Την αύξηση των ημερών γονικής άδειας (πατέρα και μητέρας), μετά και από την πρόσφατη επέκταση της άδειας μητρότητας από τις 18 στις 22 εβδομάδες, μελετούν οι αρμόδιοι φορείς με στόχο τη συμφιλίωση της επαγγελματικής και της οικογενειακής ζωής, και την αμοιβαία συμμετοχή στην ανατροφή των παιδιών. Την ίδια στιγμή εξετάζεται η αντιμετώπιση του χάσματος των αμοιβών μεταξύ γυναικών και ανδρών και γενικότερα η αντιμετώπιση των ανισοτήτων σε ανδροκρατούμενα επαγγέλματα, όπως του στρατού, της πυροσβεστικής, της ναυτιλίας. Πρόκειται για μερικές από τις πολιτικές που βρίσκονται στα σκαριά, αποκάλυψε στον «Φ» η Επίτροπος Ισότητας των Φύλων, Τζόζη Χριστοδούλου. Αφορμή αφενός η συμπλήρωση 18 μηνών στο ρόλο της Επιτρόπου και αφετέρου η πρόσφατη κατοχύρωση του Γραφείου μέσω νομοθεσίας.
«Ζούμε σε μια πατριαρχική κοινωνία και η πιο δύσκολη “ενέργεια”, η οποία ουσιαστικά αποτελεί και τον στόχο, είναι η θεμελίωση της κουλτούρας της έμφυλης ισότητας. Δεν έχω ψευδαισθήσεις.Η διαδρομή δεν είναι εύκολη! Αντιμετωπίζουμε εμπόδια αλλά υπάρχει η πολιτική βούληση, έχουμε συμμάχους. Με μεθοδικότητα, με συνέργειες και πείσμα, δημιουργούμε συνθήκες. Δεν περιοριζόμαστε σε μια θεματική ή σε έναν τομέα, αλλά σε όλες τις πτυχές της ζωής», υπογράμμισε η κ. Χριστοδούλου χαρτογραφώντας την κατάσταση που επικρατεί στην κοινωνία σε ότι αφορά τα δύο φύλα και τις δυσκολίες που πρέπει να ξεπεραστούν για να επιτευχθεί η ισότητα.
Υπάρχουν, εξήγησε η κ. Χριστοδούλου, δράσεις για το 2024, οι οποίες έχουν τροχιοδρομηθεί στη βάση της Εθνικής Στρατηγικής για την Ισότητα των Φύλων. Μεταξύ άλλων, είπε:
1. Με το Υπουργείο Εργασίας διεξάγεται μελέτη αξιολόγησης επαγγελμάτων, αρμοδιοτήτων και αμοιβών, με σκοπό την ουσιαστική μείωση του χάσματος αμοιβών μεταξύ ανδρών και γυναικών. Ενδεικτικά, σύμφωνα με την Εθνική Στρατηγική Ισότητας 2024 -2026, στην Κύπρο το χάσμα αμοιβών μεταξύ των φύλων βρίσκεταιστο9,7% και το έμφυλο χάσμα συντάξεων ανέρχεται στο 39%, με τις γυναίκες άνω των 60 ετών να βρίσκονται στο όριο της φτώχειας με ποσοστό 15%. Την ίδια στιγμή, το ποσοστό των γυναικών ηλικίας 30-34 που έχουν ολοκληρώσει την τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι 70% και το αντίστοιχο ποσοστό των ανδρών είναι 54.8%.
2. Mε το Υπουργείο Εργασίας γίνεται, επίσης, μελέτη για διεύρυνση της γονικής άδειας. «Η ενισχυμένη υποστήριξη των εργαζομένων γονιών εφαρμόζεται σταδιακά, σύμφωνα με τις δυνατότητες του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων και κατόπιν διαβούλευσης με τους κοινωνικούς εταίρους. Προς αυτή την κατεύθυνση, ήδη, αυξήθηκε, σε πρώτη φάση, η διάρκεια της άδειας μητρότητας, ενώ για την γονική άδεια προγραμματίζεται η επέκταση των δικαιούχων και η στοχευμένη αύξηση της διάρκειας της».
