Ασχολούμαι με τις προβλέψεις για περισσότερα από 50 χρόνια. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, άκουσα τη συνεχή επωδό ότι ο κόσμος βρίσκεται εν μέσω «πρωτοφανών αλλαγών». Αυτό το δημοφιλές τροπάριο συχνά κατέληγε σε εξίσου υπερβολικά συμπεράσματα: ισχυρισμοί χωρίς τέλος ότι δεν έχουμε αντιμετωπίσει ποτέ μεγαλύτερους κινδύνους ή ένα τόσο αβέβαιο μέλλον, με αποτέλεσμα σήμερα οι προβλέψεις να μην ήταν ποτέ τόσο δύσκολες να γίνουν. Επαναλάβετέ το αρκετά και αρχίζει να γίνεται πιστευτό.
Κάνω μια εξομολόγηση: η κρυστάλλινη σφαίρα μου έχει ραγίσει τόσες φορές από δήθεν πρωτόγνωρες εξελίξεις που έχασα το μέτρημα.
Προσφέρω τρία βασικά μαθήματα από την εμπειρία μου στην προσπάθεια να καταλάβω τι μπορεί να ελλοχεύει στο αβέβαιο μέλλον:
Πρώτα, μάθετε να περιμένετε το απροσδόκητο.
Δεύτερον, υπάρχει μια αναμφισβήτητη συνέχεια από τη μια αποκαλούμενη άνευ προηγουμένου εποχή (κρίση) στην άλλη. Η μια κρίση τείνει να γεννά την επόμενη.
Τρίτον, οι κρίσεις και οι ιδιαίτερες εξελίξεις που δημιουργούν αποτελούν πλέον τον κανόνα και όχι την εξαίρεση. Τις τελευταίες δεκαετίες σημειώνεται κατά μέσο όρο μία καταστροφή κάθε τρία ή τέσσερα χρόνια.
Σε αυτό το πλαίσιο, όσοι κάνουν εκτιμήσεις αντιμετωπίζουν το φαινομενικά αδύνατο έργο της πρόβλεψης του μέλλοντος. Φυσικά, οι υπεύθυνοι χάραξης δημόσιας πολιτικής αντιμετωπίζουν μια εξίσου βαθιά πρόκληση: Ενώ μια άλλη κρίση έρχεται, πιθανότατα αργά ή γρήγορα, η ευθυγράμμιση της μελλοντικής πολιτικής με τις παγίδες ενός εξαιρετικά αβέβαιου μέλλοντος είναι το λειτουργικό ισοδύναμο της εξισορρόπησης ενός μεγάλου βάρους στο κεφάλι μιας καρφίτσας.
Αλλά αυτό δύσκολα δικαιολογεί τις δικαιολογίες για να γίνονται λάθη χάραξης πολιτικής ή να θεωρείται η εσφαλμένη τιμολόγηση στην αγορά περιουσιακών στοιχείων και οι οικονομικές στρεβλώσεις ως αναπόφευκτα ατυχήματα που προκύπτουν από τις αποκαλούμενες πρωτοφανείς συνθήκες. Εχει εξαντληθεί η υπομονή μου με τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, τους υπεύθυνους λήψης εταιρικών αποφάσεων και τους επενδυτές που συλλογικά σηκώνουν τα χέρια τους και λένε: «Μη με κατηγορείτε».
Τα σοκ είναι εδώ για να μείνουν και το καθήκον μας δεν είναι να προβλέψουμε το επόμενο – αν και κάποιος πάντα κάνει κάτι τέτοιο –, αλλάνα εστιάσουμε την προσοχή μας στην ανθεκτικότητα. Είναι πιο εύκολο να υποσχεθεί κανείς παρά να εφαρμόσει την παραμονή στην πορεία των πολιτικών που έχουν επιβληθεί για την ελαχιστοποίηση των αναπόφευκτων προβλημάτων (από μια νέα κρίση). Αλλά αυτό δεν αποτελεί δικαιολογία για υποκύψουμε στον μύθο ότι είμαστε θύματα γεγονότων χωρίς προηγούμενο.
