Στις αρχές του μήνα έγινε η επίσημη πρώτη συνάντηση – συνεδρίαση του Εργατικού Συμβουλευτικού Σώματος για τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος της Κύπρου, που ήταν μάλλον εθιμοτυπική.
Ακόμη δεν μπήκαν στα βαθιά της διαπραγμάτευσης οι κοινωνικοί εταίροι και η συνάντηση έμοιαζε με έναν μονόλογο από την πλευρά του υπουργού Εργασίας, παρά μια συζήτηση επί της ουσίας.
Πάντως, αν βασιστούμε στα λόγια του κ. Παναγιώτου, κατά το επόμενο διάστημα θα διενεργηθεί εμπεριστατωμένος κοινωνικός διάλογος με τους κοινωνικούς εταίρους, στο επίπεδο του Εργατικού Συμβουλευτικού Σώματος, πολιτικός διάλογος με τα κοινοβουλευτικά κόμματα και δημόσιος διάλογος με τους πολίτες και θα δοθεί η δυνατότητα για ολοκληρωμένη συζήτηση των προκλήσεων, των δυνατότητων και των προοπτικών για τη λήψη των κατάλληλων αποφάσεων.
Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα της Κυβέρνησης, όπως το εξήγησε ο Υπουργός, αναμένεται ότι τα μεταρρυθμιστικά νομοσχέδια θα υποβληθούν στο Υπουργικό Συμβούλιο και θα κατατεθούν στη Βουλή των Αντιπροσώπων πριν το τέλος του 2025, για να ξεκινήσει η συζήτηση στην αρμόδια Κοινοβουλευτική Επιτροπή και να τεθούν ενώπιον της Ολομέλειαςγια έγκριση στις αρχές του 2026.
Αυτό για το οποίο υπερθεμάτισε στις δηλώσεις του ήταν πως η Κυβέρνηση διαθέτει την πολιτική βούληση για την τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων και την υλοποίηση της συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης. Αναμένουμε ότι με την εποικοδομητική συνεργασία όλων των πλευρών, αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί προς το συμφέρον των σημερινών και των επόμενων γενεών.
Πάντως, στις αρχές του καλοκαιριού ο υπουργός είχε σειρά συναντήσεων με εμπειρογνώμονες του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας (ILO), στο περιθώριο της Γενικής Συνδιάσκεψης του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας στη Γενεύη. Οι συναντήσεις αυτές είχαν σκοπό, όπως μάθαμε, την παροχή τεχνικής υποστήριξης για την ενίσχυση της επάρκειας των μισθών και τη διασφάλιση αξιοπρεπών συνταξιοδοτικών απολαβών.
Ειδικότερα, στο τραπέζι μπήκαν οι καλές πρακτικές σχετικά με την ενίσχυση του κοινωνικού διαλόγου, την επέκταση των συλλογικών συμβάσεων, τον καθορισμό ελάχιστων κατώτατων μισθών και το μέλλον του θεσμού της αυτόματης τιμαριθμικής αναπροσαρμογής, ενώ δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στην προώθηση της συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης, σε συνάρτηση με τη διεθνή εμπειρία και τα παραδείγματα άλλων χωρών.
Η ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΤΚΑ
Ίσως το πιο βασικό στοιχείο της συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης αφορά τις αλλαγές που θα πρέπει να γίνουν για να μείνει βιώσιμο το ταμείο των Κοινωνιών Ασφαλίσεων και επ’ αυτού η Κυβέρνηση ζήτησε και πήρε από τον Διεθνή Οργανισμό Εργασίας (ΔΟΕ) μια αναλογιστική μελέτη (που θα είναι η δεύτερη).
Συγκεκριμένα, σε δύο βασικές εισηγήσεις, συνοδευόμενες από ορισμένες πολύ σημαντικές προϋποθέσεις, καταλήγει η αναλογιστική μελέτη του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας (ΔΟΕ) σε σχέση με τη βιωσιμότητα του ΤΚΑ. Βασικό συστατικό των εισηγήσεων του ΔΟΕ ήταν η συνέχιση της επαρκούς χρηματοδότησης του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων, ώστε να παραμείνει βιώσιμο και να μπορεί να εξυπηρετεί τους δικαιούχους και η αναθεώρηση της επενδυτικής πολιτικής, με πολύ προσεκτικούς χειρισμούς, η οποία μπορεί να υλοποιηθεί στα πλαίσια της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος.
