Σκληρή μάχη έδωσαν -και θα δώσουν- ιδιώτες παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας από εμπορικά φωτοβολταϊκά για να ανατρέψουν -ακόμα και εκ των υστέρων- την Οδηγία 2024/1711 της ΕΕ για την ηλεκτρική ενέργεια, μέσω της οποίας εγκρίθηκε αίτημα της Κυβέρνησης Χριστοδουλίδη να δοθεί παρέκκλιση στη Δημοκρατία, ώστε ο Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου (ΔΣΜΚ) να μπορεί να διαχειρίζεται κεντρικά συστήματα αποθήκευσης ηλεκτρισμού, έξω από την ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, για σκοπούς ασφάλειας και εξισορρόπησης του συστήματος, απρόσκοπτης ηλεκτροδότησης σε συνθήκες μεγάλης κατανάλωσης και περιορισμού των περικοπών από φωτοβολταϊκά συστήματα σε περιόδους χαμηλής κατανάλωσης.
Οι προσπάθειες των ιδιωτών παραγωγών και ενδιαφερόμενων επενδυτών απέτυχαν και το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε από τις 12/2/25 νομοσχέδιο που επιτρέπει στον Διαχειριστή να αναλάβει τη διαχείριση κεντρικής απόθήκευσης στο δίκτυο (υποσταθμοί ΑΗΚ). Το νομοσχέδιο κατατέθηκε την Πέμπτη στη Βουλή και περιλήφθηκε εκτάκτως στην ατζέντα της χθεσινής συνεδρίας της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ενέργειας. Όμως, δεν συζητήθηκαν οι πρόνοιές του, καθώς η συζήτηση επεκτάθηκε περιέργως στο γενικότερο θέμα αποθήκευσης ηλεκτρισμού.
Δεν είναι γνωστό πότε θα τεθεί ξανά προς συζήτηση το νομοσχέδιο από τον πρόεδρο της επιτροπής Κυριάκο Χατζηγιάννη, ούτε αν υπάρχει πρόθεση μεταβίβασής του στην Ολομέλεια της Βουλής για έγκριση κατά προτεραιότητα. Ενόσω το νομοσχέδιο δεν εγκρίνεται, η ΡΑΕΚ δεν νομιμοποιείται να εγκρίνει την εκκρεμούσα αίτηση της ΑΗΚ Μεταφορά για αποθήκευση σε υποσταθμούς της, υπό τον έλεγχο του ανεξάρτητου Διαχειριστή, καθώς το ισχύον νομικό καθεστώς (το οποίο τροποποιεί η νέα Οδηγία) θέτει περιορισμούς για κάτι τέτοιο.
Στροφή προς τη ΡΑΕΚ
Από κείμενα-επιστολές που προώθησε στην Επιτροπή Ενέργειας ο δικηγόρος Ιωνάς Νικολάου, ο οποίος εκπροσωπεί επαγγελματικά μεγάλο αριθμό εταιρειών και επιχειρηματιών του τομέα της παραγωγής από ΑΠΕ, συνάγεται πως η προσπάθεια μεγάλου τμήματος της ιδιωτικής παραγωγής – προμήθειας ηλεκτρισμού να αποτρέψει την εγκατάσταση κεντρικής αποθήκευσης, εκτός αγοράς, από την ΑΗΚ, με διαχείριση από τον Διαχειριστή Μεταφοράς, θα συνεχιστεί.
Όπως αναφέρεται σε επιστολή του Ιωνά Νικολάου προς τον υπουργό Ενέργειας Γιώργο Παπαναστασίου, η οποία κατατέθηκε στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή, η παρέκκλιση που δόθηκε στην Κύπρο (και η οποία θα ισχύσει μέχρι τη λειτουργία της ηλεκτρικής διασύνδεσης με το ελληνικό δίκτυο) θα εφαρμοστεί στην Κύπρο νοουμένου ότι η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ) θα κρίνει απαραίτητη την ανάληψη διαχείρισης κεντρικής αποθήκευσης από τον Διαχειριστή Μεταφοράς.
Ως εκ τούτου, είναι προφανές ότι οι πιέσεις του ιδιωτικού τομέα της ενέργειας θα μετατοπιστούν τώρα από την Κυβέρνηση και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Διευθύνσεις Ανταγωνισμού και Ενέργειας) στο γήπεδο της ΡΑΕΚ.
Οι επιστολές Ιωνά Νικολάου
Από τα έγγραφα που κατέθεσε ο Ιωνάς Νικολάου στην Επιτροπή Ενέργειας, προκειμένου να πείσει τα μέλη της ότι η παρέκκλιση ενδεχομένως να δόθηκε παράνομα από την Ευρωπαϊκή Ένωση και ότι πρέπει να δημοσιευτεί νέο σχέδιο επιχορήγησης (με κρατική χορηγία έως και 40% της τελικής δαπάνης) ιδιωτικών επιχειρήσεων για κατασκευή ανεξάρτητων – ιδιωτικών συστημάτων αποθήκευσης (standalone), προκύπτει ότι τόσο η Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού όσο και η Γενική Διεύθυνση Ενέργειας (της Ευρ. Επιτροπής) απέρριψαν τα διαβήματά του, εκ μέρους των επιχειρήσεων που εκπροσωπεί, εναντίον της παρέκκλισης που δόθηκε στην Κύπρο.
