Η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ είναι αναμφισβήτητα αρνητική για τη Γερμανία. Λόγω ενός τεράστιου εμπορικού πλεονάσματος με τις ΗΠΑ, το Βερολίνο είναι εδώ και καιρό ο αποδιοπομπαίος τράγος του προστατευτισμού του εκλεγμένου προέδρου.
Ωστόσο, η πρόσφατη κατάρρευση του τρικομματικού συνασπισμού της Γερμανίας και η πιθανή νίκη του συντηρητικού ηγέτη Φρίντριχ Μερτς στις εθνικές εκλογές του ερχόμενου Φεβρουαρίου προσφέρει μια ευκαιρία να επαναπροσδιοριστούν οι σχέσεις και να θεσπιστούν οικονομικές πολιτικές που θα βοηθήσουν τελικά να γεφυρωθούν οι διαφορές.
Οι γερμανικές εξαγωγές δεν είναι το πρόβλημα. Το ζήτημα είναι η έλλειψη εισαγωγών και δαπανών. Η επόμενη γερμανική κυβέρνηση θα πρέπει επομένως να δώσει προτεραιότητα στην ενίσχυση της εγχώριας ζήτησης και στην αύξηση των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων. Και στη συνέχεια να αφήσει τον Τραμπ να επικαλεστεί αυτά τα επιτεύγματα ως δική του νίκη. 
Εύπορος πρώην δικηγόρος και πρόεδρος του εποπτικού συμβουλίου του γερμανικού τμήματος διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων της BlackRock Inc., ο Μερτς θα μπορούσε να αποτελέσει αντίπαλο δέος για τον Τραμπ: και οι δύο μιλούν τη “γλώσσα” του χρήματος. Η λαϊκιστική ρητορική του υποψηφίου του CDU δεν είναι πάντα αποδεκτή στη χώρα του, αλλά ο μελλοντικός ένοικος του Λευκού Οίκου μπορεί να την αντιμετωπίσει με θετικό τρόπο.
Η περιφρόνηση του Αμερικανού εκλεγμένου προέδρου για τον Οργανισμό του Βορειοατλαντικού Συμφώνου θα έπρεπε να θορυβήσει τον ένθερμο υποστηρικτή της Ατλαντικής Συμμαχίας. Φαίνεται όμως να συμφωνεί με την επιμονή του Τραμπ για μεγαλύτερες αμυντικές δαπάνες εκ μέρους της Γερμανίας. (Ενώ η Γερμανία θα εκπληρώσει φέτος τη δέσμευση της Συμμαχίας να για δαπάνες 2% του ΑΕΠ στην Άμυνα, για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες, είναι το ελάχιστο που απαιτείται μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τη φθορά των αμερικανικών εγγυήσεων ασφαλείας).
Το εμπόριο φαίνεται να είναι ένα πολύ πιο ακανθώδες θέμα: Η άνοδος των τιμών της ενέργειας και των βασικών εμπορευμάτων το 2022 μείωσε μόνο προσωρινά τις εξωτερικές ανισορροπίες της Γερμανίας και η χώρα είναι πιθανό να έχει πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών άνω του 6% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο έως το 2027, σύμφωνα με την S&P Global Ratings.
Εν μέσω μιας ανεπαρκούς κινεζικής ζήτησης, η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης εξαρτάται όλο και περισσότερο από τις εξαγωγές προς τις ΗΠΑ – το διμερές εμπορικό πλεόνασμα αγαθών της Γερμανίας με τις ΗΠΑ ανήλθε πέρυσι στο ποσό ρεκόρ των 63,3 δισ. ευρώ (67 δισ. δολάρια). 