3. Με το Υπουργείο Δικαιοσύνης αποφασίστηκε όπως προχωρήσει στη σύσταση Επιτροπής Ισότητας στηνΠυροσβεστική Υπηρεσία και στο Τμήμα Φυλακών καθώς και στην εκπαίδευση των μελών της.
4. Το Υπουργείο Άμυνας ετοιμάζει τη χαρτογράφηση των διαφορετικών αναγκών, γνώσεων και δεξιοτήτων των εργαζομένων ανδρών και γυναικών στην Εθνική Φρουρά. Επίσης, γίνεται η διοργάνωση στοχευμένων εκπαιδεύσεων όλων των βαθμίδων που υπηρετούν στην Εθνική Φρουρά, του προσωπικού του Υπουργείου Άμυνας και των εθνοφρουρών.
5. Με το Υπουργείο Παιδείας, αποφασίστηκε όπως πραγματοποιήσει επιμορφωτικά προγράμματα για την ισότητα των φύλων σε καθηγητές και καθηγήτριες Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Αγωγής.
6.Δημιουργούνται προγράμματα ψηφιακής εκπαίδευσης για γυναίκες της υπαίθρου από το Υφυπουργείο Καινοτομίας, σε συνεργασία και με το Υπουργείο Γεωργίας, το Υπουργείο Ενέργειας, το Γραφείο Επιτρόπου Περιβάλλοντος και τον Οργανισμό Νεολαίας Κύπρου.
7.Με το Υφυπουργείο Ναυτιλίας, αρχίζει η χαρτογράφηση της εκπροσώπησηςκαι των αναγκών γυναικών και ανδρών στον τομέα της ναυτιλίας. Η Στατιστική Υπηρεσία και τα Υφυπουργεία Τουρισμού και Ναυτιλίας, ήδη ξεκίνησαν την καταγραφή της εκπροσώπησης ανδρών και γυναικών σε επαγγέλματα σχετικά με τον τουρισμό και τη γαλάζια οικονομία.
8. Το Υφυπουργείο Πολιτισμού ετοιμάζει την καταγραφή έργων γυναικών – ανδρών καλλιτεχνών στην Κρατική Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης.
Όπως διευκρίνισε η κ. Χριστοδούλου, πέρα από την αλλαγή κουλτούρας για την οποία θα χρειαστεί πολλή δουλεία και προσπάθεια, υπάρχουν και δράσεις οι οποίες έχουν άμεσα οφέλη για την κοινωνία. Επί παραδείγματι, είπε, η ενίσχυση της συμφιλίωσης επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής για την οποία επεκτάθηκε η άδεια μητρότητας» ή η εφαρμογή της υποχρεωτικής προδημοτικής εκπαίδευσης αμέσως μετά και την ολοκλήρωση των δομών, ή δημιουργήθηκαν χώρων στάθμευσης για οικογένειες.
«Οι πολιτικές και δράσεις που στοχεύουν στην έμφυλη ισότητα θα αποφέρουν αποτέλεσμα σε βάθος χρόνου. Προϋποθέτουν αλλαγή κουλτούρας, η οποία δεν επιτυγχάνεται από τη μια μέρα στην άλλη. Στόχος είναι να δημιουργηθεί έμφυλο περιβάλλον σε όλους τους τομείς και να αξιοποιούνται οι διαφορετικές ικανότητες των γυναικών και των ανδρών, μακριά από σεξιστικές, αναχρονιστικές προκαταλήψεις. Προς αυτή την κατεύθυνση το Γραφείο, πέραν από τον συντονισμό πολιτικών και δράσεων, αναλαμβάνει συνεχείς ενημερωτικές δράσεις του συνόλου της κοινωνίας».
