Για πολλούς ειδικούς το ψηφιακό ευρώ θα μεταμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο 341 εκατ. Ευρωπαίοι θα κάνουν πληρωμές, αποταμιεύσεις και επενδύσεις. Αυτή η «επανάσταση» όμως στο ενιαίο νόμισμα για κάποιους είναι ανάθεμα.
Τις επόμενες εβδομάδες, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα διαπραγματευτεί και θα ψηφίσει τη νομοθεσία για το ψηφιακό ευρώ, την νέα ψηφιακή μορφή μετρητών,
Πρόκειται για ένα ηλεκτρονικό μέσο πληρωμής λιανικής που θα εκδίδει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Ως μορφή χρήματος εκδιδόμενου από δημόσια αρχή, θα ήταν διαθέσιμο χωρίς χρέωση σε όλους τους πολίτες της ευρωζώνης, για κάθε ψηφιακή πληρωμή.
Σύμφωνα με υποστηρικτές του, θα συνδυάζει το απόρρητο και την ασφάλεια των μετρητών με την ευκολία των ψηφιακών συναλλαγών. Για να επιτευχθεί ευρεία προσβασιμότητα και καινοτομία, η πρόσβαση στο ψηφιακό ευρώ πρέπει να είναι δυνατή μέσω ενός ευρέος φάσματος ιδιωτικών και δημόσιων ενδιάμεσων φορέων και η χρήση θα πρέπει να είναι δωρεάν για όλους τους καταναλωτές.
Ωστόσο, η πορεία προς ένα τόσο ελκυστικό ψηφιακό ευρώ αντιμετωπίζει σημαντική αντίσταση από τον τραπεζικό τομέα, ο οποίος βλέπει αυτή τη νέα μορφή χρήματος ως άμεση απειλή για την κεντρική του θέση στο νομισματικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Άραγε οι συζητήσεις που ξεκινάνε στην Ευρωβουλή θα ανοίξουν τον δρόμο για το ψηφιακό ευρώ ή θα τσακιστούν στο τείχος των τραπεζιτών.
Η αντπρόταση του τραπεζικού λόμπι
Οι δρ. Μαρτίν βαν ντερ Λίντεν καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένων Επιστημών της Χάγης και Βίκυ Βαν Άικ διευθύντρια του Positive Money Europe παρακινούν τους ευρωβουλευτές να αντισταθούν στις αντι-ανταγωνιστικές προτάσεις του τραπεζιτών και να αγκαλιάσουν ένα όραμα για το ψηφιακό ευρώ που εξυπηρετεί τα συλλογικά συμφέροντα των Ευρωπαίων.
Οι δύο ειδικοί εξηγούν στο Euobserver πως ήδη τα τελευταία δύο χρόνια, οι τράπεζες και οι ομάδες συμφερόντων τους διεξήγαγαν μια εκτεταμένη και εξαιρετικά αποτελεσματική εκστρατεία λόμπι για να ελαχιστοποιήσουν τον αντίκτυπο του ψηφιακού ευρώ στο επιχειρηματικό τους μοντέλο.
Η στρατηγική τους περιλαμβάνει την εξασφάλιση αποκλειστικών συναντήσεων με βασικούς φορείς χάραξης πολιτικής, τη σύνταξη επιστολών στην ΕΚΤ, την πίεση για ένα ψηφιακό ευρώ που χρησιμοποιεί την υπάρχουσα τραπεζική υποδομή και την υποστήριξη αυστηρών ορίων χρήσης που υπονομεύουν ουσιαστικά τις δυνατότητες του ψηφιακού ευρώ.
«Για παράδειγμα, για να αποτρέψει το ψηφιακό ευρώ από το να μετατραπεί σε χρήσιμο μέσο αποθήκευσης αξίας και μέσο πληρωμής για μεγαλύτερα ποσά, το τραπεζικό λόμπι προτείνει να περιοριστούν τα ψηφιακά ευρώ και να αποκλειστούν οι πληρωμές τόκων» αναφέρουν οι βαν ντερ Λίντεν και βαν Άικ.