Ζητήσαμε από ΚΕΒΕ, ΠΕΟ και ΣΕΚ να καταθέσουν τις απόψεις τους επί του θέματος.
ΜΑΡΙΟΣ ΤΣΙΑΚΚΗΣ ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΚΕΒΕ
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟ
Το θέμα της επάρκειας των σχεδίων σύνταξης (ικανότητα των σχεδίων να παρέχουν ικανοποιητικό επίπεδο σύνταξης) και βιωσιμότητας (ικανότητα των ταμείων συντάξεων να ανταποκριθούν στις σημερινές και μελλοντικές τους υποχρεώσεις) είναι ένα από τα κυριότερα προβλήματα στις περισσότερες αναπτυγμένες χώρες του κόσμου. Οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα τα Ταμεία Συντάξεων είναι:
1. Οι δημογραφικές αλλαγές και κυριότερα ή γήρανση του πληθυσμού που οφείλεται
α) στην υπογεννητικότητα, που περιορίζει τον αριθμό των εργαζομένων που
συνεισφέρουν και
β) στην αύξηση του προσδόκιμου ζωής που αυξάνει δυσανάλογα τον αριθμό των
συνταξιούχων και
2. Στα δυσανάλογα ψηλά ωφελήματα που προβλέπουν τα περισσότερα σχέδια.
Στην Κύπρο λόγω της γήρανσης του πληθυσμού και της αύξησης του προσδόκιμου ζωής, η αναλογία των συνταξιούχων προς αυτούς που συνεισφέρουν στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων θα μειώνεται. Συγκεκριμένα προβλέπεται πως από 3.1 εισφορείς Τ.Κ.Α που υποστηρίζουν μια σύνταξη του ταμείου το 2018 ή αναλογία αυτή θα μειωθεί σε 2.9 εισφορείς για ένα συνταξιούχο του Τ.Κ.Α το 2060 και 1.9 εισφορείς το 2080. Αυτό το στοιχείο σε συνάρτηση με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής είναι παράμετροι που θα πρέπει συχνά να αξιολογούνται καθότι είναι από τους βασικούς δείκτες που επηρεάζουν ένα συνταξιοδοτικό σύστημα.
Οι συνταξιούχοι αποτελούν μια συνεχώς αυξανόμενη κατηγορία πληθυσμού, η μόνη που αυξάνεται σε αριθμό, και οι οποίοι συνήθως δεν αποταμιεύουν, κυρίως καταναλώνουν. Επομένως η καλή τους οικονομική κατάσταση βοηθά την κατανάλωση, τον κύκλο εργασιών των επιχειρήσεων, και γενικά την οικονομία.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει σήμερα πρόβλημα γήρανσης του πληθυσμού όπως ακριβώς συμβαίνει και στην Κύπρο. Για επίλυση του προβλήματος πολλά κράτη μέλη έχουν επεκτείνει το όριο αφυπηρέτησης.
Η επέκταση του ορίου αφυπηρέτησης των εργαζομένων από πολλά κράτη μέλη γίνεται διότι στην Ευρώπη επικρατούν δύο φαινόμενα, αφενός της αύξησης της προσδόκιμου ζωής και αφετέρου της υπογεννητικότητας που αναμφίβολα επηρεάζουν τη βιωσιμότητα των Ταμείων αυτών.
Πιθανή απειλή για τα δημόσια οικονομικά χαρακτηρίζει το συνταξιοδοτικό σύστημα της Κύπρου το Δημοσιονομικό Συμβούλιο, τονίζοντας την ανάγκη επανασχεδιασμού του. Τα στοιχεία που παρουσιάζονται στην έκθεση του Συμβουλίου είναι ανησυχητικά. Εκτός από την αναμενόμενη γήρανση του πληθυσμού και της αύξησης του προσδόκιμου ζωής, μεγάλο ποσοστό κυπριακών νοικοκυριών ενώ έχουν ψηλό χρέος και σημαντικές αδυναμίες στην εξυπηρέτηση του έχουν ταυτόχρονα ένα υπερβολικά χαμηλό ποσοστό αποταμίευσης σε σχέση με τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά δεδομένα.
