Στα χαμηλότερα επίπεδα από τον Ιούνιο του 2021 βρίσκεται η μέση τιμή του δικαιώματος άνθρακα στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ) της Ευρωπαϊκής Ενωσης το τελευταίο διάστημα, καθώς η ναυτιλία εντάσσεται όλο και πιο ενεργά στο εμπόριο ρύπων.
Καθ’ όλη τη διάρκεια του 2023 η μέση τιμή δικαιώματος άνθρακα της ΕΕ διαμορφώθηκε στα 85,27 ευρώ ανά τόνο, ξεπερνώντας κάποια στιγμή και τα 100 ευρώ ανά τόνο τον Φεβρουάριο του 2023. Ωστόσο, το 4ο τρίμηνο του προηγούμενου έτους, όπως σημειώνει σε ανάλυσ του ο ναυλομεσιτικός οίκος Intermodal, σημειώθηκε πτώση των τιμών άνθρακα, η οποία επηρεάστηκε από τη μειωμένη βιομηχανική δραστηριότητα και τις χαμηλότερες τιμές φυσικού αερίου που ενθάρρυναν την αλλαγή καυσίμου.
Παράγοντες
Το 2024 η αγορά δικαιωμάτων άνθρακα (EUA) γνώρισε επέκταση της πτωτικής τάσης που ξεκίνησε στα τέλη του 2023. Η πτώση αυτή οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, ιδίως στην έξαρση της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, η οποία υποβαθμίζει τη ζήτηση για άδειες που βασίζονται σε ορυκτά καύσιμα, και στη γενική συρρίκνωση της βιομηχανικής ζήτησης που αποδίδεται σε μακροοικονομικές πιέσεις. Είναι αξιοσημείωτο ότι στις 19 Φεβρουαρίου το συμβόλαιο αναφοράς EUA Δεκεμβρίου 24 υποχώρησε στα 53,54 ευρώ ανά τόνο σηματοδοτώντας το χαμηλότερο επίπεδο από τον Ιούνιο του 2021. Η τάση αυτή αντιπροσωπεύει μια μείωση κατά 29,51% από την αρχή του έτους και σημαντική μείωση κατά 46,64% από το μέγιστο επίπεδο του Φεβρουαρίου 2023, αναφέρει η Intermodal, η οποία έχει συστήσει ειδικό τμήμα παρακολούθησης της συγκεκριμένης νέας για τη ναυτιλία αγοράς.
Συμμετοχές
Κατά συνέπεια, οι συμμετέχοντες στην αγορά έχουν προσαρμόσει προς τα κάτω τις προβλέψεις τους για τις τιμές του EUA το 2024, προβλέποντας τώρα μέσο όρο 70,55 ευρώ ανά τόνο. Η αναθεώρηση αυτή λαμβάνει υπόψη την αναμενόμενη υποτονική οικονομική ανάπτυξη σε ολόκληρη την Ευρώπη, η οποία αναμένεται να διαβρώσει περαιτέρω τη ζήτηση σε πολυάριθμους βιομηχανικούς τομείς στο πλαίσιο του ΣΕΔΕ της ΕΕ. Η πρόβλεψη αυτή είναι πολύ χαμηλότερη από τους μέσους όρους των 85,27 ευρώ ανά τόνο και 80,65 ευρώ ανά τόνο που καταγράφηκαν το 2023 και το 2022 αντίστοιχα. Παρά αυτή τη βραχυπρόθεσμη απαισιοδοξία, υπάρχει μια ενιαία προσδοκία για ανάκαμψη της αγοράς από το 2026, με τις τιμές να είναι έτοιμες να σπάσουν το φράγμα των 100 ευρώ ανά τόνο.
Υπενθυμίζεται ότι από την 1η Ιανουαρίου του τρέχοντος έτους και οι ναυτιλιακές εταιρείες συμμετέχουν στο σύστημα εμπορίας ρύπων της ΕΕ.
Κανονισμός
Επίσης, στο πλαίσιο του κανονισμού των Βρυξελλών για την επέκταση του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών ώστε να καλύψει τη ναυτιλία, από φέτος η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 31 Ιανουαρίου δημοσίευσε πίνακα με περίπου 2.200 ναυτιλιακές εταιρείες οι οποίες θα πρέπει να εγγραφούν στον ειδικό λογαριασμό μέσω του οποίου θα καταβάλλουν τα δικαιώματα.
Η Ελλάδα έχει τον μεγαλύτερο αριθμό ναυτιλιακών εταιρειών (707) στον σχετικό κατάλογο της ΕΕ και ακολουθεί η Ισπανία με 450 εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων μεγάλων παικτών εκτός ΕΕ.
Η συντριπτική πλειοψηφία των ελληνικών ναυτιλιακών έχει ανοίξει τους ειδικούς λογαριασμούς συμμετοχής στο σύστημα, ενώ δείχνουν και ενημερωμένες για τη λειτουργία του. Οπως όμως αναφέρουν αρμόδιοι παράγοντες, τώρα είναι το «εύκολο κομμάτι» καθώς όλα θα κριθούν του χρόνου τον Σεπτέμβριο όταν θα πρέπει να καταθέσουν τα δικαιώματα. Τότε θα φανεί πώς λειτουργεί στην πράξη η εν λόγω αγορά.
Οι ναυτιλιακές εταιρείες πρέπει να πληρώσουν για το 40% των αναφερόμενων εκπομπών τους το 2024, το 70% το 2025 και το 100% από το 2026 και μετά στο πλαίσιο του ΣΕΔΕ, και η έκθεσή τους θα μπορούσε να φθάσει τα 90 εκατομμύρια τόνους ισοδύναμου CO2 όταν το σύστημα τεθεί πλήρως σε εφαρμογή, σύμφωνα με την ΕΕ.
Οι Βρυξέλλες συμφώνησαν να διαθέσουν τα έσοδα από την πώληση 20 εκατομμυρίων τόνων CO2e δικαιωμάτων EUA σε θαλάσσια έργα απαλλαγής από τον άνθρακα μέσω του Ταμείου Καινοτομίας, ενώ τα υπόλοιπα έσοδα από τον τομέα της ναυτιλίας θα διανεμηθούν στα κράτη-μέλη μέσω διαφόρων συστημάτων.
