Η Κίνα βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή. Η επιρρεπής σε αποπληθωρισμό οικονομία της με ένταση χρέους υπολειτουργεί σοβαρά. Η κυβέρνησή της έχει εμπλακεί σε μια μεγάλη σύγκρουση υπερδυνάμεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Και αντιμετωπίζει μια δημογραφική κρίση. Το χειρότερο από όλα είναι ότι οι κινεζικές Αρχές απαντούν σε αυτές τις προκλήσεις περισσότερο με ιδεολογία και τακτικές από το παρελθόν, παρά με επαναστατικές μεταρρυθμίσεις. Οι ευφάνταστες λύσεις σε δύσκολα προβλήματα είναι ελάχιστες.
Ως σκληροπυρηνικός αισιόδοξος για την Κίνα τα περισσότερα από τα τελευταία 25 χρόνια, δεν έχω καταλήξει σε αυτό το συμπέρασμα επιπόλαια.
Μετά τη συζήτηση των ανησυχιών με ένα ευρύ φάσμα ανώτερων αξιωματούχων, ηγετών επιχειρήσεων, ακαδημαϊκών, πρώην φοιτητών και φίλων σε μια σειρά επισκέψεων στην Κίνα τους τελευταίους μήνες, προκύπτουν τρία συμπεράσματα:
Πρώτον, η απάντηση της κινεζικής πολιτικής στα προβλήματα της οικονομίας δεν είναι διαφωτισμένη. Οπως συνέβη στον απόηχο της ασιατικής χρηματοπιστωτικής κρίσης του 1997-98 και της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, η Κίνα καταφεύγει για άλλη μια φορά στη ωμή δύναμη των μεγάλων εισροών μετρητών για να αντιμετωπίσει τις σημερινές μεγάλες εκτοπίσεις στην αγορά ακινήτων, τη στήριξης της αυτοδιοίκησης και το χρηματιστήριο.
Δεύτερον, τέτοιες βραχυπρόθεσμες αντικυκλικές τακτικές δεν αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τα μακροπρόθεσμα διαρθρωτικά προβλήματα της Κίνας. Με την Κίνα να αντλεί τώρα περισσότερη υποστήριξη από κρατικές επιχειρήσεις χαμηλής παραγωγικότητας και με τον υψηλότερης παραγωγικότητας ιδιωτικό τομέα να παραμένει υπό έντονη ρυθμιστική πίεση, οι προοπτικές για επιτάχυνση της αύξησης της παραγωγικότητας φαίνονται αμυδρές.
Τρίτον, η κυβέρνηση συνεχίζει να επικεντρώνεται στην εσωτερική ασφάλεια. Για παράδειγμα, η βιομηχανία τυχερών παιχνιδιών βρίσκεται για άλλη μια φορά υπό έλεγχο, όπως και αρκετά ξένα στελέχη υψηλού προφίλ. Επιπλέον, η Τρίτη Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής για την Επιθεώρηση Πειθαρχίας της Κίνας που ολοκληρώθηκε πρόσφατα, υπογράμμισε τη σημασία της ιδεολογικής πειθαρχίας ως θεμελιώδους αξίας. Για τον σκοπό αυτό, το Κομμουνιστικό Κόμμα έχει ουσιαστικά αναλάβει ορισμένα από τα κορυφαία εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας, συμπεριλαμβανομένων των Πανεπιστημίων Tsinghua, Shanghai Jiaotong, Nanjing και Fuzhou.
Η κινεζική ηγεσία υποφέρει από ένα ολοένα και πιο ανησυχητικό έλλειμμα φαντασίας. Η βαθιά εδραιωμένη αντικυκλική πολιτική νοοτροπία τους έρχεται σε αντίθεση με τους αυξανόμενους αποπληθωριστικούς κινδύνους, που επιδεινώνονται από τη θανατηφόρα αλληλεπίδραση μεταξύ ενός ταχέως γηρασμένου πληθυσμού και σοβαρών προβλημάτων παραγωγικότητας. Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση καταπνίγει την καινοτομία μέσα από μπαράζ κανονισμών, επιχειρώντας να αντλήσει έμπνευση από την ιδεολογία. Χωρίς μια πιο ευφάνταστη προσέγγιση της οικονομικής διαχείρισης, η Κίνα θα μπορούσε να παραμείνει κολλημένη, ανίκανη να συγκεντρώσει το θάρρος που άντλησαν τόσο επιτυχώς οι μεταρρυθμιστές της στο παρελθόν.
Ο Στίβεν Ρόουτς είναι μέλος του διδακτικού προσωπικού του Yale University και πρώην πρόεδρος της Morgan Stanley Asia
