Το venture capital (VC) είναι ένας ελάχιστα γνωστός καταλύτης στην καθημερινή μας ζωή. Δεν θα χρησιμοποιούσαμε τα κοινωνικά δίκτυα της Meta, τη neobank Revolut, την Apple, το ChatGPT του OpenAI, την πλατφόρμα φιλοξενίας Airbnb ή την εφαρμογή Uber VTC – για να αναφέρουμε μερικά – χωρίς την αποφασιστική χρηματοδότηση του VC στην αρχή της ζωής αυτών των εταιρειών.
Το VC ως νέος θεσμός χρηματοδότησης ξεκίνησε αρχικά στις ΗΠΑ στις αρχές της δεκαετίας του 1940 και έκτοτε εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο. Το VC χρηματοδοτεί νέες επιχειρήσεις και ειδικά αυτές που αναπτύσσουν νέες τεχνολογίες και κατακτούν νέες αγορές. Παράλληλα όμως συμβάλλει στην ανάπτυξη του επιχειρηματικού πνεύματος. Αλλά αυτή η βιομηχανία βρίσκεται στα πρόθυρα μιας απότομης μετάβασης.
Αυτό το μοντέλο που αναπτύχθηκε στη Silicon Valley έχει εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο ως ο καλύτερος τρόπος για γρήγορη ανάπτυξη επιχειρήσεων ευθυγραμμίζοντας τα συμφέροντα των επενδυτών με αυτά των ταλαντούχων επιχειρηματιών.
Τα κεφάλαια σε VC σήμερα ανέρχονται σε περίπου 2.000 δισ. δολ., σε σύγκριση με 200 δισ. πριν από 10 χρόνια. Η διόρθωση το 2023 ήταν σοβαρή. Η συγκέντρωση κεφαλαίων βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2015.
Αποδεικνύεται ότι πολλές εταιρείες στην πραγματικότητα δεν διαθέτουν μοντέλο φιλικό προς το VC. Ο τομέας τους είναι υπερβολικά ρυθμισμένος, εμποδίζοντας την ανάπτυξη εκτός της εγχώριας αγοράς τους. Η δραστηριότητά τους απαιτεί μεγάλο αριθμό εργαζομένων.
Οι προοπτικές δεν είναι εξαιρετικές και δεν μπορούν να επιτύχουν μεγάλες αποδόσεις. Μόνο οι επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν ένα σημαντικό πρόβλημα ή αντιμετωπίζουν μια τεχνολογία διάσπασης εξακολουθούν να εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία.
Οι ευρωπαϊκές αγορές του VC συνέχισαν να επιβραδύνουν το 2023, με πτώση της αξίας των συναλλαγών και της αξίας εξόδου (πώληση της συμμετοχής). Η συγκέντρωση κεφαλαίων του ευρωπαϊκού VC μειώθηκε από 33,3 δισ. το 2021 σε 28,23 δισ. το 2022. Το 2023, η πτώση ανέρχεται σε 16,2 δισ. ευρώ, ευθυγραμμιζόμενη με τις παγκόσμιες τάσεις.
Οσον αφορά την αξία των συναλλαγών στην ευρωπαϊκή αγορά, το VC καταγράφει πτώση 22% σε τρίμηνο και 32% σε ετήσια βάση το τέταρτο τρίμηνο του 2023. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η υποτονική συγκέντρωση κεφαλαίων το 2023 θα προστεθεί στη χαμηλή διαθεσιμότητα κεφαλαίων VC στην αγορά, στο μέλλον.
Ο Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης είναι καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης, Paris School of Business, ακαδημαϊκός