Βιωσιμότητα Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων – Επάρκεια συντάξεων
Σύμφωνα με την τελευταία αναλογιστική μελέτη η μακροχρόνια βιωσιμότητα των συνταξιοδοτικών παροχών του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων διατηρείται μέχρι το 2080 με παράλληλη διασφάλιση της βιωσιμότητας των βραχυπρόθεσμων παροχών. Η αναλογιστική μελέτη αναδεικνύει για πολλοστή φορά ότι το πρόβλημα της γήρανσης του πληθυσμού αναμένεται να επηρεάσει τα δημόσια οικονομικά και το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων καθιστώντας αναγκαία την ενίσχυση του δεύτερου και τρίτου πυλώνα του συνταξιοδοτικού συστήματος.
Η εξασφάλιση επαρκούς και βιώσιμου συνταξιοδοτικού συστήματος για τους πολίτες της κάθε χώρας πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα. Εφόσον ο πρώτος πυλώνας που είναι το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων δεν επαρκεί για να έχει κάποιος αξιοπρεπή σύνταξη θα πρέπει να αναπτυχθούν ο δεύτερος και ο τρίτος πυλώνας.
1ος Πυλώνας – Θεσμοθετημένο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης.
Το Θεσμοθετημένο με βάση το νόμο Γενικό Σύστημα Κοινωνικών Ασφαλίσεων είναι υποχρεωτικό για κάθε μισθωτό ή αυτοαπασχολούμενο.
Το Σύστημα Κοινωνικής Σύνταξης που αποτελεί επίσης μέρος του εκ του νόμου προβλεπόμενου συστήματος συνταξιοδότησης εγγυάται την παροχή σύνταξης γήρατος σε όλους όσοι έχουν συμπληρώσει το 65ον έτος της ηλικίας του και δεν δικαιούνται σύνταξη από το Γενικό Σύστημα Κοινωνικών Ασφαλίσεων ή από άλλη πηγή.
Σήμερα η συντάξιμη ηλικία είναι το 65ο έτος. Όμως κάτω από προϋποθέσεις η συντάξιμη ηλικία μπορεί να είναι και το 63ο έτος και οι ασφαλισμένοι που κάνουν χρήση αυτού του δικαιώματος λαμβάνουν μειωμένη σύνταξη κατά 12%.
Ως εκ τούτου γίνονται οι πιο κάτω εισηγήσεις:
1. Το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων θα πρέπει να ανεξαρτητοποιηθεί από την Κυβέρνηση και να δημιουργηθεί ένας ανεξάρτητος Οργανισμός με Ειδική Επιτροπή Επενδύσεων όπως εισηγείται σε σχετική μελέτη της η Διεθνής Τράπεζα, ο οποίος θα διαχειρίζεται το αποθεματικό του ταμείου. Ο οργανισμός αυτός θα διοικείται από Συμβούλιο που θα διορίζεται με βέλτιστες πρακτικές.
2. Μέχρι να εφαρμοστεί το πιο πάνω οι εκάστοτε κυβερνήσεις να μην δικαιούνται να δανείζονται από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων για κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών του κράτους.
3. Το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων να αποστέλλει κάθε χρόνο στο κάθε μέλος του το ποσό της σύνταξης που αναμένεται να πάρει κατά την αφυπηρέτηση του έτσι ώστε να γνωρίζει το μέγεθος της σύνταξης του και να αποφασίσει κατά πόσο θα χρειάζεται και σε πιο ύψος συμπληρωματική σύνταξη μέσω του 2ου και 3ου πυλώνα.
4. Άρση του περιορισμού στο ποσό του μισθού πάνω στο οποίο επιβάλλεται η εισφορά.
5. Σταδιακή αύξηση της συντάξιμης ηλικίας.
2ος Πυλώνας – Σύστημα Επαγγελματικής Σύνταξης – Ταμεία Προνοίας
Τα συστήματα αυτά είναι προαιρετικά και μπορούν να συσταθούν από ένα εργοδότη ή ως αποτέλεσμα συλλογικών συμβάσεων μεταξύ των εργοδοτών και των εργαζομένων. Στα πλαίσια αυτού του πυλώνα οι εργοδότες ή / και οι εργαζόμενοι καταβάλλουν εισφορές σε ένα συνταξιοδοτικό ίδρυμα το οποίο τις αποταμιεύει / επενδύει.
