεύθερο, υποσχόμενο να μειώσει φόρους, κοινωνική πρόνοια και γραφειοκρατία.
Αυτό μπορεί να μην ακούγεται ιδιαίτερα “ακροδεξιό“, αλλά το μανιφέστο παρέχει περιορισμένη εικόνα για το τι πραγματικά θα έκανε το AfD στην εξουσία. Προς το παρόν, κανένα κόμμα δεν είναι πρόθυμο να σχηματίσει συνασπισμό μαζί του, επιτρέποντάς του να σχεδιάσει ένα πρόγραμμα που πιθανότατα δεν θα χρειαστεί ποτέ να εφαρμόσει. Το αποτέλεσμα είναι ένα στρατηγικό έγγραφο που έχει σχεδιαστεί για να κερδίσει υποστήριξη και να διαμορφώσει την εικόνα του AfD και όχι για να παρουσιάσει το πλήρες ιδεολογικό φάσμα του κόμματος.
Για παράδειγμα, δεν υπάρχει καμία αναφορά στον όρο “επαναμετανάστευση” (remigration), παρά το γεγονός ότι οι πολιτικοί του AfD τον χρησιμοποιούν τακτικά για να υποστηρίξουν τις αναγκαστικές απελάσεις μεταναστών προς τη χώρα προέλευσης τους. Το βαυαρικό τμήμα του AfD υιοθέτησε πρόσφατα επίσημα μια “Ατζέντα Επαναμετανάστευσης” (Remigration Agenda), στην οποία απαιτεί την “εκτενή επαναμετανάστευση εκατομμυρίων ανθρώπων εντός της επόμενης δεκαετίας”.
Ένας κεντρικός παράγοντας στη διαμόρφωση της έννοιας αυτής στη Γερμανία είναι ο Μάρτιν Σέλνερ, ένας Αυστριακός ακροδεξιός ακτιβιστής στον οποίο έχει απαγορευτεί η είσοδος σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων του Ηνωμένου Βασιλείου, των ΗΠΑ και της Γερμανίας. Ο Σέλνερ περιέγραψε την ιδέα της επαναμετανάστευσης ως αναγκαστικές μαζικές απελάσεις από τη Γερμανία σε ένα συνέδριο το 2023, η είδηση του οποίου προκάλεσε μεγάλες διαδηλώσεις, όταν αποκαλύφθηκε ότι συμμετείχαν μέλη της AfD και της κεντροδεξιάς Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU). Η παράλειψη του όρου “επαναμετανάστευση” από το ομοσπονδιακό μανιφέστο του AfD δεν σημαίνει ότι η ιδέα έχει εξαφανιστεί από τις βλέψεις του κόμματος.
Είναι επίσης γνωστό ότι το AfD είναι διχασμένο, γεγονός που καθιστά δύσκολο τον καθορισμό ενός συγκεκριμένου προφίλ για το σύνολο του κόμματος. Στην κορυφή, έχει ένα – συγκριτικά με τους υπολοίπους – μετριοπαθές πρόσωπο, την Άλις Βάιντελ. Η 45χρονη οικονομολόγος που έχει εργαστεί στην Goldman Sachs και μιλάει άπταιστα μανδαρινικά, ζει στην Ελβετία με τους δύο γιους της και τη σύντροφό της Σάρα Μποσάρ, σκηνοθέτιδα γεννημένη στη Σρι Λάνκα. “Αυτό σας ακούγεται σαν [σσ. κάτι που θα έκανε ο] Χίτλερ;” ρώτησε ο Μασκ στο πολυσυζητημένο άρθρο του στη γερμανική εφημερίδα Die Welt.
Ο Μασκ έχει δίκιο, η Βάιντελ δεν είναι ο Χίτλερ, αλλά ούτε η πολιτική της και ο τρόπος ζωής της είναι συνώνυμα με το AfD, παρόλο που η ίδια θέλει να προβάλλει κάτι τέτοιο στις δημόσιες εμφανίσεις της, απορρίπτοντας τον χαρακτηρισμό “ακροδεξιά” για την ίδια και το AfD. Σε πρόσφατη συνέντευξή της στο Bloomberg, δεν δέχτηκε καν τον χαρακτηρισμό “δεξιά”. “Είμαστε ένα ελευθεριακό-συντηρητικό κόμμα”, επέμεινε η Βάιντελ. “Θεωρούμε ότι βρισκόμαστε στη μέση”.
Η Βάιντελ εκπροσωπεί πράγματι την πιο “ελευθεριακή-συντηρητική” πτέρυγα του κόμματος. Έτσι ξεκίνησε το AfD το 2013, όταν ιδρύθηκε από μια ομάδα δυσαρεστημένων ευρωσκεπτικιστών που αντιτάσσονταν στις δαπανηρές διασώσεις κρατών μελών της ΕΕ, όπως η Ελλάδα. Όμως με την πάροδο των ετών – αντιτιθέμενο στη μαζική μετανάστευση που παρατηρείται στη Γερμανία από το 2015 – έγινε κυρίως ένα αντιμεταναστευτικό κόμμα.
Τώρατο AfD είναι διχασμένο μεταξύ του πιο “μετριοπαθούς” στρατοπέδου της Βάιντελ και μιας ριζοσπαστικής φατρίας γύρω από τον Μπιορν Χόκε, πρώην καθηγητή ιστορίας, ο οποίος είναι πρόεδρος του παραρτήματος του AfD στο κρατίδιο της Θουριγγίας, όπου το κόμμα ήρθε πρώτο στις εκλογές του περασμένου Σεπτεμβρίου.