Σημαντικό βήμα η θεσμοθέτηση
To Γραφείο της Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων θεσμοθετήθηκε στις 11 Ιουλίου 2024 από την Βουλή των Αντιπροσώπων. Όπως σημείωσε η κ. Χριστοδούλου, ο θεσμός διασφαλίζεται πλέον μέσα από νόμο. «Είναι ένα σημαντικό βήμα για τη την επίσπευση των προσπαθειών προς την ισότητα των φύλων. Καθορίζει τον ρόλο και τις αρμοδιότητες του/της Επιτρόπου Ισότητας, συμπεριλαμβανομένης της διαμόρφωσης, του συντονισμού και της αξιολόγησης της υλοποίησης της Στρατηγικής για την Ισότητα των Φύλων σε συνεργασία με τα Υπουργεία και τα υφυπουργεία».
Μέσω της νομοθεσίας, αυτής, όπως διευκρινίζει, ρυθμίζεται ο ρόλος των λειτουργών Ισότητας των Φύλων στα Υπουργεία και Υφυπουργεία, και ορίζεται η συνδρομή τους στην ενσωμάτωση του φύλου στις δημόσιες πολιτικές. «Παράλληλα, θεσμοθετείται ο Εθνικός Μηχανισμός για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, ενώ καθορίζεται ο τρόπος λειτουργίας και η συνεργασία του με το Γραφείο Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων».
Δράσεις για εκπαίδευση, εργασία, οικογένεια
Στους 18 μήνες που η Τζόζη Χριστοδούλου βρίσκεται στο αξίωμα της Επιτρόπου Ισότητας Φύλων, σχεδιάστηκαν και τέθηκαν σε εφαρμογή πολιτικές που στοχεύουν στην εξάλειψη των διακρίσεων.
«Η ισότητα των φύλων είναι μια από τις οριζόντιες προτεραιότητες της Κυβέρνησης Χριστοδουλίδη», υπογράμμισε η Επίτροπος και διευκρίνισε ότι σε συνεργασία με Υπουργεία, Υφυπουργεία την τοπική αυτοδιοίκηση, τους κοινωνικούς εταίρους, τον Εθνικό Μηχανισμό για τα Δικαιώματα της Γυναίκας και γενικότερα την κοινωνία, πέτυχαν, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα:
1. Εθνική Στρατηγική Ισότητας. Με απόφαση Υπουργικού Συμβουλίου, το Γραφείο μας ετοίμασε την Εθνική Στρατηγική για την Ισότητα των Φύλων 2024 – 2026, σε συνεργασία με τα υπουργεία / υφυπουργεία και μετά από ευρεία διαβούλευση με την κοινωνία των πολιτών. Το Γραφείο μας παρακολουθεί και αξιολογεί την υλοποίηση της. Για τον αποτελεσματικό συντονισμό των δράσεων, κάθε Υπουργείο/ Υφυπουργείο όρισε Λειτουργό Ισότητας των Φύλων.
2. Θεσμοθέτηση Επιτρόπου Ισότητας Φύλων. Θεσμοθέτηση, με νόμο, Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων. Διασφαλίζεται, δηλαδή, ο θεσμός και αναδεικνύεται ο ρόλος και οι αρμοδιότητες του.
3. Πάταξη παρενοχλήσεων στα υπουργεία. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, οι Υπουργοί/Υφυπουργοί και Επίτροποι παρά τω Προέδρω υπέγραψαν «Δήλωση Πολιτικής» για την Ισότητα των Φύλων και τη μηδενική ανοχή σε σεξιστικές και παρενοχλητικές συμπεριφορές. Τη δήλωση προσυπέγραψε η Επίτροπος.
4. Υποτροφίες. Με πρωτοβουλία του Γραφείου μας και μετά από εξαγγελία του Προέδρου της Δημοκρατίας και απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, θεσμοθετήθηκαν, σε συνεργασία με το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών Κύπρου, 10 υποτροφίες ετησίως σε γυναίκες για προπτυχιακές σπουδές. Το 2023 ήταν αφιερωμένες στην τεχνολογία και καινοτομία.