Στο 2ο Πυλώνα υπάγονται τα Σχέδια Συντάξεων του Δημόσιου και Ημικρατικού τομέα καθώς επίσης Σχέδια Συντάξεων κάποιων εγγεγραμμένων κατηγοριών του Ιδιωτικού Τομέα (Ιατροί, Δικηγόροι) όσο και εθελοντικά Ταμεία Προνοίας των εργαζομένων στον Ιδιωτικό Τομέα.
Μετά τις μαζικές διαλύσεις των Ταμείων την περίοδο 2013-2014 το ποσοστό των εργαζομένων στην Κύπρο που έχουν συμπληρωματική συνταξιοδοτική κάλυψη από τον 2ον Πυλώνα εκτιμάται κάτω του 40% με το υπόλοιπο να έχουν πρόσβαση μόνο στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, οι οποίοι δηλαδή αναμένουν να συγκεντρώσουν κάτω του 50% των απαιτούμενων συνταξιοδοτικών πόρων. Σε αυτό το πλαίσιο, ο ρόλος των Ταμείων Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών (Ταμεία Προνοίας και Σύνταξης) είναι καθοριστικός στην επίτευξη του στόχου για επάρκεια του συνταξιοδοτικού συστήματος.
Τα κυριότερα προβλήματα των Ταμείων Προνοίας είναι:
Α. Τα πλείστα Ταμεία είναι μικρά, τα διαχειρίζονται επιτροπές υπαλλήλων – μελών χωρίς επαγγελματίες συμβούλους. Σχεδόν η μόνη επένδυση είναι κατάθεση σε Τράπεζες, όχι πάντοτε με τους ευνοϊκότερους όρους, και κυβερνητικά ομόλογα.
Β. Επιτρέπεται η δανειοδότηση των μελών για διάφορους σκοπούς με αποτέλεσμα να μην επιτυγχάνεται ο σκοπός του Ταμείου που είναι συμπληρωματικό εισόδημα κατά την αφυπηρέτηση.
Γ. Τα Ταμεία Προνοίας δεν λειτουργούν σαν ανεξάρτητες οντότητες για δια βίου αποταμίευση. Ένας εργαζόμενος που αλλάζει εργοδότη 2 – 3 φορές κατά τη διάρκεια της καριέρας του παίρνει κάθε φορά που αποχωρεί το ποσό που δικαιούται από το Ταμείο και που συνήθως εξανεμίζεται πράγμα που δεν ανταποκρίνεται με το στόχο των Ταμείων Προνοίας. Χαρακτηριστικά το 2001 μόνο το 20% των πληρωμών που έγιναν από όλα τα Ταμεία Προνοίας δόθηκε με την αφυπηρέτηση.
Προτείνονται συνεπώς οι ακόλουθες αλλαγές:
Α. Να θεσμοθετηθεί πλαίσιο μεταφοράς των αποθεματικών ενός υπαλλήλου είτε από ένα Ταμείο σε άλλο Ταμείο όταν αλλάζει εργοδότη, νοουμένου ότι ο νέος εργοδότης διατηρεί Ταμείο Προνοίας ή είτε σε ένα γενικό Ταμείο που θα λειτουργεί για το σκοπό αυτό.
Β. Να μελετηθεί η πιθανότητα ενοποίησης Ταμείων Προνοίας (ίσως και η μετατροπή τους σε Ταμεία Συντάξεων) στη βάση οικονομικής δραστηριότητας ή βιομηχανικού τομέα αντί μιας επιχείρησης ώστε να καταστεί πιο αποτελεσματική η λειτουργία τους. Τα λίγα, αλλά και μεγάλα Ταμεία θα είναι πιο εύρωστα, θα διαθέτουν επαγγελματική διαχείριση και αναμένεται να εξασφαλίζουν καλύτερες αποδόσεις.