Ο Χόκε έχει επανειλημμένα ξεπεράσει τα όρια της νομιμότητας με τη ρητορική του. Πέρυσι, του επιβλήθηκε πρόστιμο 13.000 ευρώ επειδή χρησιμοποίησε εσκεμμένα το σύνθημα “Όλα για τη Γερμανία” (“Alles für Deutschland”), το οποίο συνδέεται με τα τάγματα εφόδου του Αδόλφου Χίτλερ. Απτόητος, τιτλοφόρησε το μανιφέστο με το οποίο κέρδισε τις εκλογές στο κρατίδιο “Όλα για τη Θουριγγία”.
Δεν είναι μυστικό ότι οι ομάδες γύρω από τη Βάιντελ και τον Χόκε διαγκωνίζονται για τον έλεγχο του κόμματος. Το 2017, ηΒάιντελ συμμετείχε στις ανεπιτυχείς προσπάθειες για την αποπομπή του Χόκε. Όμως, κατάλαβε γρήγορα ότι είχε γίνει πολύ δημοφιλής και συνθηκολόγησε.
Ο Χόκε ανταπέδωσε τη χάρη υποστηρίζοντας την υποψηφιότητα της Βάιντελ να ηγηθεί της AfD στις εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου ως η πρώτη υποψήφια του κόμματος για την καγκελαρία. Ολόκληρο το στρατόπεδό του συνέπλευσε με αυτή την επιλογή. Δεν υπήρξε ούτε μία ψήφος κατά της υποψηφιότητάς της.
Έτσι, εκ πρώτης όψεως, η πιο μετριοπαθής πτέρυγα επικράτησε. Ωστόσο, η εσωτερική υπηρεσία πληροφοριών της Γερμανίας, Verfassungsschutz, κατατάσσει το AfD ως “ύποπτη εξτρεμιστική ομάδα”. Πρόκειται για τη δεύτερη από τις τρεις βαθμίδες της υπηρεσίας και επιτρέπει την εφαρμογή μιας σειράς από μεθόδους παρακολούθησης, όπως η υποκλοπή συνομιλιών ή η στρατολόγηση πληροφοριοδοτών.
Η νεολαία του AfD (JA – Junge Alternative für Deutschland) αναβαθμίστηκε στην υψηλότερη βαθμίδα το 2023, όπως και τρία άλλα τοπικά παραρτήματα του κόμματος, συμπεριλαμβανομένου αυτού της Θουριγγίας του Χόκε. Σύμφωνα με δημοσιεύματα των μέσων ενημέρωσης, η Verfassungsschutz σχεδίαζε επίσης να χαρακτηρίσει ολόκληρο το κόμμα ως “επιβεβαιωμένη εξτρεμιστική ομάδα” – κάτι που θεωρείται πιθανό βήμα προς την απαγόρευση του κόμματος. Όμως, εν όψει εκλογών, τα κρατικά όργανα δεν μπορούν να προβούν σε κινήσεις που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την ψηφοφορία. Έτσι, το καθεστώς του AfD παραμένει προς το παρόν αμετάβλητο.
Η αντικειμενικότητα της Verfassungsschutz έχει αμφισβητηθεί λόγω της έντονης εχθρότητάς της προς το AfD. Για παράδειγμα, ο Τόμας Χάλντενβανγκ, πρόεδρος της υπηρεσίας μέχρι τον Νοέμβριο του 2024, κατεβαίνει στις εκλογές ως υποψήφιος του συντηρητικού CDU, που θεωρείται κύριος αντίπαλος του AfD. Ο Χάλντενβανγκ αρνείται ότι υπήρξαν πολιτικοί λόγοι πίσω από την εντατικοποίηση της παρακολούθησης του AfD, αλλά παραδέχθηκε ότι η ουδετερότητά του δεν εκτείνεται σε “εκείνους που δρουν και υποκινούν κινήσεις κατά της φιλελεύθερης δημοκρατίας μας”, ακόμη και αν τα λόγια και οι πράξεις τους βρίσκονται εντός των νομικών ορίων.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το ναζιστικό παρελθόν της Γερμανίας συνεχίζει να κάνει τους κρατικούς θεσμούς και τους σχολιαστές της υπερευαίσθητους απέναντι σε ενδεχόμενες απειλές από τα δεξιά, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν. Το AfD περιέχει αναμφίβολα ριζοσπαστικές φατρίες στο εσωτερικό του.
Πόσο ακροδεξιό είναι λοιπόν το AfD ως κόμμα; Εάν συνθέσετε το μωσαϊκό των πληροφοριών για το κόμμα, θα καταλήξετε σε μια κατακερματισμένη εικόνα. Τα μέλη και οι υποστηρικτές του κυμαίνονται από δυσαρεστημένους συντηρητικούς μέχρι εξτρεμιστές. Ακόμη και οι αποφάσεις και οι διακηρύξεις ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό ως προς τον τόνο και το περιεχόμενο.
Τους τελευταίους μήνες, το AfD φαίνεται να έχει σχηματίσει ένα ενιαίο μέτωπο πίσω από έναν από τους πιο μετριοπαθείς πολιτικούς του. Αλλά τα ακροδεξιά στοιχεία του δεν “παίζουν” για την ομάδα Βάιντελ. Απλώς κερδίζουν χρόνο.
Απόδοση – Επιμέλεια: Λυδία Ρουμποπούλου
BloombergOpinion
Πηγή: philenews.com
