Φανταστείτε ότι είστε ένας μέσοςΙρανός. Στατιστικά, είναι πολύ πιθανό να είστε κάτω των 35 ετών, γεννημένοι μετά την ισλαμική επανάσταση του 1979 και τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ που σφυρηλάτησαν τους ηλικιωμένους ηγέτες σας. Δεν είστε ισλαμιστής, δεν πηγαίνετε στο τζαμί, δεν ψηφίσατε στις τελευταίες εκλογές, δεν αισθάνεται ασφάλεια ούτε νιώθετε οικονομικά ασφαλείς – και, κατά 92%, ενδέχεται να πιστεύετε ότι η χώρα οδεύει, ανεπανόρθωτα, προς τη λάθος κατεύθυνση.
Αυτό προκύπτει από τα αποτελέσματα που διέρρευσαν από το “τέταρτο κύμα της εθνικής έρευνας για τις αξίες και τις συμπεριφορές των Ιρανών” που διεξήχθη από την ίδια την κυβέρνηση. Η δημοσκόπηση σε σχεδόν 16.000 άτομα πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο του 2023, πριν ο ανώτατος ηγέτης Αλί Χαμενεΐ στρέψει τα βέλη του κατά του Ισραήλ, ξοδεύοντας τουλάχιστον 200 δισεκατομμύρια δολάρια που θα μπορούσε να είχε δαπανήσει για τους πολίτες, αλλά προτίμησε τελικά να δώσει στη Χεζμπολάχ στο Λίβανο, στη Χαμάς στη Γάζα, στο καθεστώς του προέδρου Μπασάρ Αλ Άσαντ στη Συρία και σε άλλα μέλη του λεγόμενου “Άξονα της Αντίστασης”. Αυτή η πολιτική της “εμπροσθοφυλακής” έχει πλέον καταρρεύσει, αφήνοντας τη χώρα σε ευάλωτη θέση και σε αναζήτηση ενός νέου αποτρεπτικού μέσου.
Αυτός είναι από μόνος του ένας σοβαρός λόγος για να είναι κανείς δυσαρεστημένος. Ωστόσο, τα πράγματα φαίνεται να χειροτερεύουν και οι ηγέτες της χώρας δείχνουν μέρα με τη μέρα λιγότερο ικανοί. Ένα κύμα ψύχους οδήγησε σε διακοπές ρεύματος και επίσημες εκκλήσεις για οικονομία στη θέρμανση – αυτό, από μια κυβέρνηση που προτίθεται να δαπανήσει σε τεχνολογία για τον εμπλουτισμό ουρανίου στα επίπεδα που απαιτούνται για την παραγωγή όπλων, αλλά δεν φαίνεται να μπορεί να εκμεταλλευτεί τα δεύτερα μεγαλύτερα αποθέματα φυσικού αερίου στον κόσμο για να εξασφαλίσει ότι οι πολίτες της δεν θα κρυώνουν το χειμώνα.
Την περασμένη εβδομάδα, το καθεστώς δημοσίευσε την πολιτική του “απάντηση” στο θέμα που κυριάρχησε στον διεθνή Τύπο για τη Μέση Ανατολή (πριν από τον πόλεμο της Γάζας): τις διαμαρτυρίες κατά των νόμων περί σεμνότητας, τόσο βίαιων που, το 2022, μια νεαρή γυναίκα που συνελήφθη επειδή φορούσε το χιτζάμπ της με λάθος τρόπο, πέθανε ενώ βρισκόταν υπό κράτηση. Εκατοντάδες έχασαν τη ζωή τους από την καταστολή που ακολούθησε. Ο προτεινόμενος νέος νόμος ισοδυναμεί με ένα σχέδιο επανεκπαίδευσηςόλων των Ιρανών στη θρησκευτική λατρεία, ενώ θεσπίζει αυστηρότερες ποινές για όσους δεν σέβονται τον νόμο περί ενδυμασίας. Επρόκειτο να τεθεί σε ισχύ την Παρασκευή, αλλά οι αντιδράσεις ήταν τόσο οργισμένες που, τη Δευτέρα, ο πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν απέσυρε το νομοσχέδιο για επανεξέταση.
