Έφτασε μήπως ο καιρός να ξαναδούμε το θέμα του ηλεκτρισμού ολιστικά και από την αρχή και να προχωρήσουμε σε επανασχεδιασμό του ηλεκτρικού συστήματος της χώρας μας;
Στη συγκεκριμένη στιγμή, είναι πολλά τα έργα ενεργειακής υποδομής που προωθούνται στην Κύπρο, κάποια από τα οποία βρίσκονται ήδη σε τροχιά υλοποίησης. Καθένα από αυτά παρουσιάζει τις δικές του προκλήσεις και οφέλη. Όμως, ποια από τα πιο κάτω έργα είναι τελικά απαραίτητα και ποιος θα κληθεί να τα πληρώσει; Είναι αναγκαίο να υλοποιηθούν όλα ή μόνο κάποια από αυτά;
- Τερματικό Φυσικού Αερίου
- Υποθαλάσσια Ηλεκτρική Διασύνδεση (Great Sea Interconnector)
- Νέες μονάδες παραγωγής στη Δεκέλεια
- Αναβάθμιση εξοπλισμού ΑΗΚ στην περιοχή Βασιλικού
- Αναβάθμιση συστήματος Μεταφοράς
- Ρόλος και προώθηση Ενεργειακών Κοινοτήτων
- Μονάδες αποθήκευσης για σκοπούς σταθερότητας του συστήματος
- Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας
Ποιο είναι το κόστος και η αναγκαιότητα τους; Ποιος είναι υπεύθυνος για τη συνολική αξιολόγηση και λήψη αποφάσεων σχετικά με το τι χρειάζεται και τι όχι; Η τεχνολογία εξελίσσεται, οι καιροί αλλάζουν και τίποτα δεν μένει σταθερό. Θα πρέπει ανά πάσα στιγμή να είμαστε έτοιμοι να αναθεωρήσουμε τον σχεδιασμό, ανάλογα με τις νέες ανάγκες, τις συνθήκες και τις τεχνολογικές εξελίξεις.
Τα πιο πάνω έργα αναμένεται να κοστίσουν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ και θα δεσμεύσουν όχι μόνο εμάς αλλά και τις μελλοντικές γενεές, επηρεάζοντας σημαντικά την οικονομία του τόπου. Επιπρόσθετα, κάποια από τα έργα είναι μάλιστα και αντικρουόμενα μεταξύ τους, όπως π.χ. η ηλεκτρική διασύνδεση, η οποία θα μειώσει τις ποσότητες φυσικού αερίου που χρειάζονται για ηλεκτροπαραγωγή στον τόπο και, κατ’ επέκταση, πιθανόν να αυξήσουν τις τιμές εισαγωγής του φυσικού αερίου στην Κύπρο.
Το φυσικό αέριο και το καλώδιο
Το τελευταίο διάστημα έχει προκληθεί μεγάλη αναστάτωση σχετικά με το τερματικό φυσικού αερίου, το φιάσκο με τις εταιρείες κινεζικών συμφερόντων, την πιθανή κακοδιαχείριση στην κατακύρωση και παρακολούθηση των συμβολαίων, την εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας και άλλα πολλά που, εκ των πραγμάτων, φαίνεται να παρατείνουν την ολοκλήρωση του έργου σε βάθος χρόνου, ενώ οδηγούν σε μια τεράστια αύξηση στο τελικό συνολικό κόστος.
Το τερματικό φυσικού αερίου, όταν και εάν κατασκευαστεί, θα τροφοδοτεί την περιοχή του Βασιλικού με φυσικό αέριο (Σταθμοί Παραγωγής ΑΗΚ, ιδιωτικός Σταθμός Παραγωγής υπό κατασκευή και μελλοντικούς άλλους παραγωγούς) για σκοπούς ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο αντί με μαζούτ που χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα. Ας σημειωθεί εδώ ότι η χρήση του φυσικού αερίου δεν μηδενίζει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2 emissions) αλλά τις περιορίζει κατά περίπου 25-30%.
Ταυτόχρονα, γίνεται επίσης μεγάλος θόρυβος για το υποθαλάσσιο καλώδιο, την Ηλεκτρική Διασύνδεση (Great Sea Interconnector) της Κύπρου με την Ελλάδα, την πίεση για συμμετοχή της Κύπρου από τον ΑΔΜΗΕ και την αλλαγή της πρόσφατης απόφασης της ΡΑΕΚ. Τον Ιούλιο, η ΡΑΕΚ απέρριψε τις προτάσεις του ΑΔΜΗΕ, ο οποίος επανήλθε με μελέτη, την οποία η ΡΑΕΚ θα εξετάσει και κατόπιν θα κληθεί να επαναξιολογήσει την απόφαση που πήρε.
