Σε μια ευνομούμενη ευρωπαϊκή κοινωνία, ο ηλεκτρισμός, ως θεμελιώδες βασικό αγαθό για την ποιότητα ζωής ενός εκάστου, θα έπρεπε να ήταν φθηνός και προσβάσιμος σε όλο το φάσμα των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.
Σε καμιά περίπτωση η παροχή αυτού του άκρως απαραίτητου αγαθού δεν θα έπρεπε να αποτελούσε έναν καθημερινό εφιάλτη, που απορροφά τις οικονομίες των πολιτών, όπως συμβαίνει καθ’ υπερβολή τα τελευταία χρόνια στην Κύπρο.
Καταρχάς, όμως, οφείλουμε να είμαστε ειλικρινείς. Η έκρηξη στις τιμέςτου ηλεκτρικού ρεύματος και το βουνό που καλούνται να ανεβούν κάθε διμηνία οι καταναλωτές δεν οφείλεται ούτε στον ουκρανικό πόλεμο, ούτε στο ράλι των τιμών του αργού πετρελαίου στην εύφλεκτη Μέση Ανατολή. Οι εξωτερικές καταστάσεις ασφαλώς επηρεάζουν δυσμενώς την τιμολόγηση της ενέργειας, αλλά δεν αποτελούν τις κυρίαρχες αιτίες για τους πανάκριβους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος.
Η στρέβλωση στην κυπριακή αγορά ενέργειας οφείλεται κυρίως σε δύο παράγοντες:
- στα μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα στον χώρο των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και
- στη διαχρονική κρατική αδυναμία και ανικανότητα να τεθούν κανόνες υγιούς ανταγωνισμού και να προχωρήσει η ουσιαστική αναβάθμιση του δημόσιου οργανισμού που λέγεται ΑΗΚ.
Όχι τυχαία, σχεδιάστηκε ένα σύστημα το οποίο εξυπηρετεί τα συμφέροντα μιας πολύ μικρής ομάδας παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας και ιδιοκτητών φωτοβολταϊκών πάρκων. Ουσιαστικά, έχει δημιουργηθεί με κρατική ανοχή ένα ολιγοπώλιο νόμιμης αισχροκέρδειας σε βάρος της ενεργειακής μετάβασης της Κύπρου. Το γεγονός δε, ότι κάποιοι εξ αυτών που ανέλαβαν να προετοιμάσουν το σύστημα της εισδοχής των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στην αγορά ηλεκτρισμού κατέληξαν να είναι μέτοχοι ή υψηλόβαθμα στελέχη σε μέρη του ολιγοπωλίου, θα έπρεπε τουλάχιστον να προβληματίσει τους νομοθέτες.
Η δεύτερη πηγή στρεβλώσεων προέρχεται απευθείας από το ίδιο το κράτος και ειδικότερα τους αρμόδιους φορείς, οι οποίοι αντί να ενισχύσουν τη μετεξέλιξη και τον εκσυγχρονισμό της ΑΗΚ, οδήγησαν στο περιθώριο έναν δημόσιο οργανισμό κοινής ωφελείας. Παράλληλα, προωθούν με λάθος τρόπο τη συμμετοχή μεγαλύτερου μέρους πολιτών και επιχειρήσεων στην αυτόνομη παραγωγή ενέργειας.
Για να μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε στο μέγιστο δυνατό βαθμό τη δυνατότητα για φθηνή παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος και τη δωρεάν ηλιακή ενέργεια, θα πρέπει να εφαρμοστούν κανόνες ενεργειακής δημοκρατίας σε όλο το φάσμα της παραγωγής και διανομής ενέργειας. Μόνο εάν πετύχουμε ένα υγιές ενεργειακό μίγμα με μεγαλύτερο ποσοστό πράσινης ενέργειας και (σε κατοπινό στάδιο) φυσικού αερίου, μπορεί να επιτευχθεί η ομαλή μετάβαση της Κύπρου σε μια δημοκρατική ενεργειακή κοινότητα.