5. Εκστρατεία STEM. Υλοποιήθηκε εκστρατεία «Ιστορίες Γυναικών – The STEAM edition», με στόχο την ενίσχυση της γυναικείας συμμετοχής στα επαγγέλματα της κατηγορίας αυτής – Θετικές Επιστήμες, Τεχνολογία, Μηχανική, Τέχνες, Μαθηματικά.
6. Συμφιλίωση επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής. Στο πλαίσιο αυτό, το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων προχώρησε στην επέκταση της άδειας μητρότητας σε 22 εβδομάδες και για το πρώτο παιδί και στην αύξηση της σε περιπτώσεις νοσηλείας νεογέννητων παιδιών κατά δυο εβδομάδες. Μετά από τροποποίηση νόμου, οι αυτοεργοδοτούμενοι γονείς είναι δικαιούχοι γονικής άδειας. Παράλληλα, το Υπουργείο Παιδείας προχώρησε στην υποχρεωτική εκπαίδευση από την ηλικία των τεσσάρων ετών. Το Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας υπέγραψε συμφωνίες με δήμους και κοινότητες για επέκταση και αναβάθμιση βρεφοκομικών σταθμών, μέσω του Σχεδίου Κρατικών Χορηγιών των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας και του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
7. Έμφυλος προϋπολογισμός. Το Υπουργείο Οικονομικών άρχισε τις προετοιμασίες για καταρτισμό έμφυλου κρατικού προϋπολογισμού, μετά από έγκριση αιτήματος μας στην ΕΕ για τεχνική στήριξη.
8. Διεθνείς συνεργασίες. Στην εξωτερική πολιτική, το 2023, η Κύπρος συνεισέφερε, στο πλαίσιο διμερών σχέσεων και σε διεθνείς οργανισμούς, σε προγράμματα σχετικά με τα δικαιώματα των γυναικών.
9. Δωμάτια θηλασμού και θέσεις στάθμευσης. Σε συνεργασία με την Ένωση Δήμων, ετοιμάστηκε ετήσιο πλάνο δράσης για την τοπική αυτοδιοίκηση. Σε κάποιους δήμους δημιουργήθηκαν χώροι στάθμευσης για εγκυμονούσες και για οικογένειες με βρεφικά καρότσια, δωμάτια θηλασμού και τοποθετήθηκαν βρεφικές αλλαξιέρες και σε ανδρικούς χώρους υγιεινής.
10. Πλάνο ισότητας προς τις επιχείρησεις. Εφαρμογή Μνημονίου Συνεργασίας με το ΚΕΒΕ, μέσω πλάνου δράσης για την ισότητα των φύλων, με εισηγήσεις προς τις επιχειρήσεις.
11. Δημόσιος διάλογος. Επίσημη συνεργασία με το ΡΙΚ για προώθηση της έμφυλης ισότητας και συζητήσεις με δημοσιογράφους για την ισότητα των φύλων και τη σεξουαλική παρενόχληση.
12. Αθλητισμός. Σεμινάρια σε προπονητές καλαθοσφαίρισης στο πλαίσιο υλοποίησης της συνεργασίας με την Κυπριακή Ομοσπονδία Καλαθοσφαίρισης.
Το πρώτο που αντιλήφθηκε η κ. Χριστοδούλου με την ανάληψη των καθηκόντων της ότι έπρεπε να αλλάξει, ήταν ο συντονισμός στα θέματα ισότητας, μεταξύ των Υπουργείων και Υφυπουργείων. «Αυτό επιδιώξαμε και πετύχαμε από την πρώτη στιγμή. Μέσω καλύτερου συντονισμού, επιτυγχάνονται αποτελεσματικές συνεργασίες, χωρίς επικαλύψεις και με καλύτερη αξιοποίηση εμπειρογνωμοσύνης και πόρων για την ενσωμάτωση του φύλου σε δημόσιες πολιτικές. Εξίσου σημαντική είναι και η συλλογή έμφυλων στατιστικών για να μπορούμε να σχεδιάσουμε ακόμα πιο στοχευμένες πολιτικές και δράσεις».