Γ. Δικαίωμα συμμετοχής του εργαζομένου σε μεγάλα Ταμεία Συντάξεων ή Ταμείων στα οποία δεν πρέπει να είναι απαραίτητη η συνεισφορά του εργοδότη, παρόλο που είναι επιθυμητή. Όμως και αυτή θα μπορεί να προσαρμόζεται ως προς τη μορφή και το ύψος της ανάλογα με τον εργοδότη και τις συνθήκες της επιχείρησης.
3ος Πυλώνας- Ιδιωτικά Συστήματα.
Πολλοί ασφαλιζόμενοι έχουν ανάγκη μεγαλύτερης κάλυψης. Τούτο μπορεί να υλοποιηθεί μέσω ιδιωτικής ασφάλισης.
Τα Ιδιωτικά συστήματα λαμβάνουν τη μορφή συμβάσεων που υπογράφουν ιδιώτες με εταιρείας ασφάλειας ζωής ή άλλους χρηματοδοτικούς οργανισμούς.
Η υπογεννητικότητα σε συνδυασμό με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής καθώς και οι οικονομικές συνθήκες αναμένεται να επηρεάσουν του αποδοτικότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος στο μέλλον. Το ΚΕΒΕ είναι έτοιμο να συμμετέχει στον κοινωνικό διάλογο που έχει εξαγγείλει ο Υπουργός Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων με θέμα την αναθεώρηση του Συστήματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων και γενικότερα τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος.
ΑΝΔΡΕΑΣ Φ. ΜΑΤΣΑΣ ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΣΕΚ
ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΜΕ ΟΡΙΖΟΝΤΑ ΤΙΣ ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΓΕΝΙΕΣ
Πρωτίστως, θα πρέπει να γίνει κατανοητό ως κοινή βάση αναφοράς πως, η έννοια της μεταρρύθμισης αφορά το σύνολο των αλλαγών που στοχεύουν στην επίλυση προβλημάτων, στην καλύτερη λειτουργία και στην προσαρμογή του ΤΚΑ στα νέα δεδομένα, στην αντιμετώπιση των προκλήσεων και στη δημιουργία προοπτικών βιώσιμης, αλληλέγγυας και ανταποδοτικής ανάπτυξης, για τις επόμενες δεκαετίες και γενιές.
Σε αυτή η διαδικασία δεν μπορούν να παρεισφρήσουν συνθήματα, λαϊκίστικες ή αποπροσανατολιστικές προσεγγίσεις και ατεκμηρίωτες διεκδικήσεις. Όπως ορθά σημείωσε ο τέως Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ στο 13o Συνέδριο της Συνομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Συνδικάτων, στο Παρίσι το 2015, «η εφαρμογή μεταρρυθμίσεων δεν προδιαθέτει επιστροφή στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές».
Αναδεικνύεται επίσης και το γεγονός πως η διαδικασία αυτή έχει ξεκινήσει κατά τη θητεία της Ζέτας Αιμιλιανίδου, το 2019, με την εμπλοκή της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ- ILO), η οποία έχει αναλάβει την παρουσίαση ολοκληρωμένης μελέτης για τη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση (η πανδημία απέτρεψε την ολοκλήρωση της διαδικασίας). Η πιο πρόσφατη παρουσίαση του προκαταρκτικού πλαισίου προσέγγισης της ΔΟΕ έγινε κατά την τελευταία συνεδρίαση του Εργατικού Συμβουλευτικού Σώματος, από τον τέως Υπουργό Εργασίας Κυριάκο Κούσιο.
Επί της διαδικασίας, θα πρέπει επίσης να γίνει σαφές πως ο κοινωνικός διάλογος και η καταληκτική σύγκλιση αφορούν τα μέλη του Εργατικού Συμβουλευτικού Σώματος και πως η διυπουργική επιτροπή θα έχει εποπτικό και όχι παρεμβατικό ρόλο. Αυτό έχει ζητηθεί από εμάς και έχει επιβεβαιωθεί από τον Υπουργό Εργασίας κατά την πρόσφατη συνεδρίαση του Εργατικού Συμβουλευτικού Σώματος. Ως εκ τούτου, η πρόκληση για το θεσμικό πλαίσιο της τριμερούς συνεργασίας είναι τεράστια.