Προς αυτή την κατεύθυνση προτείνω:
- Να τερματιστεί το ολιγοπώλιο των μεγάλων συμφερόντων και να επιβληθούν κανόνες υγιούς ανταγωνισμού, διαφάνειας και ελέγχου σε όλους τους εμπλεκόμενους στην αγορά ενέργειας. Ο ηλεκτρισμός είναι προϊόν πρώτης ανάγκης και δεν μπορεί να μετατρέπεται σε επενδυτικό προϊόν.
- Να εξορθολογιστούν τα κυβερνητικά σχέδια για την εγκατάσταση και χρήση φωτοβολταϊκών συστημάτων, τα οποία έχουν πολλές στρεβλώσεις και αδυναμίες, που εμποδίζουν είτε τη μεγαλύτερη εμπλοκή ιδιωτικών εταιρειών στα σχέδια, είτε δεν προσφέρουν ικανά κίνητρα στους καταναλωτές. Είναι σημαντικό να αξιοποιήσουμε το κάθε διαθέσιμο τετραγωνικό μέτρο οροφής στην Κύπρο, επεκτείνοντας τη χρήση φωτοβολταϊκών, αντί να επιβαρύνουμε το φυσικό μας περιβάλλον με τεράστια ιδιωτικά πάρκα -ακόμα και σε κρατικά τεμάχια γης!
- Να προχωρήσει άμεσα η αναβάθμιση του δικτύου της ΑΗΚ, συμπεριλαμβανομένων κεντρικών μονάδων αποθήκευσης υπό την εποπτεία και ιδιοκτησία της Αρχής. Το δίκτυο αποτελεί μονόδρομο προς μια δημοκρατική ενεργειακή μετάβαση και το κράτος χρειάζεται να επενδύσει κλάσμα από όσα πρόκειται να επενδύσει στο ιδιωτικό έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου – Ελλάδας, αλλά τα οφέλη θα είναι πολλαπλάσια και αμεσότερα.
- Το πιο σημαντικό, η ΑΗΚ να παραμείνει ο μόνος προμηθευτής ενέργειας. Οι ιδιώτες παραγωγοί ενέργειας και οι ιδιοκτήτες φωτοβολταϊκών πάρκων, που έχουν κάνει (μικρές και μεγάλες) επενδύσεις, να προμηθεύουν την ΑΗΚ σε μια προκαθορισμένη τιμή, με βάση το κόστος επένδυσής τους. Με αυτό τον τρόπο, αποφεύγεται το περιθώριο αισχροκέρδειας. Η ΑΗΚ και κατ’ επέκταση οι καταναλωτές θα προμηθεύονται με σταθερό κόστος ενέργειας, ενώ, ταυτόχρονα, μέσω προκαθορισμένης σταθερής τιμής οι επενδυτές ΑΠΕ θα έχουν τη δυνατότητα να εξασφαλίσουν τραπεζική χρηματοδότηση με χαμηλότερο επιτόκιο και χρεώσεις.
Έχοντας καθαρούς κανόνες και σωστά ρυθμισμένη αγορά, το ρεύμα θα καταλήγει στους καταναλωτές σε πιο χαμηλή τιμή, σε σχέση με τις εξωφρενικές τιμές που ισχύουν σήμερα. Θα υπάρχει μια ομοιόμορφη τιμολόγηση του κόστους του ηλεκτρισμού για όλα τα υποστατικά και το κράτος θα μπορεί να επενδύσει στη δημιουργία κέντρων αποθήκευσης και αναβάθμισης δικτύου, ώστε να μπορούν να εισέλθουν περισσότερα συστήματα στην αγορά, πράγμα που θα συνεπάγεται ακόμα χαμηλότερη τιμή ηλεκτρισμού.
Αυτό θα ήταν ένα μοντέλο ενεργειακής δημοκρατίας, το οποίο θα εξυπηρετούσε το δημόσιο συμφέρον και την κοινωνία στο σύνολο της, όχι ένα ολιγοπώλιο μεγάλων συμφερόντων.
* Ειδικός σε θέματα ηλεκτρικής ενέργειας
Πηγή: philenews.com