Τέτοιοι περιορισμοί, όμως, σύμφωνα με τους ίδιους, υπονομεύουν τη δυνατότητα του ψηφιακού ευρώ να παρέχει μια πραγματική εναλλακτική λύση στις τραπεζικές καταθέσεις και τις τραπεζικές υπηρεσίες και να προστατεύουν την προνομιακή θέση του τραπεζικού τομέα σε βάρος των ίσων όρων ανταγωνισμού και της ευρύτερης χρηματοοικονομικής ένταξης.
Δυσανάλογη επιρροή τραπεζικού τομέα
Ωστόσο, αντίθετα από αυτά που ισχυρίζονται οι τραπεζίτες, ο περιορισμός της λειτουργικότητας του ψηφιακού ευρώ θα μπορούσε να είναι επιζήμιος για την ευρωπαϊκή οικονομία, λένε οι δύο ειδικοί. «Κινδυνεύει να καταπνίξει τον ανταγωνισμό, να παρεμποδίσει την καινοτομία και να ενισχύσει μια αρχιτεκτονική που δίνει προτεραιότητα στα συμφέροντα των τραπεζών έναντι του ευρύτερου κοινού και των μη τραπεζικών παρόχων υπηρεσιών πληρωμών» αναφέρει το άρθρο στο Euobserver.
Ο ισχυρισμός των τραπεζιτών ότι το ψηφικό ευρώ θα απειλήσει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, δεν επιβεβαιώνεται από τα εμπειρικά στοιχεία, αγνοώντας την ικανότητα των μη τραπεζικών χρηματοπιστωτικών διαμεσολαβητών να καλύψουν τυχόν κενά στην αγορά.
«Το ψηφιακό ευρώ πιθανότατα θα οδηγήσει σε περισσότερη ποικιλομορφία και ένα οικονομικό τοπίο που θα βασίζεται στην αγορά στην Ευρώπη» αναφέρουν οι δύο εμπειρογνώμονες
Ωστόσο, οι βαν ντερ Λίντεν και βαν Άικ σημειώνουν ότι για να δοθεί χρόνος στις τράπεζες να προσαρμοστούν, θα πρέπει στην αρχή το ψηφιακό ευρώ να διέπεται από περιορισμούς. Αυτοί οι περιορισμοί θα πρέπει στη συνέχεια να χαλαρώσουν σταδιακά για να αυξηθεί η χρηστικότητα του ψηφιακού ευρώ και να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός.
Μέχρι σήμερα, η αναπτυξιακή διαδικασία έχει επηρεαστεί δυσανάλογα από το τραπεζικό λόμπι και, ως εκ τούτου, η δυνατότητα του ψηφιακού ευρώ να προωθήσει ένα πιο αποτελεσματικό, δίκαιο και καινοτόμο νομισματικό και χρηματοπιστωτικό οικοσύστημα βρίσκεται σε κίνδυνο, αναφέρουν, γι αυτό και χρειάζεται σύμφωνα με τους ίδιους μια προσεκτική επανεκτίμηση του επιδιωκόμενου ρόλου του ψηφιακού ευρώ.
«Αυτό σημαίνει ότι το ψηφιακό ευρώ πρέπει να είναι ελκυστικό, προσβάσιμο και ωφέλιμο για όλους. Η διαδικασία διαβούλευσης πρέπει να είναι απαλλαγμένη από τη δυσανάλογη επιρροή ενός κλάδου που έχει πολλά να χάσει από ίσους όρους ανταγωνισμού για τις υπηρεσίες πληρωμών και τη χρηματοπιστωτική διαμεσολάβηση» προσθέτουν.
Έτσι, για τους δύο ειδικούς το ψηφιακό ευρώ «υπερβαίνει τα στενά συμφέροντα του τραπεζικού λόμπι και ενσωματώνει την υπόσχεση ενός δικαιότερου και πιο ανταγωνιστικού νομισματικού και χρηματοπιστωτικού τοπίου».