Όλα αυτά σκιαγραφούν ένα καθεστώς που βρίσκεται σε δεινή κατάσταση τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, δημιουργώντας μια ευκαιρία για τις ΗΠΑ, το Ισραήλ και άλλους, καθώς προσπαθούν να αποτρέψουν την Ισλαμική Δημοκρατία από το να αποκτήσει ένα πυρηνικό οπλοστάσιο που θα προκαλούσε διασπορά [σσ. όπλων] σε μια ασταθή περιοχή. Ταυτόχρονα, το Ιράν είναι τώρα πιο κοντά από ποτέ στο να αποκτήσει το εμπλουτισμένο ουράνιο που χρειάζεται, ενώ το κίνητρο για να το κάνει έχει ενισχυθεί σημαντικά μετά τη σοβαρή υποβάθμιση του “Άξονα της Αντίστασης” – που η Τεχεράνη θεωρούσε ως την κύρια αποτρεπτική της δύναμη – από το Ισραήλ.
Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους πρέπει οπωσδήποτε να εκμεταλλευτούν αυτή τη στιγμή ευκαιρίας – αλλά και απειλής. Το ερώτημα είναι πώς.
Η καταστροφή του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν μέσω βομβαρδισμών είναι μια επιλογή, αλλά το εγχείρημα παραμένει δύσκολο καθώς οι σημαντικότερες εγκαταστάσεις εμπλουτισμού είναι θαμμένες κάτω από τα ιρανικά βουνά – ακόμα και μετά την καταστροφή μεγάλου τμήματος του συστήματος αεράμυνας της χώρας από το Ισραήλ. Κατά συνέπεια, η πλήρης επιτυχία μιας τέτοιας επιχείρησης εξακολουθεί να είναι απίθανη, και το πιο σημαντικό περιουσιακό στοιχείο για το πυρηνικό οπλοστάσιο του Ιράν, η τεχνογνωσία και η εμπειρία που απαιτούνται για την παραγωγή υψηλά εμπλουτισμένου ουρανίου, θα διασωθεί. Το πρόγραμμα θα μπορούσε να ανασυγκροτηθεί γρήγορα και θα μπορούσε ακόμη και να επιταχυνθεί, καθώς το καθεστώς θα εγκατέλειπε πλέον τα προσχήματα.
Επιπλέον, αν και η ικανότητα του Ιράν να αντεπιτεθεί έχει μειωθεί, δεν έχει εμφανιστεί. Τόσο η Χεζμπολάχ όσο και το Ιράν διατηρούν σημαντικές βαλλιστικές και άλλες πυραυλικές δυνατότητες που θα μπορούσαν να προκαλέσουν σοβαρές ζημιές τόσο στο Ισραήλ όσο και στον Κόλπο. Το 2019, τα drones και οι πύραυλοι κρουζ ήταν αρκετά για να πλήξουν τις τεράστιες εγκαταστάσεις επεξεργασίας πετρελαίου Αμπκάικ της Σαουδικής Αραβίας.
“Ας κοιτάξουμε τους παράγοντες στο πεδίο”, μου είπε ο Νάισαν Ραφάτι, ανώτερος αναλυτής για το Ιράν της International Crisis Group με έδρα την Ουάσινγκτον. “Υπάρχει διαφορά μεταξύ της βέλτιστης ευκαιρίας (για ένα πλήγμα στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν) και μιας ευνοϊκής ευκαιρίας”.
Ο Ραφάτι υποστηρίζει ότι πρέπει να χρησιμοποιηθεί η τρέχουσα αδυναμία του Ιράν για να ασκηθεί πίεση στο καθεστώς να αποδεχθεί την πυρηνική συμφωνία που ο Τραμπ πάντα έλεγε ότι επιθυμούσε. Μια νέα συμφωνία αλά Τραμπ θα κάλυπτε επίσης τις συμβατικές στρατιωτικές απειλές και θα παρέκαμπτε τις ρήτρες λήξης του Κοινού Ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης (ΚΟΣΔ) του 2015, που θα νομιμοποιούσαν τελικά το ύποπτο πρόγραμμα πυρηνικών καυσίμων του καθεστώτος. Υπάρχει ο κίνδυνος οι Ιρανοί διαπραγματευτές να χρησιμοποιήσουν τις συνομιλίες για να κερδίσουν χρόνο, ενώ το καθεστώς συνεχίζει τον εμπλουτισμό με στόχο την παραγωγή όπλων, αλλά μια δοκιμή δεν βλάπτει.