Παράλληλα, είναι σημαντικό όπως η όλη διαδικασία ολοκληρωθεί στο πλαίσιο των χρονοδιαγραμμάτων που έχουν τεθεί ή και νωρίτερα αν είναι εφικτό, (οι κοινωνικοί εταίροι έχουμε αποδείξει διαχρονικά πως, μπορούμε να καταλήγουμε σε ρυθμίσεις σε σύντομο και συγκροτημένο πλαίσιο), έτσι ώστε να μην συμπέσει χρονικά με την Κυπριακή Προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και τις Βουλευτικές εκλογές.
Επί της ουσίας, είναι εξαιρετικά σημαντική η παράμετρος που δίνεται και μέσα από τη μελέτη της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, σχετικά με την ενίσχυση της κοινωνικής διάστασης του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων, διατηρώντας και τη φιλοσοφία που διαχρονικά το διέπει. Αυτής της καθολικότητας, της αναλογικότητας, της αλληλεγγύης και της ανταποδοτικότητας, διασφαλίζοντας πως κανένας συνταξιούχος δεν θα λαμβάνει σύνταξη κάτω από το όριο της φτώχειας.
Η διατήρηση του κοινωνικού κράτους πρόνοιας θα διασφαλιστεί με τον καθορισμό του ελάχιστου συνταξιοδοτικού ορίου συνεισφορών, κατοχυρώνοντας αξιοπρεπείς συντάξεις, για το σύνολο των συνταξιούχων- μισθωτών και αυτοαπασχολούμενων- σε συνάρτηση με το κόστος διαβίωσης, ενώ στις περιπτώσεις όπου αυτό δεν θα μπορεί τεκμηριωμένα να καλυφθεί πλήρως από τους δικαιούχους, το κράτος θα παρεμβαίνει ενισχυτικά και αλληλέγγυα.
Σαφής και επιπρόσθετα ενισχυτικός θα είναι και ο ρόλος των Ταμείων Προνοίας, ως δεύτερος πυλώνας συνταξιοδοτικών παροχών. Το γεγονός πως, το ωφέλημα αυτό πηγάζει μέσα από τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας, επιβεβαιώνει την ανάγκη για επίσπευση της διαδικασίας καθορισμού στρατηγικής επέκτασης της εφαρμογής τους στο σύνολο της αγοράς εργασίας. Γίνεται επίσης σαφές πως, η ενίσχυση και εδραίωση του θεσμού αυτού, δεν αλλοιώνει ούτε διαφοροποιεί τη φιλοσοφία και τον τρόπο που το δικαίωμα αυτό εφαρμόζεται στην πράξη, μέσα και από την εποπτεία του Εφόρου Ταμείων Προνοίας.
Επιπρόσθετα, σημαντική παράμετρος στην προσπάθεια ισόρροπης μεταρρύθμισης, αποτελεί και η ιδιωτική ασφάλιση, μέσα και από τις απαιτούμενες ρυθμίσεις έτσι ώστε να μπορεί να λειτουργεί επικουρικά. Η επενδυτική πολιτική του ΤΚΑ θα πρέπει επίσης να επανακαθοριστεί, δημιουργώντας τη δυνατότητα παραχώρησης ανταποδοτικού οφέλους προς τους δικαιούχους, αποφεύγοντας λάθη και κινδύνους που έχουν βιώσει πρόσφατα άλλα ανάλογα Ταμεία στην Ευρώπη.
Μέσα από τη μεταρρυθμιστική διαδικασία θα πρέπει να δημιουργηθούν οι αναγκαίες και ικανές συνθήκες για αποκατάσταση του αποθεματικού, όπως βέβαια και για τη διευθέτηση του θέματος της αναλογιστικής αναπροσαρμογής, 12% , σε περίπτωση που δεν καταστεί δυνατή η συνολική και καθολική διευθέτηση του θέματος νωρίτερα.
Τέλος, θα πρέπει να υπάρξει επίσπευση και των άλλων μεταρρυθμιστικών διαδικασιών, όπως το φορολογικό και η επέκταση της εφαρμογής των συλλογικών συμβάσεων, σε συνάρτηση βέβαια και με την μεταναστευτική και τη δημογραφική πολιτική, λαμβάνοντας υπόψη την υπογεννητικότητα. Η διασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης του ΤΚΑ θα πρέπει να αποτελεί οδοδείκτη στη διαδικασία της μεταρρύθμισης, σε συνάρτηση και με το γεγονός πως, αν δεν αποδώσουν οι πολιτικές που διασυνδέονται με τα ζητήματα αυτά, θα αυξάνεται επικίνδυνα ο αριθμός των δικαιούχων σε αντίθεση με τον αριθμό των συνεισφορέων.