Το Βερολίνο δεν ελέγχει την εσωτερική εμπορική πολιτική, η οποία αποτελεί αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, εάν ο Τραμπ κάνει πράξη την απειλή του να επιβάλει δασμούς έως και 20% στις εισαγωγές, η Γερμανία θα πληγεί σκληρά- η Bundesbank έχει προειδοποιήσει ότι αυτές οι επαπειλούμενες εισφορές θα μπορούσαν να κοστίσουν 1% του ΑΕΠ της. Δεν είναι σαφές πώς το να αναγκάσει τον σύμμαχό της να επιστρέψει στην ύφεση ωφελεί τις ΗΠΑ – πιθανότατα θα αποδυναμώσει το ευρώ και έτσι θα εδραιώσει περαιτέρω το εμπορικό πλεόνασμα της Γερμανίας.
Ο Τραμπ έχει εμμονή με τις γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες – οι οποίες εξάγουν περισσότερα προϊόντα στις ΗΠΑ από αυτά του εξάγουν οι αμερικανικές στη Γερμανία – και θέλει να κατασκευάζουν τα προϊόντα τους στις ΗΠΑ.
Η πραγματικότητα είναι ότι το κάνουν ήδη. Ενώ οι Porsche που οδηγούν οι Αμερικανοί κατασκευάζονται στην Ευρώπη, η BMW AG και η Mercedes-Benz Group AG διαθέτουν τεράστια εργοστάσια στις ΗΠΑ. Πράγματι, οι ΗΠΑ είναι μακράν ο μεγαλύτερος αποδέκτης γερμανικών άμεσων επενδύσεων, με το σύνολο να ανέρχεται σε σχεδόν μισό τρισ. ευρώ. 
Οι εξαγωγές κεφαλαίου είναι η άλλη πλευρά του νομίσματος του μεγάλου πλεονάσματος τρεχουσών συναλλαγών της Γερμανίας: καθώς δεν αγοράζει ισότιμη ποσότητα αγαθών από το εξωτερικό, οι υπερβάλλουσες αποταμιεύσεις της χώρας ανακυκλώνονται στο εξωτερικό. Ωστόσο, το γεγονός ότι η Γερμανία έχει δει περισσότερα από 650 δισ. ευρώ σε καθαρές εκροές κεφαλαίου από το 2010 αρχίζει να δημιουργεί πρόβλημα. 
Ο Μερτς θεωρεί αυτή τη φυγή κεφαλαίων ως απόδειξη της συρρικνούμενης ελκυστικότητας της χώρας για την εγκατάσταση επιχειρήσεων, και νομίζω ότι έχει δίκιο.
Όταν η Γερμανία βίωσε για τελευταία φορά μια σοβαρή οικονομική κρίση πριν από δύο δεκαετίες, ο κεντροαριστερός συνασπισμός του Γκέρχαρντ Σρέντερ ψήφισε τις λεγόμενες μεταρρυθμίσεις Χαρτς για να ενισχύσει την απασχόληση και να βελτιώσει τη διεθνή ανταγωνιστικότητα της Γερμανίας. Ωστόσο, η μείωση του μισθολογικού κόστους συνέβαλε στην αύξηση του πλεονάσματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.
Αυτή τη φορά, η έμφαση πρέπει να δοθεί στην τόνωση της εγχώριας κατανάλωσης και των επενδύσεων. Ενώ οι Γερμανοί απολαμβάνουν τον τελευταίο καιρό αυξήσεις μισθών ως μέτρο κατά του πληθωρισμού, η τάση να αποταμιεύουν παραμένει πολύ υψηλή, περίπου στο 11% του διαθέσιμου εισοδήματος. 
Αυτή η λιτότητα αντανακλά αναμφίβολα την έλλειψη εμπιστοσύνης στις οικονομικές προοπτικές της Γερμανίας, τη μεγάλη γενιά των baby-boomers που πλησιάζει στη συνταξιοδότηση, καθώς και την τεράστια ανισότητα στον πλούτο. Οι πλούσιοι αποταμιεύουν σωρηδόν, ενώ όσοι βρίσκονται χαμηλά στην εισοδηματική κλίμακα μετά βίας τα βγάζουν πέρα, παρά τις αυξήσεις του κατώτατου μισθού.
