Εκατομμύρια ιδιοκτήτες ακινήτων κινδυνεύουν μέσα στα επόμενα χρόνια να έρθουν αντιμέτωποι με την απαξίωση των περιουσιακών τους στοιχείων εξαιτίας της αδυναμίας χρηματοδότησης της υποχρεωτικής ενεργειακής αναβάθμισης των κτιρίων τους.
Αυτό υποστηρίζει, μιλώντας στα «ΝΕΑ», ο πρόεδρος της ΠΟΜΙΔΑ Στράτος Παραδιάς, ο οποίος κάνει λόγο για «επερχόμενη κοινωνική τραγωδία». Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; «Σημαίνει, μεταξύ άλλων, πως θα ενταθεί το πρόβλημα της έλλειψης κατοικίας, αφού εκατομμύρια κτίρια θα τεθούν διά νόμου εκτός συναλλαγής (κυρίως εκτός μίσθωσής τους), παρά το γεγονός ότι έχει αυξηθεί, και αναμένεται να αυξηθεί ακόμη περισσότερα το επόμενο διάστημα, η ζήτηση για κατοικία, ιδίως από τα νέα ζευγάρια» συμπληρώνει.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΠΟΜΙΔΑ, πέρα από τους υψηλούς φορολογικούς συντελεστές που «καθιστούν ασύμφορη την εκμίσθωσή τους, και το υψηλό κόστος ανακαίνισής τους προκειμένου να ξαναμπούν στην αγορά, το κυρίαρχο πρόβλημα σε λίγο θα είναι οι υποχρεωτικές ενεργειακές αναβαθμίσεις των κατοικιών και λοιπόν κτιρίων που θέτει η ΕΕ με μια νέα οδηγία της, και θα επιβάλλουν οι εθνικές κυβερνήσεις, προκειμένου οι ιδιοκτήτες κατοικιών να μπορούν να τις ξανανοικιάσουν.
Οπως λέει, η οδηγία όμως αυτή θα εφαρμοστεί και για τους ιδιοκατοίκους, ανάλογα με το χρονοδιάγραμμα που θα τεθεί από κάθε κράτος-μέλος προκειμένου να επιτευχθούν οι προβλεπόμενοι γενικοί στόχοι εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια.
4,5 εκατομμύρια κατοικίες
Κατά τον υπεύθυνο εκστρατείας για το Κλίμα και την Ενέργεια του ελληνικού γραφείου της περιβαλλοντικής οργάνωσης Greenpeace Κωστή Γριμάνη, η Ελλάδα θα πρέπει να μετατρέψει τουλάχιστον 4,5 εκατομμύρια κατοικίες σε κτίρια σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης (NZEB) έως το 2050 (επί υφισταμένου συνόλου 4,6 εκατομμυρίων κατοικιών/Μακροπρόθεση Στρατηγική Ανακαίνισης/ΦΕΚ Β 974/2021).
«Για τον λόγο αυτόν απαιτείται η θέσπιση φιλόδοξου και εμπροσθοβαρούς στόχου βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης των κατοικιών έως το 2030 και ειδικότερα η μεταστροφή τουλάχιστον 1,5 εκατομμυρίων κατοικιών σε NZEB έως το 2030» συμπληρώνει.
Ανέφικτος στόχος
Κατά τον Κωστή Γριμάνη, επί της παρούσης, δεν φαίνεται πως ο στόχος είναι εφικτός. Ακόμη κι αν τα οφέλη από τις ριζικές ή βαθιές ανακαινίσεις κατοικιών για το κλίμα, το περιβάλλον και την τσέπη των πολιτών (εξαιτίας της εξοικονόμησης και μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας) είναι ξεκάθαρα.
Γιατί; Επειδή, όπως λέει, δεν υπάρχουν εκείνα τα οικονομικά και κανονιστικά εργαλεία που από τη μια θα εξασφαλίσουν επαρκή πρόσβαση σε πόρους ώστε τέτοιου είδους κτιριακές αναβαθμίσεις να είναι εφικτές σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, και με αφετηρία τα αδύναμα κοινωνικά και οικονομικά στρώματα, και από την άλλη, θα προστατεύσουν τα νοικοκυριά χαμηλών εισοδηματικών κριτηρίων από αποκλεισμούς εξαιτίας του αυξανόμενου κόστους ζωής (αύξηση του κόστους ενέργειας και στέγασης, υψηλότερα ενοίκια κ.ά.).
Πού βρισκόμαστε σήμερα
Αυτή την περίοδο ολοκληρώνονται οι διαπραγματεύσεις σε κοινοτικό επίπεδο για τη διαμόρφωση του τελικού κειμένου της νέας κοινοτικής οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων (EPBD-Energy Performance Buildings Directive).
Σημειώνεται πως στις 7 Δεκεμβρίου 2023 οι συννομοθέτες κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία σχετικά με την αναθεώρηση, η οποία θα περάσει από την επίσημη διαδικασία έγκρισης μέσα στους επόμενους μήνες προκειμένου να ξεκινήσει να ισχύει από το 2025.
Τι προβλέπεται
Στην αναθεωρημένη EPBD οδηγία, μεταξύ άλλων, προβλέπονται τα εξής:
n Κάθε κράτος-μέλος θα υιοθετήσει το δικό του εθνικό roadmap για τη μείωση της μέσης χρήσης πρωτογενούς ενέργειας των κτιρίων για κατοικία κατά 16% έως το 2030 και κατά 20%-22% έως το 2035.
n Τα εθνικά μέτρα θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι τουλάχιστον το 55% της μείωσης της μέσης χρήσης πρωτογενούς ενέργειας επιτυγχάνεται μέσω της ανακαίνισης των κτιρίων με τις χειρότερες επιδόσεις.
n Τα κράτη-μέλη θα καταρτίσουν εθνικά σχέδια ανακαίνισης κτιρίων για να καθορίσουν την εθνική στρατηγική για την απαλλαγή του κτιριακού αποθέματος από τις ανθρακούχες εκπομπές και τον τρόπο αντιμετώπισης των εναπομεινάντων εμποδίων, όπως η χρηματοδότηση, η κατάρτιση και η προσέλκυση πιο εξειδικευμένων εργαζομένων.
n Για το κτιριακό απόθεμα μη κατοικιών οι αναθεωρημένοι κανόνες απαιτούν τη σταδιακή βελτίωσή του μέσω ελάχιστων προτύπων ενεργειακής απόδοσης. Αυτό στοχεύει στην ανακαίνιση του 16% των κτιρίων με τις χειρότερες επιδόσεις έως το 2030 και του 26% των κτιρίων με τις χειρότερες επιδόσεις έως το 2033.
n Τα κράτη-μέλη θα πρέπει επίσης να διασφαλίσουν ότι υπάρχουν εγγυήσεις για τους ενοικιαστές ώστε να αντιμετωπιστεί ο κίνδυνος έξωσης ευάλωτων νοικοκυριών λόγω δυσανάλογων αυξήσεων του ενοικίου μετά από ανακαίνιση.
n Οι συμφωνηθείσες διατάξεις στο πλαίσιο της EPBD θα βοηθήσουν την ΕΕ να καταργήσει σταδιακά τους λέβητες που λειτουργούν με ορυκτά καύσιμα. Οι επιδοτήσεις για την εγκατάσταση αυτόνομων λεβήτων που λειτουργούν με ορυκτά καύσιμα δεν θα επιτρέπονται από την 1η Ιανουαρίου 2025.
