Τέσσερις μήνες μετά που γράφτηκε ένα εκτενές και από τα πρώτα άρθρα για τον GREAT SEA INTERCONNECTOR από τον υπογράφοντα* ακολούθησε ένας μικρός χαμός, τον οποίο θα ήθελα να σχολιάσω.
Παρόλα αυτά, σε αυτό το άρθρο θα ασχοληθούμε με την πολυαναμενόμενη έκθεση του Μάριο Ντράγκι για την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ. Και στο γενικό και στο ειδικό πλαίσιο. Το ειδικό έχει να κάνει με την πράσινη μετάβαση και απανθρακοποίηση της οικονομίας της ΕΕ και τον επανασχεδιασμό των αγορών ηλεκτρισμού (target model).
Πριν πάμε σε αυτό, κάποια σχόλια για τον Great Sea Interconnector. Τα τεχνικά, οικονομικά και εμπορικής φύσης θέματα μπήκαν στο περιθώριο, έχει αναδειχθεί σε μείζον γεωστρατηγικό θέμα (από πλευράς προοπτικής κυρίως) και η μπάλα πλέον είναι στο γήπεδο των πολιτικών. Κάποιοι, όψιμα, θυμήθηκαν ότι υπάρχει εγχώριο λόμπι στις ΑΠΕ, που κερδοσκοπεί και είναι εναντίον του έργου, άλλοι συνέδεσαν ότι η υλοποίηση του έργου θα κάνει ζημιά στις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού, κλπ.
Λέξεις κλειδιά και κωδικοποιημένη η εκτίμηση μου σήμερα. Δεν θα σχολιάσω το γεωπολιτικό ρίσκο και τη γεωπολιτική προοπτική. Τεχνικά: εξαιρετικά δύσκολο εγχείρημα με πολλά ερωτήματα αναπάντητα και υψηλό ρίσκο και κατά την κατασκευή και κατά τη λειτουργία. Αναπάντητα και ερωτήματα για το πώς θα κουμπώσει το έργο με το μικρό μας ηλεκτρικό σύστημα.
Εμπορικά φαίνεται να κάνει νόημα. Θα υπάρχει αμφίδρομη ροή ενέργειας. Tα πρώτα χρόνια, κυρίως θα εισάγουμε. Αν αυτό το δυνητικό όφελος (από τη διαφορά μεσοσταθμικού κόστους των δύο συστημάτων) θα μεταφερθεί στον καταναλωτή, θα δείξει.
Η προοπτική εξαγωγών ηλεκτρικής, κυρίως μετά το 2035, δεν μπορεί να αποκλειστεί. Τουναντίον, μπορεί να είναι σημαντική. Η οικονομική βιωσιμότητα θα εξαρτηθεί από το τελικό κόστος και χρόνο αποπεράτωσης. Σημαντικές παράμετροι που κάποιος πρέπει να έχει υπόψη του για να εκφέρει έστω και ποιοτικά άποψη κατά πόσο εμπορικά κάνει νόημα; Οριακό κόστος παραγωγής ανά μισάωρο, εποχικότητα ζήτησης, capacity factor μεγάλων συστημάτων ΑΠΕ το 2035+ στην Κύπρο αν μείνουμε απομονωμένοι, κόστος και περιορισμοί αποθήκευσης (μπαταρίες), έναρξη λειτουργίας 2030 και ωφέλιμη διάρκεια ζωής 25-30 χρόνια.
Στην τελική, δεν πρέπει να ξεχνάμε την ικανότητα (;) μας να διαχειριστούμε το έργο. Να πω την αμαρτία μου, σήμερα με ανησυχεί περισσότερο αυτό…
Πίσω στο θέμα μας. Η έκθεση Ντράγκι…
Υπάρχουν πολλές αναγνώσεις της περιβόητης έκθεσης Ντράγκι για την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ. Μία από αυτές, όπως τη συζητάμε με ένα καλό φίλο Καθηγητή στην Ελλάδα, είναι η εξής:
Aν δεν αλλάξει κάτι θεμελιωδώς στο τρόπο λειτουργίας της ΕΕ και των Κρατών Μελών πρέπει να διαλέξετε 2 το πολύ 2.5 (με διάθεση χιούμορ) από τα εξής 4.
(1) αμυντικός εξοπλισμός, (2) πράσινη μετάβαση, (3) τεχνολογική αριστεία, (4) διατήρηση υψηλού βιοτικού επίπεδου
Δεν μπορείτε να τα έχετε όλα!
Το ειδικό ενδιαφέρον στην έκθεση του Ντράγκι είναι η πράσινη μετάβαση και ο στόχος μίας οικονομίας μηδενικών εκπομπών. Συνοπτικά, ο Ντράγκι μάς λέει ότι η πράσινη μετάβαση μπορεί να είναι μοχλός ανάπτυξης ή βαρίδι στην ευρωπαϊκή οικονομία. Περαιτέρω ανάλυση επί αυτού, μία άλλη φορά.
