Παρά την ακατάπαυστη ροή κακών ειδήσεων από όλον τον κόσμο, εξακολουθούν να υπάρχουν λόγοι για αισιοδοξία. Αξιοσημείωτο παράδειγμα είναι η ανανεωμένη ώθηση της φαρμακευτικής παραγωγής στην Αφρική, δείχνοντας πώς ακόμα και καταστροφικά γεγονότα όπως μια πανδημία μπορούν να οδηγήσουν σε θετικά αποτελέσματα.
Το σοκ της COVID-19 υπογράμμισε την κρίσιμη ανάγκη χρηματοδότησης συστημάτων δημόσιας υγείας και επέκτασης της πρόσβασης σε βασικές τεχνολογίες και προληπτικά και θεραπευτικά φάρμακα, και θα έπρεπε να έχει χρησιμεύσει ως αφύπνιση για τους υπευθύνους χάραξης πολιτικής και το κοινό σε όλον τον κόσμο. Αλλά μόλις ο ιός τέθηκε υπό έλεγχο, οι πλούσιες χώρες επέστρεψαν στις πολιτικές και τις πρακτικές που είχαν κάνει την αρχική αντιμετώπιση της πανδημίας τόσο άνιση.
Οι αφρικανικές χώρες ήταν οι τελευταίες που έλαβαν εμβόλια για την COVID-19. Ακόμα και πριν από την COVID-19, η Αφρική αντιμετώπιζε ήδη την παγκόσμια παραμέληση μεγάλων επιδημιών όπως ο Εμπολα, ο Ζίκα και η ευλογιά των πιθήκων, καθώς και οι ενδημικές ασθένειες όπως η ασθένεια του ύπνου. Ενα από τα μεγαλύτερα εμπόδια για την αντιμετώπιση αυτών των κρίσεων υγείας είναι η εξάρτηση της ηπείρου από εισαγόμενα φάρμακα.
Οι πρωτοβουλίες αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις, ιδίως την εξάρτησή τους από εθελοντικές μεταφορές τεχνολογίας, οι οποίες έχουν αποδειχθεί πολύ περιορισμένες. Για να αποκτήσουν πρόσβαση σε βασικές γνώσεις και να αναγκάσουν τις πολυεθνικές εταιρείες να μοιράζονται τις τεχνολογίες τους, οι αφρικανικές χώρες πρέπει να επεκτείνουν τη χρήση υποχρεωτικής αδειοδότησης, σύμφωνα με τους δικούς τους νόμους για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας και τη συμφωνία για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας που σχετίζονται με το εμπόριο (TRIPS).
Τούτου λεχθέντος, η πρόσβαση στη γνώση από μόνη της δεν αρκεί. Δεδομένου ότι οι διαδικασίες παραγωγής απαιτούν εξειδικευμένη τεχνογνωσία, τα ολοκληρωμένα εκπαιδευτικά προγράμματα και η κατάρτιση δεξιοτήτων είναι ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία μιας βιώσιμης βάσης για καινοτομία και παραγωγή στην Αφρική.
Ενα άλλο σημαντικό εμπόδιο είναι ο ανταγωνισμός από μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες. Είναι σημαντικό να δοθεί έμφαση στην τοπική ιδιοκτησία και να διασφαλιστεί ότι τα οφέλη δεν μονοπωλούνται από τις μεγάλες φαρμακευτικές.
Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι προσπάθειες των αφρικανικών χωρών να πάρουν τον έλεγχο της μοίρας τους στον τομέα της υγείας είναι τεράστιες. Η αποφασιστικότητά τους να εντοπίσουν την παραγωγή φαρμάκων και εμβολίων είναι μια πολλά υποσχόμενη αρχή.
Η Τζαϊάτι Γκος είναι καθηγήτρια Οικονομικών στο University of Massachusetts – Amherst και μέλος του Transformational Economics Commission του Club of Rome. Είναι εκ των προέδρων της Independent Commission for the Reform of International Corporate Taxation (ανεξάρτητη επιτροπή για τη μεταρρύθμιση της διεθνούς εταιρικής φορολογίας).