Πρόκειται για ένα μεγαλεπήβολο έργο με άγνωστο το τελικό κόστος, με ασαφές το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσής του και αμφισβητούμενο το όφελος για τον τόπο και τον Κύπριο καταναλωτή.
Βασιλικό και Δεκέλεια
Επίσης, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, υπάρχει σε εξέλιξη διαδικασία για αναβάθμιση του εξοπλισμού της ΑΗΚ (Παραγωγή – Μεταφορά), ώστε να μπορεί να εξαχθεί στο δίκτυο παραγόμενη ενέργεια πέραν των 850 μεγαβάτ από τις ηλεκτροπαραγωγές μονάδες της περιοχής του Βασιλικού.
Σημειώνεται ότι, με τον υφιστάμενο εξοπλισμό, η έκχυση ισχύος στο δίκτυο στην περιοχή Βασιλικού περιορίζεται μόνο στα 850 μεγαβάτ, καθώς συντρέχουν θέματα ασφάλειας του συστήματος (υψηλά ρεύματα βραχυκύκλωσης).
Επιπρόσθετα, η αυξημένη παραγωγή ενέργειας από την περιοχή Βασιλικού οδηγεί σε υπερφόρτωση γραμμών μεταφοράς σε διάφορα σημεία του ηλεκτρικού συστήματος. Ως εκ τούτου, για να αυξηθεί η χωρητικότητα του δικτύου χρειάζεται ανάλογη αναβάθμιση στον εξοπλισμό της ΑΗΚ, με δαπάνες εκατομμυρίων, που θα επιβαρύνουν τους καταναλωτές.
Λόγω παλαιότερων και ίσως λανθασμένων αποφάσεων, ο σχεδιασμός για την παραγωγή ηλεκτρισμού αποκλειστικά στην περιοχή του Βασιλικού και την ταυτόχρονη αυξημένη διείσδυση των ΑΠΕ, έχουν προκαλέσει τεχνικά προβλήματα στο ηλεκτρικό σύστημα της χώρας, καθιστώντας έτσι αναγκαία την επέκταση των μονάδων παραγωγής στη Δεκέλεια με νέες μονάδες παραγωγής, με ρυπογόνα καύσιμα, αφού είναι πλέον πέραν πάσης αμφιβολίας η αναγκαιότητα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από το συγκεκριμένο γεωγραφικό σημείο. Οι όποιες μελλοντικές επενδύσεις και αναπτύξεις συμβατικής παραγωγής στην περιοχή Βασιλικού δεν θα επιλύσουν το πρόβλημα, αφού η γεωγραφική επάρκεια στην περιοχή Αμμοχώστου δεν θα μπορεί να καλυφθεί από το Βασιλικό.
Τέλος, με την αύξηση στην παραγωγή των ΑΠΕ υπάρχει ανάγκη για σταθερότητα του Ηλεκτρικού Συστήματος, η οποία μπορεί να διασφαλιστεί με την εγκατάσταση μεγάλων μονάδων αποθήκευσης ενέργειας, η οποία μπορεί να βοηθήσει τόσο στη σταθερότητα του δικτύου όσο και στη περαιτέρω απορρόφηση ενέργειας από ΑΠΕ και μείωση των περικοπών, αλλά και στη μείωση των εκπομπών ρύπων.
Πώς θα πέσει το κόστος του ρεύματος;
Όλα τα πιο πάνω έργα θα κοστίσουν αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ, κόστος το οποίο θα κληθεί με το ένα τρόπο ή τον άλλο να πληρώσει ο Κύπριος καταναλωτής. Πώς μπορούμε να ελπίζουμε σε φθηνότερο ρεύμα όταν απαιτούνται όλες αυτές οι κεφαλαιουχικές δαπάνες, τις οποίες σε τελική ανάλυση θα κληθεί να πληρώσει ο καταναλωτής και ενδεχομένως κάποιες από αυτές να αναδειχθούν στη συνέχεια σε ανενεργές επενδύσεις; Είναι όλα τα πιο πάνω απαραίτητα ή κάποια από αυτά επηρεάζονται ή καλύπτονται σε σημαντικό βαθμό από κάποια άλλα;
Θα πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψη τους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και κατ’ επέκταση της Κύπρου, για την Πράσινη Μετάβαση, που στοχεύει στην απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία αποσκοπεί στην κλιματική ουδετερότητα της Ευρώπης έως το 2050, την τόνωση της οικονομίας μέσω της πράσινης τεχνολογίας, τη δημιουργία βιώσιμης βιομηχανίας και βιώσιμων μεταφορών και τη μείωση της ρύπανσης. Συμπερασματικά, θα πρέπει η ανάγκη για χρήση ορυκτών καυσίμων (μαζούτ και φυσικό αέριο) να μειώνεται σταδιακά κάθε χρόνο. Για να επιτευχθεί αυτό, θα πρέπει να αυξηθούν οι εγκαταστάσεις Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ – φωτοβολταϊκά, αιολικά και υδρογόνο), ενώ η παραγόμενη από αυτές ενέργεια να τυγχάνει διαχείρισης, ώστε να απορροφάται στο σύνολο της από τους τελικούς καταναλωτές.