Οι επιστολές Ιωνά Νικολάου στις δύο Διευθύνσεις στάλθησαν φθινόπωρο του 2024, αρχικά στη Γ.Δ. Ανταγωνισμού και μετά στη Γ.Δ. Ενέργειας.
Στην επιστολή του προς τη Γ.Δ. Ανταγωνισμού, ο κ. Νικολάου ζήτησε να εξεταστεί αν η ανάπτυξη και διαχείριση κεντρικών συστημάτων αποθήκευσης από τον Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου (ΔΣΜΚ) και η προμήθεια υπηρεσιών εξισορρόπησης χωρίς διαφανείς, αμερόληπτες και βασιζόμενες στην αγορά διαδικασίες, ενδεχομένως να παραβιάζουν τα άρθρα 101 και 102 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ).
Απευθυνόμενος στη συνέχεια στη Γ.Δ. Ενέργειας, ο κ. Νικολάου επισημαίνει μεταξύ πολλών άλλων πως «είναι φανερό ότι η παρούσα παρέκκλιση δημιουργεί εμπόδια στην εγκαθίδρυση και λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, όταν η ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας στην Κύπρο αναμένεται να λειτουργήσει μέχρι το φθινόπωρο του 2025 (σ.Φ. αυτός είναι ο προγραμματισμός, αλλά υπάρχουν σοβαρές επιφυλάξεις για την ετοιμότητα του συστήματος να λειτουργήσει εμπρόθεσμα) και επιφέρει σημαντικό αντίκτυπο σε ορισμένα θεμελιώδη δικαιώματα που προβλέπονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, ιδίως: στην επιχειρηματική ελευθερία (άρθρο 16) και στο δικαίωμα ιδιοκτησίας (άρθρο 17), καθώς και στις αρχές της ασφάλειας δικαίου, της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης και της απαγόρευσης των διακρίσεων».
Σε άλλο σημείο, ο κ. Νικολάου διερωτάται «ποια είναι τα στοιχεία που τέθηκαν υπόψη τους (σ.Φ. των αρμοδίων οργάνων της ΕΕ), εκτός από την επιστολή του αρμόδιου Υπουργού (Ενέργειας) προς την Επίτροπο Ενέργειας κα Simpson, με ημερομηνία 1/12/2023 και του επισυνημμένου σε αυτή Παραρτήματος και με βάση ποια στοιχεία άσκησαν την εξουσία τους τα θεσμικά όργανα της ΕΕ;».
Ερωτά επίσης, ο κ. Νικολάου: «Γιατί δεν επιδιώχθηκε οποιαδήποτε διαβούλευση με τους ενδιαφερόμενους οικονομικούς φορείς (εξειδικευμένους επιχειρηματίες), οι οποίοι με βεβαιότητα θα υποστούν τις αρνητικές οικονομικές συνέπειες της συγκριμένης παρέκκλισης; Επιπρόσθετα, γιατί αποκλείστηκαν οι εξειδικευμένοι επιχειρηματίες να αναπτύξουν εγκαταστάσεις αποθήκευσης ενέργειας σε στρατηγικά σημεία, τα οποία θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν στους όρους ενός ανοικτού, διάφανου και χωρίς διακρίσεις διαγωνισμού;».
Η απάντηση της Κομισιόν στον Ιωνά και τους ιδιώτες
Στην επιστολή Νικολάου απάντησε, Δεκέμβριο του 2024, η Γενική Διεύθυνση Ενέργειας, παραπέμποντας τους πελάτες του κ. Νικολάου στη Δικαιοσύνη (σ.Φ. την ημεδαπή ή, στη συνέχεια, της ΕΕ) αν θεωρούν ότι πλήττονται τα συμφέροντά τους.
Η Γ.Δ. Ενέργειας διευκρινίζει στην επιστολή της ότι το άρθρο 66 παράγραφος 7 της (νέας) Οδηγίας του ’24 για την ηλεκτρική ενέργεια ορίζει ότι:
«7. Κατά παρέκκλιση από το άρθρο 40, παράγραφος 4 και το άρθρο 54, παράγραφος 2, η Κύπρος μπορεί να επιτρέψει στον διαχειριστή συστήματος μεταφοράς της να κατέχει, να αναπτύσσει, να διαχειρίζεται και να λειτουργεί εγκαταστάσεις αποθήκευσης ενέργειας χωρίς να ακολουθεί ανοιχτή, διαφανή και αμερόληπτη διαδικασία διαγωνισμού.