Το θέμα που θα ήθελα να αναπτύξουμε είναι οι αναφορές του Ντράγκι στις προσπάθειες επανασχεδιασμού των αγορών ηλεκτρισμού και του Μοντέλου Στόχος (που πάνω κάτω προσπαθούμε να εφαρμόσουμε κι εμείς). Θα κρατήσω και το αγγλικό κείμενο, το οποίο είναι αποσπάσματα της ομιλίας του, όπως δημοσιεύθηκαν σε ιστοσελίδες.
«Τα ορυκτά καύσιμα δεν αποτελούν πλέον το καθοριστικό μέρος του ενεργειακού μίγματος της ΕΕ. Παρόλο που το 2022 το ΦΑ αποτελούσε μόνο το 20% του ενεργειακού μείγματος, η τιμή του καθόρισε την τιμή του ηλεκτρισμού κατά το 60% του χρόνου.
…οι αγορές ηλεκτρισμού χαρακτηρίζονται από ισχυρά ιδιωτικά συμφέροντα και υπερτιμολογήσεις. Τέλος, η ενέργεια / ηλεκτρισμός (η φορολόγηση τους) αποτελεί τον ευκολότερο και προσφιλέστερο τρόπο των κρατών να χρηματοδοτούν τους προϋπολογισμούς τους. Στην τελική… αυτό που συμβαίνει είναι πως δεν καταφέραμε να μεταφέρουμε το όφελος από τις φθηνότερες ΑΠΕ στον καταναλωτή και στις επιχειρήσεις…»
«…fossil fuels are no longer the most important parts of the energy mix but the price of gas still set the electricity price 60% of the time in 2022 although it only made up 20% of the generation mix !
“It’s a market that’s really dominated by vested interests [and] financial rents,” the Italian former prime minister and European Central Bank chief said. Energy is also the cash cow for state budgets… “All this boils down to the fact that we are not able to transfer the benefits of less costly energy produced by renewables to our consumers,”.
Η έκθεση Ντράκι μιλά και για άλλα, όπως την εισαγωγή των συμβάσεων επί διαφοράς (CfDs) (κάτι σαν μειοδοτικοί διαγωνισμοί), το μοντέλο του μονοψωνίου (single buyer model) και άλλα πολλά… Αυτά δεν ήταν ασφαλώς κεραυνός εν αιθρία … αλλά αποτελούσαν συνέχεια σκέψεων της Κομισιόν και άλλων εντός του 2023…
Αφού τα είπαμε αυτά, ας γυρίσουμε λίγο τα ρολόγια πίσω…
Άνοιξη του 2022, η ΡΑΕΚ εξέδωσε προσχέδιο ρυθμιστικής απόφασης προς διαβούλευση, το οποίο απαγόρευε στην ΑΗΚ να δραστηριοποιηθεί στις ΑΠΕ, μέχρις ότου μειωθεί η δεσπόζουσα θέση της. Το ΕΤΕΚ, συμμετέχοντας στη διαβούλευση, διαφώνησε με την προσέγγιση αυτή και έθεσε δημόσια για πρώτη φορά τη διαφωνία του για το μοντέλο αγοράς ηλεκτρισμού που θα εφαρμόζαμε. Βέτο στο μοντέλο της αγοράς ηλεκτρισμού από το ΕΤΕΚ έλεγε το πρωτοσέλιδο τότε…
Μέσα στο καλοκαίρι του 2022, μετά που το ζήτησε η Υπουργός Ενέργειας, συστάθηκε ομάδα εργασίας ΕΤΕΚ και Υπουργείου, εργάστηκε εντατικά και παρέδωσε στην Υπουργό έκθεση, με συστάσεις για βραχυπρόθεσμα μέτρα για μείωση των τιμών του ηλεκτρισμού και εισηγήσεις για μεσοπρόθεσμες διορθώσεις. Αυτά αφορούσαν μειοδοτικούς διαγωνισμούς για περαιτέρω ένταξη ΑΠΕή και πιο δραστικά μέτρα όπως την εφαρμογή του Ιβηρικού μοντέλου ή ακόμη και την εγκατάλειψη του Μοντέλου Στόχος που θα εφαρμόζαμε ή τη ριζική αναθεώρηση του.