Ένα δυνατό και αξιόπιστο δίκτυο Μεταφοράς και Διανομής, σε συνδυασμό με συστήματα αποθήκευσης ενέργειας, είναι οι βασικές προϋποθέσεις για την αντικατάσταση της ηλεκτροπαραγωγής από ορυκτά καύσιμα με Πράσινες Πηγές Ενέργειας.
Φυσικό αέριο και αποθήκευση
Ας εξετάσουμε όμως σε αυτό το στάδιο πού βρισκόμαστε και ποια είναι η πιο αποτελεσματική επιλογή, υπό το πρίσμα του κόστους και του οφέλους για κάθε έργο. Νοείται ότι η πολιτεία, πριν λάβει τελικές αποφάσεις, θα πρέπει να προβεί σε ενδελεχή και συλλογική ανάλυση όλων των δεδομένων.
Στο σενάριο που προχωρούμε, με την εγκατάσταση του τερματικού φυσικού αερίου, θα πρέπει να υπολογίσουμε το κόστος της αποπεράτωσης του τερματικού φυσικού αερίου, το κόστος της πλωτής μονάδας (η οποία αν δεν χρειάζεται θα μπορούσε να πωληθεί), το κόστος αγοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου και διάθεσης του επαναεριοποιημένου ΦΑ στους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και το κόστος των παραγόμενων ρύπων.
Για την υποθαλάσσια ηλεκτρική διασύνδεση θα έχουμε ένα τεράστιο κόστος, που υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να αυξηθεί σημαντικά και θα πρέπει να πληρωθεί μερικώς από την Κυβέρνηση, την Ευρωπαϊκή Ένωση και το μεγαλύτερο μέρος από τους καταναλωτές, με την ελπίδα ότι, όταν τελειώσει το έργο αυτό, θα έχουμε εισαγωγές από την Ελλάδα φτηνότερου ρεύματος.
Επιπρόσθετα, θα πρέπει να εξεταστούν οι επιπτώσεις που η ηλεκτρική διασύνδεση θα επιφέρει στην εισαγωγή Φυσικού Αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή και στις οποιεσδήποτε ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις, που θα καταστούν ανενεργές. Επιπρόσθετα, πρέπει να ληφθεί υπόψη το κόστος της απαιτούμενης εφεδρείας, χωρίς να επηρεάζονται οι οποιεσδήποτε υποδομές του κράτους.
Για το σενάριο με το οποίο προχωρούμε με την εγκατάσταση συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας, πρέπει να υπολογίσουμε το κόστος εγκατάστασης και λειτουργίας αυτών των συστημάτων. Είναι απαραίτητο να προσδιορίσουμε το κατάλληλο μέγεθος των συστημάτων για την αποδοτικότερη και οικονομικότερη λειτουργία του ηλεκτρικού συστήματος, για την επίτευξη της καλύτερης μετάβασης σε μια πράσινη οικονομία. Το κεφαλαιουχικό κόστος των επενδύσεων σε συστήματα αποθήκευσης θα μπορούσε να μειωθεί σημαντικά με τη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
Ένα ποσοστό της απαιτούμενης αποθήκευσης θα μπορούσε να κατασκευαστεί στο συντομότερο δυνατό χρόνο από την ΑΗΚ σε Υποσταθμούς Μεταφοράς (σύμφωνα με την ήδη υπάρχουσα πρόταση του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς και της ΑΗΚ προς το Υπουργείο Ενέργειας και τη ΡΑΕΚ), με χρηματοδότηση από τα Ταμεία Δίκαιης Μετάβασης και το Ταμείο Ρύπων, με μηδενικό κόστος προς τον καταναλωτή.
Η υπόλοιπη, απαραίτητη για το ηλεκτρικό σύστημα, αποθήκευση, σε πολύ μεγαλύτερο μέγεθος να υλοποιηθεί από τον ιδιωτικό τομέα, μέσω της Αγοράς Ηλεκτρισμού, χρησιμοποιώντας σχέδια και μειοδοτικούς διαγωνισμούς, ακολουθώντας το παράδειγμα πολλών ευρωπαϊκών χωρών, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, με επιδότηση μέρους μόνο της απαιτούμενης δαπάνης.
* Ηλεκτρολόγος Μηχανικός Δικτύων,
Πρόεδρος Συντεχνίας Επιστημονικού Προσωπικού ΑΗΚ
Πηγή: philenews.com