ΣΩΤΗΡΟΥΛΑ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΠΕΟ
ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΙΝΑΙ ΕΚΕΙΝΟ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΝΕΤΑΙ ΣΤΙΣ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ
Η διασφάλιση επαρκούς εισοδήματος για τα άτομα τα οποία μετά από πολλά χρόνια εργασίας συνταξιοδοτούνται, όπως και η διασφάλιση και στήριξη των εργαζομένων οι οποίοι κατά τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου βρίσκονται σε περιόδους ανεργίας, μητρότητας, πατρότητας, ασθένειας ή ανικανότητας προς εργασία, αποτέλεσε έναν από τους πρώτους διεκδικητικούς στόχους της ΠΕΟ από την δεκαετία του 40.
Θεμελιώσαμε με αγώνες το δικαίωμα σε καθολικό σχέδιο κοινωνικών ασφαλίσεων και επιπρόσθετα μέσα από τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας πετύχαμε τη δημιουργία των Ταμείων Προνοίας ως συμπληρωματικός μηχανισμός στήριξης των εισοδημάτων των εργαζομένων στην αφυπηρέτηση.
Η ανάγκη για εκσυγχρονισμό του συνταξιοδοτικού συστήματος πρέπει να είναι συνεχής. Σύγχρονο σύστημα είναι εκείνο που μπορεί να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες.
Η ανάγκη για αλλαγές επιβάλλεται και γιατί επισυμβαίνουν γεγονότα που ανατρέπουν τα δεδομένα πάνω στα οποία κτίστηκαν τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης.
Για να είμαστε πιο συγκεκριμένοι, σ’ ότι αφορά το δικό μας σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης η ανάγκη αλλαγών πηγάζει από το γεγονός ότι οι ανατροπές που έχουν επέλθει τα τελευταία χρόνια στον εργασιακό βίο, ιδιαίτερα οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης, επιδρούν και στη δυνατότητα του συστήματος κοινωνικών ασφαλίσεων να διασφαλίσει επαρκείς συντάξεις και αξιοπρέπεια στους ασφαλισμένους. Το αναλογικό σύστημα κοινωνικών ασφαλίσεων και ειδικότερα η ανταποδοτικότητα του συστήματος, το ύψος των συντάξεων και παροχών, στηρίζεται στη λογική ότι ο ασφαλισμένος συμμετέχει στο σύστημα χωρίς να έχει μεγάλα κενά και ότι το εισόδημα από εργασία με τα χρόνια αυξάνεται. Αυτή η λογική πάνω στην οποία δομήθηκε το σύστημα, ανατράπηκε τα τελευταία χρόνια.
Επίσης, η καθυστέρηση της ένταξης των νέων στην εργασία, οι συχνές διακοπές στην απασχόληση λόγω ανεργίας, οι μειώσεις μισθών λόγω οικονομικής κρίσης, οι αλλαγές που επιβλήθηκαν από την Τρόικα στο συνταξιοδοτικό, η διαφορά μισθών μεταξύ ανδρών και γυναικών, η υποαπασχόληση, η ψευδοαπασχόληση, η υποδήλωση της εργασίας, έχουν ως αποτέλεσμα το ποσοστό αναπλήρωσης του εισοδήματος από τη σύνταξη του ΤΚΑ να είναι χαμηλό και να χρειάζονται πρόσθετα μόνιμα μέτρα οικονομικής στήριξης του εισοδήματος των χαμηλοσυνταξιούχων (μικρή επιταγή).
Χαμηλό είναι και το επίπεδο ανταποδοτικότητας των διαφόρων επιδομάτων, ενώ οι αυτοτελώς εργαζόμενοι, αρκετοί από τους οποίους στην ουσία ασκούν εξαρτημένη εργασία, δεν έχουν πρόσβαση σε ανεργιακό επίδομα ή πληρωμή σε ετήσια άδεια.