Το πρόβλημα που προκύπτει είναι ότι όταν οι εταιρείες και τα νοικοκυριά είναι απρόθυμα να ξοδέψουν και η κυβέρνηση προσπαθεί να ισορροπήσει τον προϋπολογισμό, η οικονομία μένει στάσιμη – στα επίπεδα του 2019.
Σε πρόσφατο άρθρο, προέτρεψα τη Γερμανία να αυξήσει τη δημοσιονομική της ισχύ με τη μεταρρύθμιση του λεγόμενου φρένου χρέους για τη χρηματοδότηση των αναγκαίων δημόσιων επενδύσεων. Τώρα που ο Μερτς έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να κυβερνήσει, φαίνεται να είναι πιο ανοιχτός στην ιδέα.
Ωστόσο, η Γερμανία πρέπει επίσης να βρει τρόπους να απορροφηθεί στο εσωτερικό της χώρας το μεγαλύτερο μέρος των αποταμιεύσεων των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών. Ο Μερτς τάσσεται υπέρ της κινητοποίησης μέρους των τρισεκατομμυρίων ευρώ που οι Γερμανοί τοποθετούν σε τραπεζικούς λογαριασμούς χαμηλής απόδοσης για δαπάνες υποδομών – μια πολλά υποσχόμενη ιδέα. 
Αξίζει επίσης να εξεταστεί το ενδεχόμενο μιας πριμοδότησης των επιχειρηματικών επενδύσεων με κρατική χρηματοδότηση, όπως υποστηρίζει ο υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ. Παράλληλα, δεδομένης της χρόνιας έλλειψης κατοικιών, η Γερμανία θα πρέπει επίσης να ελαφρύνει το ρυθμιστικό της πλαίσιο από επαχθείς διατάξεις, για να ενισχύσει τις επενδύσεις σε κατοικίες.
Ένας άλλος λόγος για τον οποίο οι Γερμανοί αποταμιεύουν τόσα πολλά χρήματα είναι ότι γνωρίζουν ότι το διανεμητικό συνταξιοδοτικό σύστημα – σύμφωνα με το οποίο οι συντάξεις των τωρινών συνταξιούχων χρηματοδοτούνται από τους σημερινούς εργαζόμενους – δεν είναι βιώσιμο, καθώς ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας ενδεχομένως να συρρικνωθεί λόγω του δημογραφικού. Επομένως, η επόμενη κυβέρνηση θα πρέπει να προωθήσει τη μεταρρύθμιση των συνταξιοδοτικών διατάξεων ώστε να επιτρέψει περισσότερες φορολογικά ευνοούμενες αποταμιεύσεις σε μετοχές, οι οποίες μακροπρόθεσμα θα αποφέρουν καλή απόδοση.
Η παροχή κινήτρων για περισσότερες ώρες εργασίας και η βελτίωση της παιδικής μέριμνας για όσους εργάζονται σήμερα με σύμβαση μερικής απασχόλησης (συχνά γυναίκες) θα μπορούσε να αυξήσει τα διαθέσιμα εισοδήματα και θα βοηθούσε στην αναχαίτιση της έλλειψης εργατικού δυναμικού. Το ίδιο θα συνέβαινε και με την προσφορά φορολογικών κινήτρων σε όσους είναι πρόθυμοι να καθυστερήσουν να βγουν στη σύνταξη αλλά και μέσω της αύξησης του ορίου συνταξιοδότησης (επί του παρόντος προβλέπεται να ανέλθει στα 67 έτη έως το 2031) ώστε να αντικατοπτρίζει καλύτερα το αυξημένο προσδόκιμο ζωής.
Το να πειστεί ο Τραμπ ότι μέτρα όπως αυτά θα ενισχύσουν τελικά τη ζήτηση για τα αμερικανικά προϊόντα θα είναι ένα δύσκολο εγχείρημα. Αλλά ο Μερτς έχει μεγαλύτερες πιθανότητες από τους υπολοίπους.
BloombergOpinion
Πηγή: philenews.com