Σε αυτό το διάστημα, είπε, τα μηνύματα που λαμβάνει, είναι ότι ο θεσμός και το έργο του άρχισε να αναγνωρίζεται από την κοινωνία. «Αυτό συμβάλλει στην ορατότητα των θεμάτων έμφυλης ισότητας και κρατάει “ζωντανή” τη συζήτηση. Χαίρομαι ιδιαίτερα που ο επιχειρηματικός κόσμος, τα ακαδημαϊκά ιδρύματα, η κοινωνία επιζητούν τη συνεργασία και συμβολή του Γραφείου σε δικές τους πρωτοβουλίες δημιουργώντας τις απαραίτητες συνέργειες για την επίσπευση των προσπαθειών μας προς την έμφυλη ισότητα».
Αναγκαίο το «κουμπί πανικού»
«Το κουμπί πανικού, είναι αναγκαίο και πρέπει να λειτουργήσει και να εφαρμοστεί ορθά και αποτελεσματικά, με γνώμονα την προστασία του θύματος. Είναι ένα μέτρο, προς την ορθή κατεύθυνση», υπογράμμισε η κ. Χριστοδούλου για την εν λόγω εφαρμογή που συζητήθηκε πρόσφατα στη Βουλή ως ένα μέτρο για την αντιμετώπιση της βίας στην οικογένεια και των γυναικοκτονιών.
Σε σχέση με το φαινόμενο της βίας κατά των γυναικών, αλλά και των στοιχείων του ΣΠΑΒΟ, ο οποίος διαχειρίζεται 3.300 υποθέσεις ετησίως, η κ. Χριστοδούλου σημείωσε ότι το «αρμόδιο για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών είναι το Υπουργείο Δικαιοσύνης, το οποίο συντονίζει την Εθνική Στρατηγική για το θέμα και προΐσταται του συντονιστικού φορέα».
Η βία κατά των γυναικών, υπόγραμμισε, είναι αποτέλεσμα των ιστορικά άνισων σχέσεων και σχέσεων εξουσίας μεταξύ γυναικών και ανδρών, άρα σχετίζεται άμεσα με την ανισότητα των φύλων. «Το Γραφείο μας, στο πλαίσιο ενημέρωσης του κοινού και ειδικότερα των νέων για την ισότητα των φύλων, συνδέει πάντα τις έννοιες της βίας, της συγκατάθεσης και του σεβασμού. Είναι πεποίθηση μας ότι πρέπει να επενδύσουμε και στην πρόληψη, μέσω συστηματικών και στοχευμένων εκστρατειών τις οποίες σχεδιάζουμε».
Διεθνές πρόβλημα η διαδικτυακή έμφυλη βία
Αναφέρθηκε, τέλος, διαδικτυακό σεξισμό, τη βία που αντιμετωπίζουν πολλές γυναίκες και το φόβο που προκαλείται στις ίδιες και στις οικογένειές τους. «Ενώ είμαστε από τις λίγες χώρες που έχουμε προχωρήσει σε ποινικοποίηση του σεξισμού και του διαδικτυακού σεξισμού, εντοπίζονται δυσκολίες. Ειδικά όσον αφορά στους λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από τους οποίους γίνεται ο εκφοβισμός, χωρίς να υπάρχει φυσική ταυτότητα. Η διαδικτυακή έμφυλη βία, όπως εξάλλου και η βία κατά των γυναικών είναι διεθνές πρόβλημα. Θεωρώ πως θα πρέπει να υπάρξει κατεύθυνση, ενδεχομένως από την ΕΕ, και σίγουρα σε νομοθετικό επίπεδο για αντιμετώπιση αυτών των περιστατικών, τα οποία με τα social media έχουν αυξηθεί ανησυχητικά».
Πηγή: philenews.com