Ο Τραμπ θα είχε την υποστήριξη της Ευρώπης. Οι λεγόμενες Ε3 – η Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία – έχουν εξοργιστεί από τη στρατιωτική υποστήριξη του Ιράν προς τη Ρωσία [σσ. στον πόλεμο] στην Ουκρανία και ήδη απειλούν να “επαναφέρουν” τις διεθνείς κυρώσεις που ήρε το ΚΟΣΔ – εκτός αν το Ιράν συνεργαστεί σχετικά με το πρόγραμμα πυρηνικών καυσίμων του. Το Ιράν έχει συσσωρεύει ποσότητα εμπλουτισμένου ουρανίου με καθαρότητα που φθάνει έως και 60%, επίπεδο εμπλουτισμού για το οποίο δεν υπάρχει καμία άλλη εξήγηση εκτός από την επιδίωξη να φτάσει στο 90%, που είναι απαραίτητο για την παραγωγή πυρηνικών όπλων. Αυτό το απόθεμα πρέπει να εξαλειφθεί.
Ίσως το καλύτερο ερώτημα που πρέπει να θέσουν στον εαυτό τους οι σύμβουλοι του Τραμπ, όμως, είναι πώς θα αντιδρούσε ο μέσος Ιρανός στο ενδεχόμενο ενός βομβαρδισμού. Η ιδέα ενός ιρανικού πυρηνικού αποτρεπτικού μέσου δεν είναι αντιδημοφιλής στη χώρα. Οι κυρώσεις, η απομόνωση και οι κληρικοί όμως είναι. Οι Ιρανοί είναι λιγότερο πιθανό να υποστηρίξουν μια επίθεση κατά μιας επιχείρησης που σίγουρα θα διακινδύνευε να μολύνει τον αέρα με επιβλαβείς ουσίες.
Αντί να αποδυναμώσει ένα καθεστώς που είναι ήδη αντιμέτωπο με βαθιά εσωτερικά προβλήματα, μια μεγάλη αεροπορική επιδρομή στα πυρηνικά αποθέματα και τις εγκαταστάσεις του θα μπορούσε κάλλιστα να το ενισχύσει. Διότι, αν και η όποια λαϊκή συσπείρωση υπέρ του καθεστώτος θα ήταν πιθανότατα προσωρινή, η κατάσταση έκτακτης ανάγκης που θα δημιουργούσαν οι αεροπορικές επιδρομές θα επέτρεπε στο κράτος να δικαιολογήσει περαιτέρω μέτρα καταστολής και να χαρακτηρίσει οποιαδήποτε προτίμηση για συνεργασία με τη Δύση όχι μόνο ως αντι-καθεστωτική, αλλά και ως αντι-ιρανική.
Η εκστρατεία “μέγιστης πίεσης” του Τραμπ είχε σχεδιαστεί για να αναγκάσει το Ιράν να συμφωνήσει σε μακροχρόνιους πυρηνικούς περιορισμούς, καθώς και σε λιγότερο επιθετικές πολιτικές σε θέματα που άπτονται των πυραύλων και της εξωτερικής πολιτικής. Μόλις επιστρέψει στην εξουσία, ο Τραμπ θα έχει τη δυνατότητα να εξασφαλίσει μια τέτοια συμφωνία και θα πρέπει να την αξιοποιήσει στο έπακρο. Οι αεροπορικές επιδρομές κατά των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν, αντίθετα, θα πρέπει να εξεταστούν μόνο όταν όλα τα άλλα μέσα έχουν αποτύχει – το κόστος θα είναι υψηλό, η επιτυχία δύσκολη και οι συνέπειες απρόβλεπτες.
BloombergOpinion
Πηγή: philenews.com