Η παρέκκλιση που αναφέρεται στο πρώτο εδάφιο ισχύει έως ότου το σύστημα μεταφοράς στην Κύπρο συνδεθεί με συστήματα μεταφοράς άλλων κρατών μελών μέσω ηλεκτρικής διασύνδεσης».
Όπως εξηγεί η Γ.Δ. Ενέργειας της Κομισιόν, «η προαναφερθείσα διατύπωση χορηγεί στην Κύπρο «αυτόματη» παρέκκλιση από την απαίτηση υποβολής προσφορών, τόσο όσον αφορά το άρθρο 40, παράγραφος 4, της Οδηγίας για την ηλεκτρική ενέργεια, δηλαδή την προμήθεια βοηθητικών υπηρεσιών από τον διαχειριστή συστήματος μεταφοράς, όσο και όσον αφορά το άρθρο 54 παράγραφος 2 της Οδηγίας για την ηλεκτρική ενέργεια. Αυτό σημαίνει ότι, προτού η Κύπρος επιτρέψει στον διαχειριστή του συστήματος μεταφοράς της να κατέχει, να αναπτύσσει, να διαχειρίζεται και να λειτουργεί εγκαταστάσεις αποθήκευσης ενέργειας χωρίς προηγούμενη δημοπρασία, η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας της Κύπρου πρέπει να έχει αξιολογήσει την αναγκαιότητα μιας τέτοιας παρέκκλισης, δηλαδή ότι η ανάθεση τέτοιων εγκαταστάσεων ή βοηθητικών υπηρεσιών στον Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς είναι απαραίτητος για την αποτελεσματική, αξιόπιστη και ασφαλή λειτουργία του συστήματος μεταφοράς στην Κύπρο και πρέπει να έχει χορηγήσει την έγκρισή της».
Σε άλλο σημείο, η Διεύθυνση Ενέργειας υποδεικνύει ότι μέσω της επιστολής του οΙωνάς Νικολάου αμφισβητεί «τη συμμόρφωση της νομικής διάταξης (σ.σ. της παρέκκλισης που δόθηκε, δηλαδή) με την αρχή της επικουρικότητας, της αναλογικότητας, μεταξύ άλλων λόγω των υποτιθέμενων αρνητικών επιπτώσεών της στην εσωτερική αγορά ενέργειας καθώς και κατά πόσον η διάταξη αυτή εξυπηρετεί τη νομική βάση της Οδηγίας για την ηλεκτρική ενέργεια γενικά. Ερωτάται επίσης την Επιτροπή για τη συμμόρφωση της νομικής διάταξης με ορισμένα θεμελιώδη δικαιώματα που προβλέπονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, ιδίως: την ελευθερία άσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας (άρθρο 16) και το δικαίωμα στην ιδιοκτησία (άρθρο 17), καθώς και με τις αρχές της ασφάλειας δικαίου, της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης και της μη διάκρισης. Υποστηρίζετε επίσης ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έπρεπε να είχε πραγματοποιήσει εκτίμηση επιπτώσεων σε σχέση με την παρέκκλιση, συμπεριλαμβανομένου του αποκλεισμού ιδιωτικών εξειδικευμένων επιχειρήσεων από την ανάπτυξη εγκαταστάσεων αποθήκευσης ενέργειας».
Και απαντά ως εξής η Γενική Διεύθυνση Ενέργειας: «Λάβετε υπόψη ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι αρμόδια να διασφαλίζει τη συμμόρφωση με τη νομοθεσία της ΕΕ από τα κράτη μέλη. Στην επιστολή σας ουσιαστικά αμφισβητείτε τη νομιμότητα μιας συγκεκριμένης διάταξης με το δίκαιο της ΕΕ. Δεν είναι καθήκον της Επιτροπής να πραγματοποιήσει μια τέτοια αξιολόγηση νομιμότητας. Τα ευρωπαϊκά δικαστήρια είναι οι μόνοι ευρωπαϊκοί θεσμοί που διασφαλίζουν την ορθή ερμηνεία και εφαρμογή του πρωτογενούς και παράγωγου δικαίου της ΕΕ στην Ε.Ε. Εφόσον οποιοδήποτε νομικό ή φυσικό πρόσωπο (π.χ. ιδιώτες εξειδικευμένοι φορείς εκμετάλλευσης που μπορούν να αναπτύξουν αντίστοιχες εγκαταστάσεις αποθήκευσης ενέργειας) διαπιστώνουν οποιαδήποτε βλάβη από την εν λόγω νομική διάταξη, θα μπορούσαν ενδεχομένως να κινήσουν εθνικές διαδικασίες, στο πλαίσιο των οποίων τυχόν ζητήματα συμβατότητας με το δίκαιο της ΕΕ μπορούν να παραπεμφθούν στο ευρωπαϊκό δικαστήριο».
Πηγή: philenews.com