Η συζήτηση για τον εκσυγχρονισμό πρέπει να έχει αφετηρία ότι ο βασικός πυλώνας διασφάλισης αξιοπρεπούς διαβίωσης των ασφαλισμένων τόσο κατά την διάρκεια του εργασιακού βίου, όσο και μετά την αφυπηρέτηση πρέπει να είναι το δημόσιο καθολικό, κοινωνικά αλληλέγγυο σύστημα ασφάλισης και ότι δεν θα γίνει μετατόπιση ευθύνης για την επάρκεια του εισοδήματος μετά την αφυπηρέτηση από το δημόσιο-κοινωνικό στο ατομικό – ιδιωτικό.
Πάνω σε αυτή τη βάση, είναι και οι παράμετροι των εισηγήσεων της ΠΕΟ για τον εκσυγχρονισμό, που πρέπει να στοχεύσει σε:
– Ενίσχυση της επάρκειας και την ανταποδοτικότητας των συντάξεων με τρόπο, που να διασφαλίζεται ένα ικανοποιητικό ύψος σύνταξης σε κάθε ασφαλισμένο. Θεωρούμε αναγκαίο να βελτιωθεί ο μηχανισμός διαμόρφωσης των κατώτατων συντάξεων.
– Βελτιώσεις στα ποσοστά αναπλήρωσης και την περίοδο πληρωμής βραχυχρόνιων παροχών.
– Εκσυγχρονισμός και απλοποίηση των διαδικασιών πρόσβασης και πληρωμής επιδομάτων και παροχών του ταμείου, με στόχο να αντιμετωπιστούν οι καθυστερήσεις στις πληρωμές.
– Απλοποίηση του νόμου, με στόχο να είναι κατανοητός και προσβάσιμος στους ασφαλισμένους.
– Κατάργηση της διασύνδεσης της αύξησης του ορίου συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής.
Απαραίτητα η συζήτηση για εκσυγχρονισμό του συνταξιοδοτικού συστήματος πρέπει να περιλάβει και μέτρα για δημιουργία πραγματικού αποθεματικού του ΤΚΑ με στόχο την σταδιακή αποπληρωμή του χρέους του κράτους στο ΤΚΑ, όπως και αναβάθμιση του ρόλου των συνιστωσών του Τ.Κ.Α. στην διακυβέρνηση του Ταμείου.
Για την επίτευξη του στόχου του αξιοπρεπούς και επαρκούς εισοδήματος μετά την συνταξιοδότηση, σημαντική μπορεί να είναι και η συνεισφορά των Ταμείων Προνοίας.
Στα πλαίσια και της συζήτησης για επέκταση της κάλυψης με συλλογικές συμβάσεις εργασίας – στόχος που πηγάζει και ως υποχρέωση του κράτους από σχετική Ευρωπαϊκή οδηγία – έφτασε η ώρα τα Ταμεία Προνοίας να επεκταθούν ως υποχρεωτικός δεύτερος πυλώνας για να καλύψουν όλους τους εργαζόμενους.
Τελευταίο, αλλά όχι έσχατο σημείο και το υπογραμμίζουμε αποσυνδεδεμένο χρονικά από την μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού που χρονικά από την κυβέρνηση τοποθετείται να ολοκληρωθεί αρχές του 2026, είναι το θέμα της ολοκληρωμένης και ισορροπημένης ρύθμισης για το 12% που δεν θα αφήνει εκτός 2 στους 3 συνταξιούχους που λαμβάνουν σύνταξη στα 63 οξύνοντας ακόμα περισσότερο τις διακρίσεις ανάμεσα στους ασφαλισμένους.
Προς αυτή την κατεύθυνση, καταθέσαμε συγκεκριμένη πρόταση και αναμένουμε διάλογο και κατάληξη άμεσα.
Είναι, λοιπόν, η ώρα στον όρο εκσυγχρονισμός του συνταξιοδοτικού να δοθεί συγκεκριμένο περιεχόμενο. Περιεχόμενο με στόχο ένα συνταξιοδοτικό σύστημα δυνατό, δημόσιο, κοινωνικά και γενεολογικά αλληλέγγυο.
ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ INSIDER ΤΕΥΧΟΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ
Πηγή: philenews.com
