Στις 20 Δεκεμβρίου το Οικονομικό και Δημοσιονομικό Συμβούλιο (Ecofin) της Ευρωπαϊκής Ενωσης κατέληξε σε συμβιβασμό σχετικά με τη μεταρρύθμιση των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ. Από ορισμένες απόψεις, βελτιώνει τη νομοθετική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Απρίλιο του 2023. Από άλλες απόψεις, είναι χειρότερο. Σε σύγκριση με τους ισχύοντες κανόνες, ωστόσο, είναι ένα μεγάλο βήμα προς τα εμπρός.
Τα θετικά
1. Διατηρείται κατά βάση η ειδική φύση των απαιτήσεων δημοσιονομικής προσαρμογής ανά χώρα, που καθορίζεται από την ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους (DSA). Αυτό θα κάνει την εφαρμογή (των κανόνων) πιο πιθανή.
2. Διατηρούνται επίσης η οδός προς καθαρές δαπάνες ως κύριος επιχειρησιακός στόχος και οι γενικές και εθνικές ρήτρες διαφυγής που προτείνει η Επιτροπή.
3. Ενώ η Επιτροπή θα διαχειρίζεται το DSA, το τελευταίο πρέπει να έχει εγκριθεί από το Συμβούλιο. Αυτό θα αυξήσει την αποκαλούμενη συλλογική ιδιοκτησία του προγράμματος.
4. Η περίοδος κατά την οποία αξιολογείται η μείωση του χρέους ξεκινά μόνο αφού οι χώρες έχουν μειώσει τα ελλείμματά τους κάτω από το 3%.
5. Τα τρέχοντα Προγράμματα Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRP), τα οποία λήγουν το 2026, δεν θα είναι αρκετά ώστε οι χώρες να πληρούν τις προϋποθέσεις για παράταση της περιόδου προσαρμογής από τέσσερα σε επτά χρόνια. Οι χώρες της ΕΕ θα κληθούν επίσης να συνεχίσουν τις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες και τα εθνικά χρηματοδοτούμενα επίπεδα επενδύσεων για την υπόλοιπη περίοδο τεσσάρων έως πέντε ετών που καλύπτεται από το μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό – διαρθρωτικό τους σχέδιο.
6. Το ανεξάρτητο Ευρωπαϊκό Δημοσιονομικό Συμβούλιο έχει ουσιαστικό ρόλο στην παρακολούθηση της εφαρμογής των νέων κανόνων.
Τα αρνητικά
1. Το Ecofin συμφώνησε σε μια νέα «διασφάλιση ανθεκτικότητας στο έλλειμμα» που απαιτεί από τις χώρες να συνεχίσουν τη δημοσιονομική προσαρμογή έως ότου φτάσουν σε «κοινό περιθώριο ανθεκτικότητας» 1,5% του ΑΕΠ κάτω από το όριο αναφοράς για το έλλειμμα του 3%. Η ιδέα της απαίτησης ενός «περιθωρίου ασφαλείας» δεν είναι λάθος. Ωστόσο, η διαδικασία προσαρμογής μπορεί να αποδειχθεί πολύ δύσκολη για ορισμένες χώρες.
2. Το Ecofin φαίνεται να έχει καταλήξει σε έναν μισό συμβιβασμό για την εφαρμογή της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος. Τα ετήσια ελάχιστα βήματα προσαρμογής του 0,5% του ΑΕΠ ενδέχεται αρχικά να αποκλείουν τις πληρωμές τόκων. Ωστόσο, τα βήματα προσαρμογής πρέπει να περιλαμβάνουν τις πληρωμές τόκων μετά το 2027.
3. Η χρηματοδότηση των δημόσιων επενδύσεων που εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο – ιδιαίτερα των επενδύσεων που σχετίζονται με το κλίμα – θα έπρεπε να εξαιρεθεί από την εφαρμογή των διασφαλίσεων.
4. Ο ρόλος των εθνικών ανεξάρτητων δημοσιονομικών ιδρυμάτων έχει αποδυναμωθεί δραστικά σε σύγκριση με την πρόταση της Επιτροπής.