Στο διάστημα που ακολούθησε, η ΡΑΕΚ άρχισε να εφαρμόζει κάποια μέτρα ταυτόσημα ή παρόμοια με τις εισηγήσεις της έκθεσης, στους δικούς της ρυθμούς. Αν είχε κάνει cherry picking από τις συστάσεις της έκθεσης ή αν ούτως ή άλλως λογάριαζε να τα εφαρμόσει δεν μπορώ να το ξέρω. Η ουσία είναι πως προτίμησε να μην σπάσει αυγά. Δεν πείραξε τη μεταβατική ρύθμιση, ούτε αποδέχθηκε την ενσωμάτωση μειοδοτικών διαγωνισμών (προς το παρόν). Για το αν πρέπει να ξαναδούμε το Μοντέλο Αγοράς, ούτε λόγος… Δεν αλλάζεις κάτι στο παρά πέντε λέχθηκε. Η αγορά ηλεκτρισμού θα εφαρμοζόταν Οκτώβρη του 2023, αν θυμάμαι καλά. Σήμερα η έναρξη της αγοράς χρονοθετείται εντός του 2025!
Εδώ να πω τη δεύτερη αμαρτία μου. Ακόμη δεν κατάλαβα τη δομή διακυβέρνησης και ειδικότερα εκτελεστικής εξουσίας, υπουργείου Ενέργειας και ΡΑΕΚ στα στρατηγικά ενεργειακά θέματα και ειδικότερα τα θέματα ηλεκτρισμού. Για όσους παρακολούθησαν την επικαιρότητα, αυτό φάνηκε και στον τρόπο που χειριζόμαστε τον GSI.
Πίσω στο θέμα μας …
Συνοπτικά, λοιπόν, ο Ντράγκι μάς είπε πως, με το ΜΟΝΤΕΛΟ ΣΤΟΧΟΣ, το 2022, όταν ο Πούτιν έκλεισε τη στρόφιγγα του ΦΑ, η τιμή του φυσικού αερίου ανέβηκε στον θεό. Παρόλο που το 2022 το ΦΑ αποτελούσε μόνο το 20% του ενεργειακού μείγματος της ΕΕ (μια διασυνδεδεμένη, μεγάλη σε έκταση και εύρος τεχνολογιών αγορά) καθόρισε την τιμή του ηλεκτρισμού για το 60 % του χρόνου.
Εσείς τι νομίζετε ότι θα γίνει στη μικρή Κύπρο; Για πόσα χρόνια λέτε ότι τη τιμή (στο χρηματιστήριο ενέργειας) θα την καθορίζει το οριακό και πολύ ψηλό κόστος της ΑΗΚ;
Γιατί δεν πάρθηκαν γενναίες αποφάσεις για να αλλάξουμε ριζικά πορεία το 2022 δεν μπορώ να το γνωρίζω…
Η απάντηση μπορεί να είναι στα λόγια του Ντράγκι “… a market that’s really dominated by vested interests [and] financial rents, which also serves as cash cow for state budgets”.
Μπορεί όντως να πιστεύαμε ότι το ΜΟΝΤΕΛΟ ΣΤΟΧΟΣ συνεχίζει να δουλεύει ακόμη και στη νέα εποχή, όπου τον πρώτο λόγο έχουν οι ΑΠΕ, όπως πιστεύει ο ACER (Οργανισμός Συνεργασίας Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας)
Μπορεί και τα δύο.
Ποια είναι η κατάσταση σήμερα; Η δική μου εκτίμηση είναι πως η ΡΑΕΚ με την τρέχουσα και υπό αλλαγή σύνθεση είναι στοχοπροσηλωμένη να εφαρμόσει το μοντέλο στόχος στην Κύπρο όπως σχεδιάστηκε. Ποια η θέση της εκτελεστικής εξουσίας; Δεν έχω ιδέα. Και αν (λέμε αν, διότι μέσα σε μία πρόταση ο Ντράγκι τα είπε όλα, περιλαμβανομένου και cash cow for state budgets) αποφασίσει η εκτελεστική εξουσία να αλλάξει ρότα, πάμε πίσω στους συσχετισμούς και διακυβέρνηση Κράτους και ΡΑΕΚ…
Όπως και να έχει… Για να το κλείσουμε.
Για την Ευρώπη: Είμαι αγωνιστικά απαισιόδοξος. Οι πιθανότητες είναι εναντίον μας. Εδώ εκλέξαμε για δεύτερη φορά Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στη βάση συμβιβασμών και του να μην είναι χαρισματική προσωπικότητα που να «κλέβει» τις εντυπώσεις από κάποιον αρχηγό κράτους μέλους.
Για την Κύπρο: Ο διορισμός νέου Προέδρου της ΡΑΕΚ θα είναι ένας από τους σημαντικότερους διορισμούς της διακυβέρνησης αυτής. Πριν από αυτό όμως, θα πρέπει να ξανά οριοθετηθούν οι σχέσεις και συσχετισμοί κράτους και ΡΑΕΚ. Και όπως είδαμε, δεν είναι μόνο ο GSI το θέμα μας. Τα δύσκολα στην ενέργεια είναι μπροστά μας.
- Μηχανολόγος Μηχανικός Dipl. Eng, MBA
- Οι απόψεις που εκφράζονται είναι προσωπικές
Πηγή: philenews.com
